NIVOI I VRSTE KOMUNIKACIJE Nivoi komunikacije po Lastruciju

NIVOI I VRSTE KOMUNIKACIJE

Nivoi komunikacije po Lastruciju (redosled sazrevanja) • • • Haptična Iterativna Kinezička Parajezička Jezička

Prenesen signal Nivo komunikacije Upotrebljen receptor Zvučno jedro (foneme) Zvučni tonovi Jezičko Uši Parajezičko Uši Pokreti Kinezičko Oči Ritmični pulsevi Kontakt Iterativno Kinestetski senzori Hemijski i taktilni senzori Haptično

HAPTIČNA KOMUNIKACIJA (dodirom) • Ostvaruje se signalima koji se generiraju neposrednim kontaktom (bliskošću) organizma izvoru podsticaja • Osnovni senzorni modaliteti kroz koje se realizuje prijem haptičnih signala su: dodir, pritisak, miris i ukus

Spic (Spitz, 1965) • 8 dana po rođenju beba okreće glavu prema osobi koja je drži, ali znak hrane prepoznaje samo kada je gladna (znak je taktilan i lociran na usnama) • U II mes. pokreti odraslih izazivaju smirenje, otvaranje usta i pokrete sisanja • U III mes. Opaža ljudsko lice, prati pokrete, i pažljivo sluša glas (povezuje glas i lice i oslobađa napetosti, neprijatno iskustvoprijatno)

• Najniže forme životinja počinju i završavaju na nivou haptične komunikacije. Za humanu komunikaciju ovo je osnovni sloj komunikacije Osnova za više stepene komunikacije. • Sazrevanjem slabi haptična komunikacija. Trajno zadržani elementi haptične komunikacije su: rukovanje, tapšanje po ramenu, grljenje, ljubljenje, prebacivanje ruke preko ramena

ITERATIVNA KOMUNIKACIJA (ponavljanjem) • Ostvaruje se kroz nizove vibratornih impulsa sa stabilnim oscilatornim oblikom • Tapkanje radi tešenja, ljuljanje ili repetitivna vokalizacija

• Rano ponašanje deteta karakteriše ponovljivost i stereotipnost • Elementi iterativne komunikacije podupiru i dopunjavaju kasnije faze • Elementi koji se zadržavaju su (kod dece): nastojanje da izvode jedan pokret za drugim, ritmično klimanje glavom, ponavljanje istih glasova ili slogova, igre sa rimovanjem reči

• Kod odraslih: ritmični pokreti kod rukovanja (nalik pumpanju), ritmični klimanje glavom u znak odobravanja ili praćenja onoga što sagovornik govori

KINEZIČKA KOMUNIKACIJA • Ostvaruje se signalima koji proizvode pokreti a primaju se vizuelno • Pokreti imaju mnogo veću raznolikost nego kod iterativne komunikacije i obavezno su povezani sa čulom vida • Može biti u izolovanoj ili selektivnoj aktivnosti

• Za vreme negovanja pogled deteta je uprt u majčino lice (kontaktna percepcija se meša sa distantnom) • Javlja se dečiji osmeh kao odgovor na podsticaj • U II mes. beba počinje da gestikulira iza facijalnog područja (izboči leđa, doseže ispružene ruke majke, koristi signalne gestove tela) • Neki elementi kinezičke komunikacije se ugrađuju u sistem gestova kao integralni deo VK ( kod dece: talasasti pokreti ruke uz slog pa-pa)

• • Kod odraslih: laka depresija uglova usana, lako sleganje ramenima, lako širenje ruku

PARAJEZIČKA KOMUNIKACIJA • Parajezik je prvi oblik oralne verbalne komunikacije • Ostvaruje se pomoću pojedinačnih nesjedinjenih zvučnih signala, generiranih od neartikulatornog vokalnog trakta i primljenih sluhom

• Zvučni signali su delovi zvuka čijom se kombinacijom ne može modifikovati ili umnožavati značenje • Glavana karakteristika: akustičke jedinice (signali) nose samo jedno značenje

AKUSTIČKI KOMUNIKACIONI SIGNALI 1. Alarmni signali 2. Signali glasovnih kontakata koji služe za držanje grupe zajedno 3. Grupni glasovi za kolektivno signaliziranje (jednoglasno urlikanje) 4. Glasno izražavanje posebnog raspoloženja

Signali za izražavanje posebnog raspoloženja 1. Signali agresivnog raspoloženja 2. Signali ugodnosti, nežnosti i naklonjenosti 3. Signali straha i bola 4. Signali razdraženosti

Parajezički signali u humanoj komunikaciji (do kraja I god. ) 1. Plačem signalizira uzbunu 2. Plačem doziva članove porodice koji nisu u vizuelnom domenu kada ostane sama 3. Ponavljanjem istih uzoraka melodije ulazi u socijalne jedinice okruženja – komunicira sa okolinom 4. Vokalnom igrom i vokalnim uobličavanjem izražava veći broj raspoloženja

• Odrastanjem sazreva i upotreba oblika parajezičke komunikacije • Signali se pročišćavaju i prerađuju, tako da se i najmanje nijanse raspoloženja deteta jasno odražavaju u tonalnim kvalitetima njegove vokalizacije • U jezičkoj komunikaciji parajezik se ogleda u svojstvima fonacije određenog jezika

JEZIČKA KOMUNIKACIJA • Ostvaruje se kroz govorne glasove formirane mehanizmima efektornog sistema, uređene u poređanim konvencionalnim sekvencama kojima se formiraju morfeme u reči i primljene sluhom

NASTANAK FONEMA • Koordiniranom i sinergetskom aktivnošću mehanizama efektornog sistema obezbeđuje se vazduh i pritisak vazdušne struje, zatvaranje i sužavanje i menjanje pravca protoka vazdušne struje, vibriranje glasnicafonacija i rezonantnost, kao i formiranjeartikulisanje fonetskih jedinica, koje se na osnovu njihovih distinktivnih osobina svrstavaju fonetske grupe perceptualno ekvivalentnih glasova jednog jezika

• Haptična, iterativna, kinezička i parajezička komunikacija su univerzalne po funkciji ( nisu zavisne od rase i kulture) • Jezik je najviši nivo humane komunikacije i nije univerzalan

Karakteristike jezičke komunikacije • Raspolaže skupom glasovnih kompleksa koji se nazivaju foneme. One egzistiraju u jeziku kao jedinstveni perceptivni blokovi u svim jezicima • Raspolaže pravilima za kombinaciju fonema unutar reči i fraza • Precizna značenja su vezana za reči i fraze prema načinu kako su one poređane u odnosu jedna prema drugoj • Predstavlja integrisan jezgrovit sistem i ima jedinstvenu moć da prenese i najfinije nijanse značenja • Raspolaže skupom pravila kojima može da vlada samo čovek sa razvijenom sposobnošću oralne verbalne komunikacije