NODWEDDION DIOGELWCH A DDEFNYDDIR YNG NGHYLCHEDAUR PRIF GYFLENWAD

NODWEDDION DIOGELWCH A DDEFNYDDIR YNG NGHYLCHEDAU'R PRIF GYFLENWAD Ffiseg 2

Pŵer Trydanol Rhaid cofio: Pŵer trydanol(W) = Cerrynt(A) × Foltedd(V) neu P = IV Cerrynt = 0. 25 A Pŵer = Cerrynt × Foltedd = 240 V = 0. 25 × 240 = 60 W Pŵer = Cerrynt × Foltedd Cerrynt = 12. 5 A = 12. 5 × 240 Foltedd = 240 V = 3000 W = 3 k. W

Pŵer Trydanol Rhaid cofio: Pŵer trydanol(W) = Cerrynt(A) × Foltedd(V) Cerrynt = 0. 5 A Cerrynt = 2 A Foltedd = 240 V Pŵer =? Ateb: 480 W Ateb: 120 W Cerrynt = 0. 4 A Cerrynt = 3 A Foltedd = 240 V Pŵer =? Ateb: 720 W Ateb: 96 W

Pŵer Trydanol Rhaid cofio: Pŵer trydanol(W) = Cerrynt(A) × Foltedd(V) Offer Pŵer(W) sychwr gwallt Cerrynt(A) Foltedd(V) 3 gwresogydd 1200 haearn smwddio 960 peiriant stereo personol 2. 4 microdon 800 240

Pŵer Trydanol Rhaid cofio: Pŵer trydanol(W) = Cerrynt(A) × Foltedd(V) Offer Pŵer(W) Cerrynt(A) Foltedd(V) sychwr gwallt 720 3 240 gwresogydd 1200 5 240 haearn smwddio 960 4 240 peiriant stereo personol 2. 4 0. 01 240 microdon 800 3. 33 240

Plwg Trydanol Rhaid cofio: Y wifren fyw sy’n cludo’r trydan Y ffiws sy’n diogelu’r offer rhag niwed Y wifren ddaear sy’n gyfrifol am ein diolegu ni rhag nam yn y gylched Plastig neu rwber yw deunydd y plwg, a gorchudd y gwifrau Daear Byw Ffiws Niwtral Cêbl Daliwr Cêbl

Plwg Trydanol Pa blwg sydd wedi ei wifro’n gywir? A B C D E F

Pŵer Trydanol a’r Ffiws Rhaid cofio: Pŵer trydanol(W) = Cerrynt(A) × Foltedd(V) Cerrynt = ? Foltedd = 240 V Pŵer = 720 W Pŵer = 120 W Cerrynt = ? Foltedd = 240 V Pŵer = 3000 W Pŵer = 480 W Pa ffiws fydd rhaid ei ddefnyddio? 3 A 5 A 13 A

Gwaith y ffiws Mae’r cerrynt yn teithio ar hyd y wifren fyw, trwy’r offer (bwlb yn yr achos hwn), ac yn ôl ar hyd y wifren niwtral. `

Gwaith y ffiws Dangosir yma beth sy’n digwydd pan fo nam yn y gylched. Mae gormod o gerrynt i gryfder y ffiws. Mae’n torri ac yn creu bwlch yn y gylched. Rhan o’r wifren fyw yn cyffwrdd ag ochr yr offer. Mae llawer o gerrynt yn llifo nawr ar hyd y wifren ddaear.

Torrwr cylched Defnyddir torrwr cylched mewn unedau defnyddiwr modern. Fe fydd torrwr cylched bach (MCB – miniature circuit breaker) yn cael ei ddefnyddio yn lle ffiws. Os yw’r cerrynt yn uwch na’r gwerth sy’n cael ei nodi, bydd cryfder yr electromagned yn codi, ac yn gwahanu’r cysylltau gan greu bwlch yn y gylched a diffodd yr offer. Nid yw torrwr cylched yn eich amddiffyn petaech yn cyffwrdd â chydran fyw – yn debyg i ffiws. Manteision dros y ffiws: Cliciwch yma am fwy o wybodaeth o’r we. 1) mae’n gweithio llawer yn gynt 2) Mae’n bosibl ei ail-osod

Dyfais Cerrynt Gweddillol (RCDs – residual current devices) Pwrpas hwn yw eich diogelu rhag sioc drydan. Mae’n fath arall o dorwr cylched sy’n mesur a chymharu’r cerrynt yn y gwifrau byw a niwtral – os ydynt yn gyfartal mae popeth yn iawn. Os oes nam, fe gewch chi sioc bach, ond nid digon i’ch ladd. Dylech chi ddefnyddio RCD bob tro wrth weithio â pheiriannau yn yr awyr agored. Os oes gwahaniaeth yng ngherrynt y wifren byw o’i gymharu â’r niwtral, fe fydd electromagned yr ochr byw yn tynnu’r bar haearn i lawr gan wrthio’r botwm i fyny a chreu bwlch yn y gylched. Effaith hyn fydd i atal trydan rhag cyrraedd yr offer. Dechreuwch y dril i weld yr RCD wrth ei waith. Rhaid ail-osod y switsh cyn ddefnyddio’r RCD eto. Bwlch yn y gylched B colyn N bar haearn Coiliau gwifren (electromagnet) dechrau’r dril cerrynt i mewn cerrynt allan niwtral byw cyflenwad pŵer

CU a CE Ystyr CU yw “Cerrynt Union” – mae’r cerrynt yn teithio mewn un cyfeiriad yn unig Foltedd(V) 1. 5 V e. e. batri 1. 5 V Amser(T) Osgilosgop 1 fed s 50 Foltedd(V) 230 V Amser(T) Osgilosgop Ystyr CE yw “Cerrynt Eiledol” – mae’r cerrynt yn newid 50 gwaith pob eiliad (amledd = 50 Hz). Dyma’r cerrynt sy’n dod o’r prif gyflenwad.

Pam 230 V? Mae’r Deyrnas Unedig a gwledydd Ewrop wedi defnyddio 230 V ers y dechrau. Costio llawer o arian i newid i foltedd îs bellach – offer yn defnyddio 230 V. Bydd angen llawer o newidyddion er mwyn i’r offer sydd gennym i weithio ar foltedd îs. Bydd angen gwifrau hyblyg a mwy trwchus (foltedd is cerrynt uwch er mwyn sicrhau yr un pŵer). Mae llawer o adeiladwyr yn defnyddio offer sy’n gweithio ar 110 V. Mae hyn yn foltedd sy’n sicrhau llai o siawns o gael eich lladd. Mae’r UDA wedi dewis foltedd o 120 V i’w phrif gyflenwad. Oherwydd hyn, mae rhai gwneithurwyr offer trydanol yn cynnwys switsh ble mae modd dewis y foltedd mae’r darn o offer yn ei ddefnyddio – fe fydd defnyddio’r offer gyda’r switsh ar 120 V yn y wlad yma’n niweidiol i’r offer.