NSANDA EEYE BALI KALITIM nsanlarda baz karakterler sadece

İNSANDA EŞEYE BAĞLI KALITIM • İnsanlarda bazı karakterler sadece X kromozomu üzerinde bazıları sadece Y kromozomu üzerinde bazıları ise hem X hem de Y kromozomunda aktarılmaktadır.

X kromozomu ile aktarılan karakterlerle ilgili olarak • Bir dişinin hasta olabilmesi için hem annesinden hem de babasından hastalık genini alması gerekir. • Hasta dişinin babası mutlaka hastadır. • Hasta bir kadının bütün erkek çocukları mutlaka hasta olur.

Y kromozomu ile aktarılan karakterler • Sadece erkeklerde görülür. • Hasta babanın sadece bütün erkek çocukları hastadır. • Genlerin baskınlığı veya çekinikliği önemli değildir. Çünkü etkilerini örtecek başka bir alel gen yoktur.

Sadece Y ile Aktarılanlar • Y kromozomunun X ile homolog olmayan bölgesinde aktarılan; kulak kıllılığı ayak parmaklarının yapışık olması balık pulluluk sakal - bıyık gibi bazı karekterlerdir.

Hem X Hem Y ile Aktarılanlar • X ve Y kromozomunun homolog bölgesindeki genlerle aktarılırlar. Otozomlardaki normal karakterler gibi kalıtılırlar. Yani hem erkek hem dişilerde aynı oranlarda görülebilirler. İnsandaki tam renk körlüğü ve diğer bazı göz rahatsızlıkları böyle aktarılır.

DNA • DNA, ebeveynlerden çocuğa fizksel özellikleri taşıyan genetik materyeldir. • RNA ise, DNA’dan bilgiyi alıp protein sentezinde kullanılmasını sağlar. • DNA ve RNA sarmallardır.

GEN

DNA’NIN YAPISI • DNA, dört organik bazdan, 1 fosfat grubundan ve 1 şeker grubundan oluşur. • DNA çift zincirden oluşmuştur. • Yapısındaki dört organik bazın(adenin, timin, guanin, sitozin)diziliş şekilleri ve sayıları ile genetik bilgiler belirlenir.

DNA’NIN GÖREVLERİ • Ebeveynlerden çocuğa aktarılacak genetik bilgiyi taşır. • RNA protein sentezi için bilgiye ihtiyaç duyar. Eğer bu bilgi yoksa RNA sentez yapamaz. O yüzden DNA, RNA açısından çok önemli bir materyaldir.

RNA’NIN YAPISI • RNA, dört organik bazdan oluşmuştur. Fakat bu materyal tek zincirden oluşmuştur. • Yapısında bir baza sadece bir fosfat-şeker grubu denk gelmektedir. DNA’da ise bazlar çift halinde bulunur ve bir çift baza bir fosfat-şeker grubu denk gelmektedir.

RNA’NIN GÖREVLERİ • DNA’dan bilgiyi alır. Bunu işleyerek protein sentezi işleminde kullanır. • Çekirdekten bilgiyi alıp, sitoplazmaya taşır.

DNA-RNA FARKI 1. DNA nın yapısında 5 karbonlu şekerlerden deoksiriboz bulunurken, RNA nın yapısında yine 5 karbonlu başka bir şeker olan riboz yeralır. 2. DNA da pirimidin bazlarından timin bulunurken, RNA da bu bazın yerine urasil bulunur. 3. Bazı virüsler dışında DNA daima çift sarmaldır, RNA ise tek zincir halindedir ancak t. RNA nın bazı kısımlarında katlanarak çift sarmal halinde bulunur. 4. DNA kalıtsal bilgiyi taşıyan moleküldür. RNA ise bazı virüsler dışında kalıtsal bilgiyi taşımaz, yapısal fonksiyon görür ya da protein sentezinde genetik bilginin DNA dan proteine aktarılmasında kalıp yaparak aracı rol oynar. 5. DNA da adenin sayısı timine, guanin sayısı sitozine eşit iken, RNA daki bazlar arasında böyle bir oran söz konusu değildir. 6. RNA molekülleri genellikle DNA moleküllerinden daha kısadır

DNA ve RNA nın Karşılaştırılması Kriterler Kendine ait bazı Kendine ait şekeri Görevi DNA RNA Timin Urasil Deoksiriboz Riboz Metabolizmayı, bölünmeyi, büyümeyi ve kalıtsal karakterlerin aktarılmasını Sadece protein sentezinde görev alır.

