NSAN HAKLARININ DZENLENMES DZENLEME NN ANLAMI DZENLEME ve

İNSAN HAKLARININ DÜZENLENMESİ

«DÜZENLEME» NİN ANLAMI «DÜZENLEME» ve «SINIRLAMA» nın aynı anlama gelip gelmediği tartışmalıdır. Negatif hürriyet anlayışı: Her düzenleme aynı zamanda bir sınırlamadır. Ancak çoğunluk görüşü bu yönde değildir. Düzenlemenin bir sınırlama getirip getirmediğini anlamak için, hakkın konusunu (düzenlediği yaşam kesitini) daraltıp daraltmadığına bakmak gerekir. Norm alanında daralma varsa bu bir sınırlamadır. Hakkı güçlendiren, etkili şekilde korumayı amaçlayan düzenlemelerin ise sınırlama olduğu söylenemez. 2

DÜZENLEME REJİMLERİ ÖNLEYİCİ REJİMLER DÜZELTİCİ REJİM Yasaklayıcı önleme Düzeltici önleme Basit önleme 3

ÖNLEYİCİ REJİMLER Hak ve özgürlükler, henüz kullanılmadan önce bazı kayıtlar altına sokulur. Bunun amacı hakların sınırlarının aşılmasını ya da kötüye kullanılmasını baştan önlemektir. Sonradan cezalandırmak yerine idare baştan tedbir alır. Söz konusu hürriyet ancak idarenin rızasıyla kullanılabilir. Esnek ya da katı olmasına göre üçe ayrılmaktadır. 4

BASİT ÖNLEME Özgürlüğün kullanılması için izin almaya gerek yoktur. Özgürlüğün kullanılacağının ve buna ilişkin bazı hususların ilgili makamlara bildirilmesi yeterlidir. (Bildirim) İdarenin işini çeşitli yönlerden kolaylaştırmaktadır: Gözetim altında tutma ve bastırma Sistemle amaçlanan hususlar iki tanedir: kötüye kullanım halinde sorumluları tespit etmek; İdarenin özellikle kamu düzeninin ilgilendiren kimi durumlarda gerekli önlemleri almasını güvence altına almak. 5

BASİT ÖNLEME Basit önlemedeki bildirimler bazen sadece idarenin dikkatini çekmeyi amaçlayabilir; bazen ise izin rejimine yaklaşan (yasaklama sonucunu doğurabilen) bildirimler de söz konusu olabilmektedir. 6

DÜZELTİCİ ÖNLEME Önceden hukuk kurallarıyla belirlenmiş objektif koşulların yerine getirilmesi halinde idarenin ilgiliye özgürlükten yararlanma izni vermesi zorunludur. Objektif şartlar sağlanmışsa idarenin/yetkilinin takdir yetkisi yoktur; izin vermek zorundadır. İdarenin reddetmesi halinde gerekçelerini göstermesi de zorunludur ve bu durumda yargısal yollar da açıktır. 7

YASAKLAYICI ÖNLEME Özgürlüğün kullanılması için izin verme konusunda kamu makamları mutlak bir takdir yetkisine sahiptirler. Özgürlükler için en elverişsiz önleme biçimidir. İdarenin keyfiliğine açık bir sistemdir. 8

DÜZELTİCİ REJİM Hak ve özgürlüğü kullanan kişi, tüm sorumluluk kendisine ait olmak üzere özgürlüğünün serbestçe kullanabilir. Bu rejimde izin, bildirim gibi koşullar getirilmemiştir. Kişi, özgürlüğü kullanırken bunun sınırlarını aşarsa bunun sonuçlarına katlanmayı göze almaktadır. Yetkili makamların özgürlüğün kullanımına müdahalesi ancak özgürlük kullanıldıktan sonra ve sınırlar aşılmışsa söz konusu olur. Bu sistem kural olarak demokratik rejimlere daha yakın durmaktadır. 9