OCUK GS HASTALIKLARI BLM DALI OLGU SUNUMU 25

ÇOCUK GÖĞÜS HASTALIKLARI BİLİM DALI OLGU SUNUMU 25. 01. 2013 Dr. Ayfer Sakarya Güneş Doç. Dr. Zeynep Seda Uyan

3 yaş 2 ay, E Şikayet: Öksürük, ateş

Hikaye: 2 hafta önce öksürük şikayeti ile doktora başvuran hastaya amoklavin şurup tedavisi verilmiş. Öksürüğü artan ve ateş yüksekliği de eklenen hasta tekrar aynı merkeze başvurmuş.

Hastanın FM’de AC sesleri kaba, vizing (+), ekspiryum uzunluğu (+) saptanmış. Burada yapılan tetkikler; WBC=3500 Hb=11. 8 ANC=2200 MCV=83, 4 Lenf=1200 Plt=223000 PAAC= infiltrasyon mevcut CRP=3, 74

Hasta pnömoni tanısı ile yatırılarak ampisilin+seftriakson ve nebül tedavileri başlanmış. Tedavinin 3. gününde ateş yüksekliği devam etmesi ve akut faz reaktanlarının artmış olması nedeni ile çekilen PAAC grafisinde infiltrasyonunun artması üzerine tedavisi seftriakson+teikoplanin+azitromisin olarak düzenlenmiş.

3’lü antibiyotik tedavisinin 24. saatinden sonra hastanın bakılan AFR’ları artmış, AST artmış, PAAC grafisinde infiltrasyonu artmış olması nedeni ile Viral pnömoni? KC parankim hastalığı? Hemofagositik sendrom? açısından tarafımıza sevk edilmiş.

Kan Tetkikleri: 05/01/13 08/09/13 09/01/13 10/01/13 WBC 3500 4600 5200 8200 ANC 2200 3700 3300 5400 Lenfosit 1200 700 1600 2500 Hb 11, 8 11, 6 11, 4 11, 7 MCV 83, 4 83 82, 9 Plt 223000 218000 253000 245000 27 51 0, 59 2, 28 12, 12 AST 102 140 93 ALT 56 52 44 519 10 ESH CRP 3, 74 Na 131, 4 136 K 4, 19 3, 58 Demir 18 14

FM: Ateş=37, 1 C Nabız=140/dk TA=90/60 mm. Hg SS=48/dk s. PO 2=%94 VA=15 kg(50 p) Boy=101 cm(25 -50 p) GD orta, bilinç açık Cilt: rengi, turgor-tonus doğal, siyanoz(-), döküntü(-), ikter(-) BB: Kafa yapısı simetrik, boyunda kitle-LAP(-) Göz: IR+/+, pupiller izokorik, göz hareketleri doğal KBB: OF ve tonsiller hiperemik

KVS: S 1+S 2+doğal, ritmik, ek ses(-) üfürüm(-) SS: AC sesleri bilateral eşit-kaba, bilateral krepitan raller(+), ekspiryum uzunluğu(+) GİS: Batın rahat, hassasiyet(-), HSM(-), traube açık. GÜS: Haricen erkek, testisler bilateral skrotumda. NMS: Kas kitle tonus doğal, MİB(-)

11/01/2013 WBC 8470 Glk 88 ANC 3670 BUN 5 Lenfosit 4010 Kre 0, 39 Hb 12 Na 136 MCV 82, 7 K 4, 86 Plt 284000 Ca 9, 0 ESH 42 AST 56 CRP 14, 57 ALT 19 T. Pro 5, 7 Alb 3, 08

AC Grafisi

ÇOCUKLARDA TOPLUM KAYNAKLI PNÖMONİLERE YAKLAŞIM

• Çocukluk çağı pnömonileri, özellikle gelişmekte olan ülkelerde en önemli morbidite ve mortalite nedenidir. • Dünya Sağlık Örgütü’nün 2005 yılı raporuna göre, 5 yaş altında, her yıl gerçekleşen 10. 5 milyon çocuk ölümünün %29’u(3 milyon) pnömoniye bağlıdır.

