nternet Nedir Dr Sleyman Sadi SEFEROLU Hacettepe niversitesi

İnternet Nedir? Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532, Beytepe ANKARA e-Posta: Web: sadi @ hacettepe. edu. tr http: //yunus. hacettepe. edu. tr/~sadi/ --

İnternet: Birbirlerine bağlı ağlardan oluşan küresel bir ağ q İnternet, milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayarak dünya çapında iletişim yapma olanağı sağlayan uluslararası bir bilgisayar ağıdır. q İnternet dünya çapında herkese açık bir haberleşme ağıdır. q İnternet, merkezi bir otoriteden yoksun, kontrolsüz bir ağdır. 2

İnternet’e Bağlanma (1) Kişisel Bilgisayarınız İnternet Servis Sağlayıcısı 3

İnternet’e Bağlanma (2) q Bireysel İnternet servisi veren kuruluşlara “İnternet Servis Sağlayıcıları” (İSS) denir. q İnternet’e bağlanmak için bilgisayar donanımına ve yazılımına ve ayrıca bir telefon hattına sahip olmak gerekir. q Bunun yanında ayrıca bir İnternet Servis Sağlayıcısı (ISS) gereklidir. q Bilgisayar + Modem + İletişim Yazılımı + Telefon Hattı => İSS => Dünya q Bilgisayar + Modem + Yazılım + Hat (ADSL/Kablo vb. )+ISS İnternet 4

İnternet’e Bağlanma (3) İnternet ortamında temelde iki tür bilgisayar bulunur. q İstemci (client) bilgisayarlar: İnternet’e bağlanmak için kullandığımız kişisel bilgisayarlardır. q Sunucu (server) bilgisayarlar: İnternet üzerinde bilgi içeren (ve kullanıma sunan) bilgisayarlardır. 5

İnternet’i Tanıma e-Posta İnternet’in posta servisi Telnet IRC (İnternet Uygulamaları) FTP Gopher Web (World Wide Web) İnternet’in çoklu ortam bölümü 6

İnternet Servisleri: e-Posta (1) q e-Posta (e-mail), İnternet’in posta sistemidir. q e-Posta, bireylerin bilgisayar ağına bağlantısını sağlayan bir araçtır. q Bu sistem, bireylerin bir veya birden fazla alıcıya mesaj yollayabilmelerine olanak verir. q Günümüzde modern e-posta servisleri e-posta mesajlarına ses, video ve grafiklerin eklenmesine olanak vermektedirler. q e-Postanın işleyişi normal postanın işleyişiyle bir paralellik taşır. Bireyler başkalarına, onların eposta adreslerini kullanarak mesaj yollarlar. Mesaj alan bireyler de mesajı yollayan bireyin adresine yanıt yollarlar. 7

İnternet Servisleri: E-Posta (2) e-Postanın üstünlükleri: § En açık üstünlüğü hızlılığıdır. Normal posta ile bir mesaj yollama işi günler alabilir. e-Posta ile ise dünyanın öbür ucuna yollanan bir mesaj bir kaç dakika veya saniye içinde yerine ulaşabilir. § e-Postanın bir başka üstünlüğü de kullanıcının e-postayı kullanarak veritabanlarına ve dosya arşivlerine/kütüphanelerine ulaşabilmesidir. § e-Postanın telefona da üstünlüğü vardır. Birine bir mesaj yollanmak istendiği zaman, gönderici mesaj yollama işini kendisine uygun olan bir zamanda yapar ve alıcı da mesajı kendisine uygun olan bir zamanda okur ve yanıtlar. § e-Posta, sistemin geneli için yapılan genel harcamalar göz önüne alınmazsa ücretsizdir. 8

e-Posta: Herkesin kendine özgü bir adresi ve posta kutusu vardır sadi@hacettepe. edu. tr destek@ibm. com. tr İnternet president@whitehouse. gov tuketici@hurriyet. com. tr cankaya@tccb. gov. tr 9

