NTE 5 rgtsel Davranta Bireysel Sre Stres ve

ÜNİTE 5 Örgütsel Davranışta Bireysel Süreç: Stres ve Örgütsel Bağlılık Prof. Dr. Cevat ELMA

Stres Günlük hayatta ve iş hayatında sık kullanılan stres, modern çağın hastalığı olarak adlandırılmaktadır. n Stres tanımlanması kolay olmayan karmaşık süreçleri içinde barındıran bir kavramdır. n

Stres Dıştan gelen her hangi bir talebe vücudun verdiği özgün olmayan karşılıktır. n Ruhsal gerilim ve dayanıklılığı azaltan fiziksel veya mental gerilimdir, gerginliktir. n Bireyin, fiziksel ve sosyal çevreden gelen uyumsuz koşullar nedeniyle, bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayrettir. n

Stres Belirtileri FİZİKSEL BİLİŞSEL DUYGUSAL DEVİNİŞSEL PSİKOLOJİK Hızlı nefes alıp verme Unutkanlık Kaygı Telaşlanma Gerginlik Ağız ve boğaz Dikkatsizlik kuruluğu Korku Nedensiz esneme Düş kırıklığı Kasların gerilmesi Kafa karışıklığı Üzüntü Sürekli eleştirme Yetersizlik duygusu Yorgunluk İlgi azalması Huzursuzluk Tırnak yeme Geçimsizlik Çarpıntı Kararsızlık Sinirlilik Sabırsızlanma Yersiz telaş Ellerde titreme Hataların artması vb. Saldırganlık Diş gıcırdatma Sürekli endişe vb. Uykusuzluk Durgunlaşma Alınganlık Baş ağrısı vb. Öfke vb. Empati kuramama vb.

Bireysel Stres Kaynakları Demografik Değişkenler (Bireyin yaşı, cinsiyeti, medeni durumu ve eğitimi) n Kişilik Özellikleri (A ve B tipi kişilik özellikleri) n Diğer Kaynaklar (Hamilelik, Evlenme, özel yaşam, gündelik olaylar, kayıplar) n

Örgütsel Stres Kaynakları Görev Yapısına İlişkin Stres Kaynakları n Yetke Yapısına İlişkin Stres Kaynakları n Üretim Yapısına İlişkin Stres Kaynakları n Kümeleşme Yapısına İlişkin Stres Kaynakları n Rol Yapısına İlişkin Stres Kaynakları n Kültürel Yapıya İlişkin Stres Kaynakları n

Görev Yapısına İlişkin Stres Kaynakları Aşırı İşyükü n İşin Sıkıcı Olması n Ücret Yetersizliği n Yükselme Olanağı n Çalışma Saatleri n Çalışma Koşulları n

Yetke Yapısına İlişkin Stres Kaynakları Karar Verme n Kararlara Katılım n Yetkilerin Yetersizliği ve Sorumlulukların Verdiği Endişe n Değerlendirmede Adaletsizlikler ve Yöneticilerin Teşvik Etmemesi n

Üretim Yapısına İlişkin Stres Kaynakları Zaman Baskısı n Araç-Gereçlerin Yetersizliği n Yeteneklerin İşin Gereklerine Uygun Olmaması n

Kümeleşme Yapısına İlişkin Stres Kaynakları İş Ortamında Huzursuzluk n Ast-Üst ve İş Arkadaşları İle Anlaşmazlık n Toplumsal Desteğin Düzeyi n İşyerinde Dedikodu Yapılması n

Rol Yapısına İlişkin Stres Kaynakları Rol Çatışması ve Belirsizliği n İş Gerekleri İle Kişilik Uyumsuzluğu n

Kültürel Yapısına İlişkin Stres Kaynakları İş Ortamında Görüş Farklılıkları n İş Çevresinde Ortak Değer ve Normlara Uyum n Statü Düşüklüğü n Moral ve Doyum Düşüklüğü n

Stresin Bireysel Sonuçları n n Günümüzde çeşitli hastalıkla stres arasındaki ilişki birçok araştırma ile ortaya koyulmuştur. Kalp damar hastalıkları, sindirim sistemi hastalıkları, mide hastalıkları, migren, kilo kaybı, depresyon, konsantrasyon eksikliği, unutkanlık, tükenme duygusu çok az ya da çok fazla yemek yeme, saldırganlık vb. stresin neden olduğu bireysel sorunlardan bazılarıdır.

Stresin Örgütsel Sonuçları n n n Verimsizlik Performans düşüklüğü Devamsızlık İşten ayrılma İşe yönelik tutumlarda değişme vb.

ÖRGÜTSEL BAĞLILIK n Örgütsel bağlılık, ¨örgütün amaç ve değerlerine güçlü şekilde inanma, ¨örgüt için çaba göstermeye istekli olma ve ¨örgütte çalışmayı isteme gibi özelliklerin bir bileşimidir.

ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞIN ÖNEMİ n Örgüte bağlılığın arzu edilen çalışma davranışı ile ilişkisinin olması, n Örgüte bağlılığın işten ayrılma niyeti oluşturmasında, iş doyumundan daha etkili olduğunun araştırmalarla ortaya konması,

ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞIN ÖNEMİ Örgütsel bağlılığı yüksek olan kişilerin, düşük olanlara göre daha iyi performans göstermeleri, n Örgütsel bağlılığın, örgütsel etkililiğin yararlı bir göstergesi olması, n Örgütsel bağlılığın, fedakârlık ve dürüstlük gibi örgütsel vatandaşlık davranışlarının bir ifadesi olarak dikkat çekmesi, n

ÖRGÜTSEL BAĞLILIK KRİTERLERİ Örgütün amaç ve değerlerini benimseme n Örgüt içi fedakarlıklar bulunabilme n Örgüt üyeliğinin devamı için güçlü bir istek duyma n Örgütle özdeşleşme n İçselleştirme n

Allen ve Meyer’in Örgütsel Bağlılık Yaklaşımı Allen ve Meyer örgütsel bağlılığı 1980’li yıllarda duygusal ve normatif bağlılık olarak ele almışlardır. n 1990’lı yıllarda örgütsel bağlılığı duygusal, normatif ve devam bağlılığı olmak üzere üç boyutta ele almışlardır. n

Allen ve Meyer’in Örgütsel Bağlılık Yaklaşımı Duygusal bağlılık; İşgörenin örgüte karşı hissettiği duygusal bağlılığı, örgütle özdeşleşmesini ve bütünleşmesini kapsamaktadır. n Devam bağlılığı; örgütten ayrılmanın getireceği maliyetlerin farkında olma ve örgütten ayrılma durumunda kaybedilecek şeylere dayanmaktadır. n

Allen ve Meyer’in Örgütsel Bağlılık Yaklaşımı Normatif bağlılık; çalışanların örgütte kalmaya kendilerini zorunlu hissetmeleridir. n Çalışanın örgütüne bağlılık göstermesini bir görev ve sosyal sorumluluk olarak algılamasıdır. n

n n Genel olarak bakıldığında iş doyumu, stres ve örgütsel bağlılık birbirini tamamlayan ve birbirilerinin nedeni ya da sonucu olarak gösterilebilecek kavramlardır. Çalışanların iş doyumunu, örgütsel stresini ve bağlılığını etkileyen faktörlerin büyük ölçüde ortak olduğu görülmektedir. Bu üç kavram işgörenlerin performanslarının ve verimliliklerinin artmasında, iş devrinin, işten ayrılmaların ya da devamsızlıkların azalmasında önemli rol oynamaktadır.

TEŞEKKÜRLER