Ng Vn 9 Tit 128 Ting Vit Ngha

Ng÷ V¨n 9 TiÕt 128: TiÕng ViÖt NghÜa t êngminh vµ hµm ý

KiÓm tra bµi cò C©u 1. Em hiÓu thÕ nµo lµ nghÜa t êngminh vµ hµm ý? C©u 2. T×m c©u cã chøa hµm ý trong ®o¹n c©u chuyÖn sau ? Cã mét chµng ngèc ®i ch¨n mét ®Çn bß cã m êicon. ChiÒu tèi, anh ta c ìimét con vµ lïa nh÷ng con cßn l¹i vÒ nhµ. §Õn cæng anh chång dõng l¹i ®Õm xem cã ®ñ m êicon bß hay kh «ng. Anh ®Õm ®i ®Õm l¹i m·i vÉn chØ thÊy cã chÝn con. Ho¶ng qu¸ anh ta thÊt thanh gäi vî. ChÞ vî trong nhµ lËt ®Ët ch¹y ra. Anh chång mÕu m¸o: M×nh ¬i. . . thiÕu mét con bß. ChÞ vî c êib¶o: T ëngg×, thõa mét con th× cã. §¸p ¸n. ( TruyÖn c êi. ViÖt Nam) NghÜa t êngminh lµ phÇn th «ng b¸o ® îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b» ng tõ ng÷ trong c©u. hµm ý lµ phÇn th «ng b¸o tuy kh «ng ® îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b» ng tõ ng÷ trong c©u nh ngcã thÓ suy ra tõ tõ ng÷ ®ã.

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. * Ng÷ liÖu (sgk. 90) ChÞ DËu võa nãi võa mÕu: Th «i u kh «ng ¨n, ®Ó phÇn cho con. Con chØ ® îc îc ¨n ë nhµ b÷a nµy n÷a th «i. U kh «ng muèn ¨n tranh cña con. Con cø ¨n thËt no, kh «ng ph¶i nh êngnhÞn cho u. C¸i TÝ ch ahiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b» ng giäng luèng cuèng: VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u ? §iÓm thªm mét “gi©y” nøc në, chÞ DËu ngã con b» ng c¸ch xãt xa: Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th «n §oµi. C¸i TÝ nghe nãi gi·y n¶y, gièng nh sÐt ®¸nh bªn tai, nã liÖng cñ khoai vµo ræ vµ oµ lªn khãc: U b¸n con thËt ®Êy ? Con van u, con l¹y u, con cßn bÐ báng, u ®õng ®em b¸n con ®i, téi nghiÖp. U ®Ó cho con (Ng « TÊt Tè, T¾t ®Ìn)ë nhµ ch¬i víi em con.

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. * Ng êinãi: Chi DËu C©u 1: Con chØ ® îc îc ¨n ë nhµ b÷a nµy n÷a th «i. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. C©u 2: Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th «n §oµi. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. Hµm ý C©u 1: B÷a sau con kh «ng ® îc ¨n ë nhµ, mÑ b¸n co C©u 2: MÑ b¸n con cho nhµ cô NghÞ th «n §oµi. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. 2. Ghi nhí. (sgk 91). * Ng êinghe: C¸i TÝ. + gi·y n¶y C¸i TÝ hiÓu hµm ý trong c©u nãi thø hai cña mÑ. + liÖng cñ khoai + khãc + hái: U b¸n con thËt ®Êy

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. 2. Ghi nhí. (sgk 91) * Ghi nhí: (SGK trang 91) §Ó sö dông hµm ý, cÇn cã hai ®iÒu kiÖn sau ®©y: Ng êinãi (ng êiviÕt) cã ý thøc ® ahµm ý vµo c©u nãi. Ng êinghe (ng êi®äc) cã n¨ng lùc gi¶i ®o¸n hµm ý.

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý Bµi tËp nhanh Cã mét chµng ngèc ®i ch¨n mét ®Çn bß cã m êicon. ChiÒu tèi, anh ta c ìimét con vµ lïa nh÷ng con cßn l¹i vÒ nhµ. §Õn cæng anh chång dõng l¹i ®Õm xem cã ®ñ m êicon bß hay kh «ng. Anh ®Õm ®i ®Õm l¹i m·i vÉn chØ thÊy cã chÝn con. Ho¶ng qu¸ anh ta thÊt thanh gäi vî. ChÞ vî trong nhµ lËt ®Ët ch¹y ra. Anh chång mÕu m¸o: M×nh ¬i. . . thiÕu mét con bß. ChÞ vî c êib¶o: T ëngg×, thõa mét con th× cã. ( TruyÖn c êi. ViÖt Nam) M×nh ngèc nh bß, cßn c ìimét con sao kh «ng ®Õm