Tartışma/Haberleşme Listeleri § Tartışma listeleri belli konuların tartışıldığı ortamlardır. § Tartışma listelerinin isimleri ve adresleri vardır ve listeler belli tür makinalarda yer almaktadırlar. Bu makinalara “listserv” (veya listprotocol) denilmektedir. § Bir tartışma listesine yollanan mesajlar bir sunucu bilgisayar aracılığıyla çoğaltılarak listeye üye olan herkesin posta kutusuna gönderilmektedir. § İlgi duyulan bir konuyla ilgili olarak kurulan bir tartışma listesine üye olunarak dünyanın değişik yerlerinde o ilgi alanında çalışanların (meslektaşların) ya da ilgili diğer kişilerin fikirlerini öğrenmek ve bu arada kendi düşüncelerimizi de onlarla paylaşmak mümkün olabilmektedir. 10

USENET: Ortak İlgi Alanlarının Buluştuğu Yer alt. magic rec. sport. weightlifting clari. news. education clari. news. usa. gov. misc sci. chem soc. culture. turkish 11

Usenet Sistemindeki Grupların Ana Hiyerarşisi Haber Grubu Konular bionet Biyoloji araştırmaları konularının tartışıldığı gruplar bit. listserv Bitnet haberleşme listelerinden kaynaklanan konferanslar biz İşletmecikle ilgili konular comp Bilgisayarlar ve bilgisayarlarla ilgili konular misc Diğer grupları ilgilendirmeyen tartışmalar news Usenet sistemi ile ilgili haberler rec Hobiler, oyunlar ve eğlence sci Biyoloji dışındaki bilimler soc Sosyal (kültürel ve etnik) gruplar talk Politika ve politikayla ilgili konular Tartışmalı (ihtilaflı) ve olağandışı konular 12

Telnet: Uzaktaki Bilgisayara Bağlanma Kişisel Bilgisayarınız Uzaktaki Bilgisayar q Telnet, bir kullanıcının İnternet üzerinden başka bir bilgisayara (oradaymış gibi) bağlanmasına olanak veren bir sistemdir. 13

Dosya Transfer Protokolü (FTP): Dosya Yükleme/İndirme ı s u Nüf ım Say q Dosya aktarımı (FTP) iki bilgisayar arasında dosya aktarımına olanak sağlayan bir sistemdir. 14

İnternet Servisleri: Gopher (1) q Gopher, § hiyerarşik bir menü yapısına sahip, § İnternet’teki değişik bilgisayarlarda bulunan dizinleri ve dosyaları gösteren ve kullanıma sunan § metin-tabanlı bir sistemdir. q Gopher olarak webden önce kullanıma sunulmuş bir sistemdir. § University of Minnesota’da geliştirildi. q Web ortaya çıktıktan sonra bu sistem yavaş kullanımdan kaldırıldı. 15

İnternet Servisleri: Gopher (2) q Gopher sisteminde, kullanılan programda adres ilgili ekrana girildikten sonra gelen ekranda bulunan menüden seçim yapılır. q Yeni menüde ihtiyaca uygun yeni bir seçim yapılır. q Bu seçim işlemi aranan bilgiye ulaşılana kadar devam eder. 16

İnternet Servisleri: Gopher (3) q Gopher, hiyerarşili menü sistemine dayanan bir bilgi bankasıdır. 17

World Wide Web (WWW, Web, W 3): Grafik Arayüzü q Web İnternet’in çoklu-ortam bölümüdür. q İnternet’in bu bölümünde metinlerin yanında grafikler, hareketli resimler, sesler, video ve film klipleri, çeşitli canlandırmalar, yazılım programları vb. şeyleri gözlemek mümkündür. Web Tarayıcıları NASA q q q q Avant Browser Mozilla Firefox Netscape MS Internet Explorer Opera Lynx Diğerleri. . . Tarayıcı İstatistikleri 18