• 2002 -2004 yılları arasında gerçekletirilen Türkiye Hastalık Yükü Çalışması’ na göre solunum yolu infeksiyonları; en sık ikinci ölüm nedenidir. * 0 -4 yaş grubunda %13. 4 * 5 -14 yaş grubunda % 6. 5 *0 -14 yaş grubundaki tüm ölümlerin %14’ünden sorumludur.

• Çocukluk çağında, ayaktan tedavi edilen hastaların %23’ü, hastaneye yatırılan hastaların ilk yaşta %33 -50’si, tüm yaş gruplarında %29 -38’i pnömoni tanısı almaktadır.

• Toplumda Gelişen Pnömoni (TGP) : Önceden sağlıklı olan, yakınmalarının başlangıcından 14 gün öncesine kadar hastanede yatış öyküsü olmayan bir kişide, toplumda günlük yaşam sırasında ortaya çıkan pnömonidir.

Epidemiyoloji • İlk 5 yaş en sık • İlk 10 yaşta E/K=2/1 • En sık neden viral ve bakteriyel(insan tek kaynak) • Bulaş yakın temas ile damlacık inhalsyonu(RSV-direkt temas)

• Bakteriyel pnömoniler; her mevsim görülür ancak, en sık ilkbahar ve kış aylarında, salgın yapmazlar, viral salgınlar sırasında insidans artar. Tüm yaşlarda en sık bakteriyel etken S. Pneumoniae • Viral pnömoniler mevsimsel dağılım gösterir(adenovirüs hariç). Soğuk iklimlerde sonbahar ve erken kış döneminde, tropikal iklimlerde yağışlı mevsimlerde salgınlar yaparlar. (RSV, süt çocuğu ve okul öncesi çağı çocuklarda en sık virüs)

Alt solunum yolları infeksiyonlarına zemin hazırlayan risk faktörleri

Etyoloji • Pnömonilerde etken patojenlerin, toplumdan topluma, bölgeden bölgeye ve yaş gruplarına göre değişkenlik göstermesi, akılcı bir tedavi için olası etkenlerin bilinmesini gerektirir.

KLİNİK ÖZELLİKLER • Pnömoniye özgül hiçbir belirti ya da bulgu yoktur. (Özellikle yd ve küçük çocuklarda tanı zor) -Öksürük -Ateş -Hızlı nefes alıp verme …. Vb şikayetler ile başvurabilir

TANI Çocuklarda TGP tansında geleneksel olarak iki evre vardır; 1. Klinik tablonun öykü, fizik muayene ve göğüs radyografisi ile tanımlanması 2. Etiyolojinin mikrobiolojik, serolojik ve moleküler testlerle belirlenmesi

TANI • Tanıda klinik değerlendirme de büyük önem taşır. • Klinik değerlendirmede amaç, pnömoni varlığının kanıtlanması ve şiddetinin derecelendirilmesi • Birinci basamak sağlık kuruluşlarında tanı öykü ve fizik muayene bulgularına dayandırılır

TANI • Takipne, pnömoninin görece en duyarlı ve özgül belirtisidir. • DSÖ’ü pnömoniyi, takipneye akut öksürük ya da solunum güçlüğü bulgularının eşlik ettiği klinik bir tablo olarak tanımlar.

TANI

TANI Öykü: • Hastanın yaşı • Mevsim ve mevsimsel olarak toplumda dolaşan mikroorganizmalar(salgın!) • Ateş ve/veya titreme • Hızlı solunum • Solunum güçlüğü belirtileri (göğüste çekilme, vb. ) • Göğüs ağrısı ve/veya karın ağrısı • Öksürük (balgamlı-balgamsız, boğmaca benzeri)

TANI • Ek belirtiler; halsizlik, iştahsızlık, uykuya eğilim, bulantı/kusma, başağrısı, miyalji, burun akıntısı, farenjit, ishal, vb. • Belirtilerin süresi • Daha önceden geçirilmiş benzer tablonun varlığı • Beslenme ve sıvı alımı • Kreş bakımı, yatılı okul/yurtta konaklama öyküsü • Son 3 ayda antibiyotik kullanım öyküsü • Aşılanma öyküsü • Tüberkülozlu (TB’lu) kişi ile yakın temas öyküsü

FİZİK MUAYENE BULGULARI: • Genel görünüm • Vital bulgular • Solunum güçlüğü bulguları ve oksijen gereksinimi(sç’da huzursuzluk=hipoksemi? ? ) • Göğüs muayenesinde oskültasyon bulguları değerlendirilmelidir.