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý Bµi tËp nhanh Tr «ng em thËt lµ xinh ®Ñp ! Em ®Ñp nh H» ng Nga ! “KÎ c¾p gÆp bµ giµ” Cã hai anh chµng ®i ch¬i gÆp mét c « g¸i. Anh chµng thø nhÊt nãi: Chµo em, tr «ng em em nh H» ng Nga. Chµo tr «ng nh H» ng Anh chµng thø hai: Anh cø t ëng lµ ng êi ë cung qu¶ng xuèng. Anh cø t ëng em em lµ ng êi á Cung Qu¶ng míimíi xuèng. C « g¸i: ThÕ haihai anhanh lµ b¹n cñacña chóchó Cuéi ThÕ lµ b¹n Cuéi µ? µ? Hai anh lµ kÎ lõa dèi !

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. 2. Ghi nhí. (sgk 91) B. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1

Bµi tËp 1: Ng êinãi, ng êinghe nh÷ng c©u in ®Ëm d íi®©y lµ ai ? X¸c ®Þnh hµm ý cña mçi c©u Êy. Theo em, ng êinghe cã hiÓu hµm ý cña ng êinãi kh «ng? Nh÷ng chi tiÕt nµo chøng tá ®iÒu ®ã. a, Anh nãi n÷a ®i. ¤ng giôc. B¸o c¸o hÕt ! Ng êicon trai vôt trë l¹i giäng vui vÎ. N¨m phót n÷a lµ m êi. Cßn hai m ¬iphót th «i. B¸c vµ c « vµo trong nhµ. ChÌ ®· ngÊm råi ®Êy. Th× giê ng¾n ngñi cßn l¹i thóc giôc c¶ chÝnh ng êiho¹ sÜ giµ. ¤ng theo liÒn anh thanh niªn vµo trong nhµ, ®¶o nh×n qua mét l îttr íckhi ngåi xuèng ghÕ. ( NguyÔn Thµnh Long , LÆng lÏ Sa Pa) b, {…} Anh TÊn nµy! Anh b©y giê sang träng råi, con cÇn qu¸i g× ®Õn thø ®å gç h háng nµy n÷a. Chuyªn trë l¹i lÞch kÞch l¾m. Cho chóng t «i khu©n ®i th «i. Chóng t «i nhµ nghÌo dïng ® îc îc tÊt. Cã g× ®©u mµ sang träng! Chóng t «i cÇn ph¶i b¸n c¸c thø nµy ®i ®Ó… AÝ chµ! Anh b©y giê lµm quan råi mµ b¶o lµ kh «ng sang träng? Nh÷ng ba nµng hÇu. Mçi lÇn ®i ®©u lµ ngåi kiÖu lín t¸m ng êikhiªng, cßn b¶o lµ kh «ng sang träng? Hõ! Ch¼ng c¸i g× giÊu næi chóng t «i ®©u! T «i biÕt kh «ng thÓ nãi lµm sao ® îc îc ®µnh ngËm miÖng ®øng trÇm ng©m. ¤i dµo! ThËt lµ cµng giµu cã cµng kh «ng d¸m dêi mét ®ång xu! Cµng kh «ng d¸m dêi mét ®ång xu l¹i cµng giµu cã!

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý C©u a Néi dung Ng êinãi. Ng êinghe. Hµm ý. Chi tiÕt. Anh thanh niªn. B¸c ho¹ sÜ vµ c « kÜ s. C©u b Anh TÊn. Chi Hai D ¬ng. Mêi b¸c vµ c « vµo nhµ uèng n íc. Chóng t «i kh «ng thÓ cho ¤ng liÒn theo anh thanh niªn vµo nhµ … ngåi xuèng ghÕ. ¤i dµo! ThËt lµ cµng giµu cã cµng kh «ng d¸m dêi mét ®ång xu! Cµng kh «ng d¸m dêi mét ®ång xu l¹i cµng giµu cã! ® îc.

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. 2. Ghi nhí. (sgk 91) * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 Bµi tËp 2

Bµi tËp 2: Hµm ý cña c©u in ®Ëm d íi®©y lµ g× ? V× sao em bÐ kh «ng nãi th¼ng ® îc îc mµ ph¶i sö dông hµm ý ? ViÖc sö dông hµm ý cã thµnh c «ng kh «ng ? V× sao ? Nã nh×n d¸o d¸c mét lóc råi kªu lªn: C¬m s «i råi, ch¾t n ícgiïm c¸i ! – Nã còng l¹i nãi træng. T «i lªn tiÕng më ® êng cho nã: Ch¸u ph¶i gäi “Ba ch¾t n ícgiïm con”, ph¶i nãi nh vËy. Nã nh kh «ng ®Ó ý ®Õn c©u nãi cña t «i, nã l¹i kªu lªn: C¬ms «iråi råi, , nh·ob©y b©ygiê ! C¬m Ch¾t n ícgiïm ®Ó c¬m khái nh·o !Anh S¸u vÉn ngåi im […] ! ( NguyÔn Quang S¸ng, ChiÕc l îcngµ)