PROTEİN SENTEZİ

DNA’NIN KENDİNİ EŞLEMESİ DNA, hücrede bulunan serbest bazlardan alır ve kendini kopyalar.

DNA KENDİNİ EŞLERKEN; • Vücut radyasyona maruz kalmışsa, • Vücutta uyuşturucu madde, sigara, alkol bağımlılığı varsa, • DNA kendini eşlerken hata yapar.

DNA’nın kendini eşlemesi şöyle olur: • DNA zinciri açılır. • Karşısına yeni nükleotid zinciri gelir. Adeninin karşısına timin, Guaninin karşısına sitozin gelir. • Sonuçta bir DNA’dan iki DNA oluşur. • Oluşan DNA’lar birbirinin aynısıdır.

ESKİ ZİNCİR YENİ ZİNCİR

RNA VE PROTEİN SENTEZİ Sentezlenen m. RNA protein Ribozom

Protein sentez sırasına SENTRAL DOGMA adı verilir. DNA REPLİKASYON m-RNA PROTEİN TRANSKRİPSİYON (Yazma ) TRANSLASYON ( Okuma )

RNA (ribonükleik asit) DNA’daki genetik bilgiyi bir fonksiyonel proteine dönüştürmekte aracı rol oynayan nükleik asittir RNA molekülü çift sarmallı değil tek zincir şeklindedir; bazen firkete modeli gibi çeşitli modeller oluşturabilir

RNA çeşitleri • haberci RNA (messenger RNA, m. RNA) • taşıyıcı RNA (transfer RNA, t. RNA) • ribozomal RNA (r. RNA)

haberci RNA (messenger RNA, m. RNA) protein sentezi için gerekli genetik mesajı nükleustaki DNA’dan sitoplazmadaki ribozomlara taşıyan RNA’lardır. Protein sentezi için kalıp görevi görür. m. RNA üzerindeki, her biri bir amino aside uyan üçlü baz gruplarına kodon denir.

t. RNA (transfer RNA, taşıyıcı RNA) sekonder yapıları yonca yaprağı şeklinde olan RNA’dır protein sentezine girecek amino asitleri sentez yerine taşır.

Bir antikodondaki bazlar, protein sentezi için kalıp görevi gören m. RNA’nın üzerinde bulunan, t. RNA ile taşınan amino aside uyan kodondaki bazların tamamlayıcısıdırlar Ile taşır AUC Ile’ne uyar

r. RNA (Ribozomal RNA) ribozomların yapısındaki RNA’dır; Svedberg ünitesi (S) olarak belli sedimantasyon katsayılarına sahip olan çeşitli r. RNA’lar kombine olarak ribozomları oluştururlar

Nükleik asitlerin reaksiyonları DNA’nın nükleotid dizisi, organizmanın protein moleküllerinin tümünün sentezinde bilgi kaynağıdır DNA molekülü, sakladığı genetik bilgilerin sonraki nesillere aktarılması için kendi kopyasını oluşturur (replikasyon). Bir protein molekülüne ait olarak DNA’da saklanan genetik bilgiler, önce bir RNA molekülünün sentezi suretiyle kopyalanır veya yazılır (transkripsiyon). transkripsiyonla RNA’ya kopyalanmış olan genetik bilgiler daha sonra okunarak bir protein molekülü haline çevrilir (translasyon). Transkripsiyon ve translasyon olaylarının toplamı gen ifadesi (gen ekspresyonu) olarak adlandırılır.