TANI Pnömoninin şiddetinin yaşa göre derecelendirilmesi Süt çocuğu Çocuk

TANI Tanıda radyoloji; • Ayaktan izlenen, akut alt solunum yolu hastalığı olan çocuklarda göğüs radyografilerinin klinik sonuca etkisi saptanmamıştır. • Pnömoni tanısı, I. basamak düzeyinde öykü ve fizik muayene bulguları ile konulabilir. • Ağır ve çok ağır pnömonisi olmayan hastalarda radyolojik inceleme gerekli değildir

TANI

TANI Laboratuar İncelemeleri: • İnfeksiyon varlığı ile ilgili genel testler • Etken belirlenmesine yönelik testler(yatan hastada! NFA, ETA, BAL. . ) • Kan kültür, balgam yayması ve kültür • Plevral sıvı incelemesi(yeterli sıvı varlığında) • Tüberkülin cilt testi • Hızlı tanı testleri(serumda viral/bakteriyel antijen saptama, PCR) • İnvazif yöntemler(Bronkoskopi ile BAL, ince iğn aspirasyonu ile örneleme. . )

Hastaneye yatış ölçütleri • 2 ayın altında pnömoni tanısı alan her bebek • 2 ayın üstünde pnömoni tanısı alan çocuklarda; ü Hipoksemi (Sp. O 2≤ %92) ü Solunum güçlüğü bulguları ü Takipne varlığı (SS>70/dk, süt çocuğu; SS>50/dk, büyük çocuk) ü Bilinç düzeyinde bozulma ü Ağızdan beslenememe ü Dehidratasyon / önemli miktarda kusma ü Toksik görünüm ü Oral antibiotiklere yanıtsızlık (Ayaktan tedavi sırasında ü klinik ilerleme) ü Akciğer grafisinde multilober tutulum, geniş atelektazi, ü apse, pnömotosel, plevral efüzyon ü Hızlı radyolojik ilerleme ü Tedavi uyumsuzluğu (Anne / babanın tedaviye uymaması) ü Sosyal endikasyon (Ailenin evde bakım koşullarının yetersizliği)

TEDAVİ • Çocuklarda pnömoni tedavisi, antibiyotik(gerekiyorsa) ve destek tedavisinden oluşur. • Uygun tedavi yaklaşımı, hastanın yaşı, hastalığın ağırlığı, radyolojik bulgular, eşlik eden sorunlar ve olası etkene göre biçimlenir. • Tedavi; destek tedavi+antibiyotik tedavisi olarak planlanmalı.

Ayaktan Tedavi Hastanede Tedavi 0 -2 ay - Ampisilin+AG/Sefotaksim 3 hf-3 ay Makrolid+ampisilin/sefuroksim/Sefotaksim ÇYBÜ; Ampisilin/sulb/sefotaksim/sefuroksim 3 ay-5 yaş Amoksisilin Ampisilin ÇYBÜ; Ampisilin/sulb/sefotaksim/sefuroksim >5 yaş Makrolid+/-ampisilin ÇYBÜ; Ampisilin/sulb/sefotaksim/sefuroksim+/-makrolid

Komplikasyonlar • • • • Parapnömonik plevral efüzyon Ampiyem Pnömotoraks ve pnömotosel Nekrotizan pnömolni Akciğer absesi Metastatik infeksiyonlar Perikardit, endokardit Hemolitik anemi, Steven-Johnson snd. Çoklu organ tutulumu Reaktif hava yolu hastalığı Uygunsuz ADH snd. Bronşiolitis obliterans Bronşiektazi

• Ülkemizde de önemli bir çocuk sağlığı sorunu olan pnömonilerin erken tanısı ve uygun tedavisi için, 2009 yılında Türk Toraks Derneği tarafından, I. ve II. basamak sağlık kuruluşlarında çalışan pratisyen hekimlerle, çocuk hekimlerine rehber olabilecek bir uzlaşı raporu hazırlanmıştır.

Teşekkürler. . İyi tatiller…