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. 2. Ghi nhí. (sgk 91) * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 Bµi tËp 2 Bµi tËp 3

Bµi tËp 3: H·y ®iÒn vµo l îtlêi cña B trong ®o¹n tho¹i sau ®©y mét c©u cã hµm ý tõ chèi. A: Mai vÒ quª víi m×nh ®i ! B: /…/ A. §µnh vËy. Thêi gian hai phót b¾t ®Çu! §¸p ¸n RÊt tiÕc, mai m×nh ph¶i ® aem ®i th¨m c «ng viªn Mai h¶? M×nh ph¶i ®i tíi bÖnh viÖn th¨m bµ èm. Xin lçi, mai m×nh ph¶i kÌm ban TuÊn häc to¸n. TiÕc qu¸, m×nh hÑn víi Nga ®i xem ca nh¹c råi.

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. 2. Ghi nhí. (sgk 91) * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 Bµi tËp 2 Bµi tËp 3 Bµi tËp 4

Bµi tËp 4 : T×m hµm ý cña Lç TÊn qua viÖc «ng so s¸nh “hy väng” víi “con ® êng” trong c¸c c©u sau: T «i nghÜ bông: §· gäi lµ hy väng th× kh «ng thÓ nãi ®©u lµ thùc ®©u lµ h còng gièng nh nh÷ng con ® êng trªn mÆt ®Êt; kú thùc trªn mÆt ®Êt vèn lµm g× cã ® êng. Ng êita ®i m·i th× thµnh ® êng th «i. (Lç TÊn, Cè h ¬ng) Hµm ý: Tuy hy väng ch athÓ nãi lµ thùc hay h , nh ngnÕu cè g¾ng th× cã thÓ ®¹t ® îc

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. Bµi tËp 4 Bµi tËp 5 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. 2. Ghi nhí. (sgk 91) * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 Bµi tËp 2 Bµi tËp 3

Bµi tËp 5. T×m nh÷ng c©u cã hµm ý mêi mäc hoÆc tõ chèi trong c¸c ®o¹n ®èi tho¹i gi÷a em bÐ víi nh÷ng ng êië trªn m©y vµ sãng ( trong bµi “M©y vµ sãng” cña Ta go). H·y viÕt thªm vµo mçi ®o¹n mét c©u cã hµm ý mêi mäc râ h¬n. M©y vµ sãng MÑ ¬i, trªn m©y cã ng êigäi con: “Bän tí ch¬i tõ khi thøc dËy cho ®Õn lóc chiÒu tµ. Bän tí ch¬i víi b×nh minh vµng, bän tí ch¬i víi vÇng tr¨ng b¹c. ” Con hái: “Nh nglµm thÕ nµo m×nh lªn ®ã ® îc? ” Hä ®¸p: “H·y ®Õn n¬i tËn cïng tr¸i ®Êt, ® atay lªn trêi, cËu sÏ ® îc nhÊc bæng lªn tËn tÇng m©y”. “MÑ m×nh ®ang ®îi ë nhµ” con b¶o “Lµm thÕ nµo cã thÓ rêi mÑ mµ ®Õn ® îc? ” ThÕ lµ hä mØm c êibay ®i. Nh ngcon biÕt cã trß ch¬i thó vÞ h¬n, mÑ ¹. Con lµ m©y vµ mÑ sÏ lµ tr¨ng. Hai bµn tay con «m lÊy mÑ, vµ m¸i nhµ ta sÏ lµ bÇu trêi xanh th¼m. (Ta go)

Ng÷ v¨n 9 Bµi 25 – TiÕt 128. NghÜa t êngminh vµ hµm ý Bµi tËp 4 I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý. 1. Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ng÷ liÖu. ViÖc sö dông hµm ý cÇn cã hai ®iÒu kiÖn + Ng êinãi ® ahµm ý vµo trong c©u. + Ng êinghe hiÓu ® îc hµm ý. 2. Ghi nhí. (sgk 91) * L u ý: Tr ênghîp ng êinghe kh «ng hiÓu hµm ý th× ng êinãi ph¶i ®iÒu chØnh lêi nãi cña m×nh. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 Bµi tËp 2 Bµi tËp 3 Bµi tËp 5

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Ôn tập khái niệm nghĩa tường minh và hàm ý - Luyện tập để phân biệt được nghĩa tường minh và hàm ý. Rèn luyện kĩ năng dùng hàm ý và hiểu hàm ý. - N¾m ® îc ®iÒu kiÖn sö dông hµm ý. - Hoàn thiện bài tập 1 c, bµi 5 ®o¹n 2 (SGK trang 92, 93) - Soạn bài: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