İnternet’te Adresler q İnternet’te herkesin kendine özgü bir adresi vardır. 19

İnternet’te Adresler (2) q İnternet’te herkesin/her kurumun özgün bir adresi vardır. q Adresler hiyerarşik bir yapıya sahiptir (özelden genele doğru gider) ve adresin yapısı, servisin ne tür bir servis olduğunu ve hizmetin ne tür bir kuruluştan alındığını bildirir. q İnternet üzerindeki her bilgisayara (kişisel bilgisayar, iş istasyonu vb. ) nokta işareti ile ayrılarak ifade edilen adresler verilmektedir, örneğin ‘ 144. 122. 99. 11’. q Bu adresler Internet Numarası veya IP Adresi olarak adlandırılmışlardır ve ‘ 0. 0’ ile ‘ 255’ numaraları arasında değişmektedirler. q İnternet kaynaklarını kullanırken, nokta ile ifade edilen sayısal adresleri akılda tutmanın zor olduğu düşünülerek, aynı adrese karşılık gelen Alan Adı adresleri oluşturulmuştur. 20

İnternet’te Adresler (3) q e-Posta sisteminde adreslerin yapısı aşağıdaki gibidir: <kullanıcı. kodu@ana. sistemin. adresi. tür> q Web’de adreslerin yapısı: Yöntem: //servis. kurum. alanadı. tür/bilgidosyası Örnekler: § § § http: //www. hacettepe. edu. tr/ http: //www. yok. gov. tr/ http: //www. meb. gov. tr/ http: //projeler. meb. gov. tr/tr/anasayfa. htm http: //megep. meb. gov. tr/indextr. html 21

World Wide Web: Alan Adları (Domain Names) . education eğitim kuruluşları (üniversite) . commercial ticari kuruluşlar . organization sivil toplum örgütleri, vakıflar, dernekler . networks İnternet hizmeti veren kuruluşlar . government kamu kuruluşları . military askeri kuruluşlar . k 12 Kindergarten to 12 th Grade 12 Yıllık eğitim (İlköğretim Okulları ve Liseler) . bbs Bulletin Board System Bülten Panosu (BBS) hizmeti veren kuruluşlar . general genel adresler . nom personal use Bireylerin kullanımı için alt alan. 22

Alan Adları İçin Örnekler (Kurum Adı/Web Adresleri) Alan Adı Kurum Adı Web Adresi . edu Hacettepe Üniversitesi http: //www. hacettepe. edu. tr . com Apple (Elma) Şirketi http: //www. apple. com. tr . gov Milli Eğitim Bakanlığı http: //www. meb. gov. tr . mil Genel Kurmay Başkanlığı http: //www. genkur. mil. tr . org Türk Bilişim Derneği http: //www. tbd. org. tr . net Super. Online http: //www. superonline. net . k 12 TED Ankara http: //www. tedankara. k 12. tr . gen Sinema Sitesi http: //www. film. gen. tr . nom Bireysel Kullanım http: //www. kullanıcıismi. nom. tr 23

Adreslerdeki Sistemin Genel Yapısı Yöntem Açıklama Örnek http: // Bir web adresidir http: //www. hacettepe. edu. tr/ ftp: // Bir ftp adresidir ftp: //ftp. nic. umass. edu gopher: // Bir gopher adresidir gopher: //pluribus. tc. columbia. edu telnet: // Bir telnet adresidir telnet: //cunix. cc. columbia. edu news: // Bir newsgrup adresidir news: //news. cc. columbia. edu 24

Adreslerdeki Sistemin Genel Yapısı (2) Adres İşlevi http: //www. hacettepe. edu. tr/ Hacettepe Üniversitesi web servisine bağlantı sağlar ftp: //ftp. hacettepe. edu. tr/ Hacettepe Üniversitesi dosya transferi (ftp) servisine bağlantı sağlar ftp: //ftp. nic. umass. edu Anonymous ftp servisine bağlantı sağlar gopher: //pluribus. tc. columbia. edu Gopher servisine bağlantı sağlar gopher: //gopher. metu. edu. tr Gopher servisine bağlantı sağlar telnet: //cunix. cc. columbia. edu Columbia Üniversitesi’nin Cunix (bilgiye erişim) sistemine uzaktan erişim sağlar telnet: //yunus. hacettepe. edu. tr Hacettepe Üniversitesi’nin (bilgiye erişim) sistemine uzaktan erişim sağlar news: //news. cc. columbia. edu Columbia Üniversitesindeki “haber” gruplarına erişimi sağlar 25

İnternet’te Haberleşme IRC (Internet Relay Chat) Sohbet Odaları Real Audio İnternet Telefonu e-Posta 26

IRC: Bütün Dünya İle Etkileşimli İletişim > Türkiye’de Bilgisayar Destekli Eğitimin Durumu. > Eğitimde Yeni Yapılanma? > Yaz tatili ile ilgili planlarımız? 27

Real Audio: Geçmişi ve Geleceği Dinlemek İnternet CD - Depo Sunucusu 28

İnternet Telefonu: Bütün Dünya İletişim İnternet 29

Öğrenme ve Öğretme Sürecinde İnternet q Öğrencilerin İnternet erişiminden yararlanmaları, onlara iki temel beceriyi kazandırmaktadır. § Öncelik, öğrencilerin İnternet’i iletişim, araştırma yapma, bilgiye ulaşma ve paylaşma yönünde kullanma becerilerinin kazanımıdır. § İkinci olarak, İnternet’e erişim, zaman ve mekan açısından birçok sınırlılığı ortadan kaldırmaktadır. § Bu durumda İnternet, bireylere § kendilerini ifade etme becerilerini kazanmalarına yardım § iletişim yönünde özgüven sağlamalarına katkı 30

Öğrenme ve Öğretme Sürecinde İnternet (2) q Plansız ve amaçsız kullanım, öğretmenler ve öğrenciler için web’i kolay erişilebilen ancak içerisinden zor çıkılabilen bir labirente dönüştürebilir. 31

İnternet’te Arama Yapma q İnternet, yapısı gereği git gide büyüyen bir bilgi yumağıdır. q İşi kolaylaştıracak ve başvuru kaynağı olabilecek araçlara da İnternet üzerinden erişilebilmektedir. q Bu araçları kullanmadan önce, bir kullanıcı kendisine aşağıdaki soruları sormalıdır: § Ne tür bilgiye ihtiyacım var? § Bu bilgiyi almak için en iyi yerler nereleri? § Bu bilginin güvenilir olduğunu nasıl anlarım? 32

İnternet’te Arama Yapma (2) q İnternet üzerindeki materyalleri bulmak için dört ana arama özelliğinden bahsedilebilir: Bunlar; § § Konu indeksleri Sanal Kütüphaneler Arama motorları ile Derin web (Meta-search) araçları ve Zeki Ajanlar. 33

İnternet’te Arama Yapma q Web’de tarama yapmaya olanak veren sitelere “arama motorları” denir. § http: //yunus. hacettepe. edu. tr/~sadi/baglanti/arama-tarama. html q http: //www. google. com (http: //www. google. com. tr) § Scholar/Bilimsel tarama (http: //scholar. google. com/) § Suggest/Tamamla (http: //www. google. com/webhp? complete=1&hl=en) § Booksearch/Kitap arama (http: //www. google. com/webhp? complete=1&hl=en) q q q q http: //www. yahoo. com/ http: //yahooligans. yahoo. com/ http: //www. amazon. com/ http: //www. netbul. com/ http: //www. arama. com/ http: //www. nerede. com/ Archie Veronica Gopher WAIS 34

Bir İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS) Seçme Bir İSS seçerken dikkat edilecek bir takım ölçütler q Sistemi kurma ücreti var mı? q Teknik destek sağlanıyor mu? q Müşteri hizmetleri var mı? q Ücretlendirme politikası? § Saatlik ücretler § Aylık ücret § Sınırlamalar/Kotalar q Veri indirme hızı q Diğer… 35

Kısaltmaların Anlamları? htm PPP N shell A L P I L S TCP/IP http l q İnternet ortamında karşılaştığımız kısaltmalar ne anlama geliyor? q Kısaltmaların açılımlarını biliyor olmak yaşamımızı ne kadar kolaylaştırır? ? ? ? 36

Teşekkürler! 37