Newton 5 Straling en gezondheid Ioniserende straling Vwo

Newton 5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo 5. 7 Samenvatting

Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Ioniserende straling α-straling β-straling γ-straling röntgenstraling Eigenschappen ioniserend vermogen groot matig klein doordringend vermogen klein matig groot Doordringend vermogen α- en β-straling dracht γ- en röntgenstraling halveringsdikte Dracht Maximale afstand waarover α- of β-straling in een materiaal doordringt Halveringsdikte Dikte waarbij een materiaal de helft van de invallende γ- of röntgenstraling doorlaat deeltje heliumkern elektron foton papier perspex aluminium lood 5 α-straling β-straling γ- en röntgenstraling

Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting I in % 5 100 80 60 Halveringsdikte De halveringsdikte d 1/2 hangt af van de soort straling (de foton-energie Ef) en het soort materiaal (de dichtheid ρ): ● hoe groter Ef is, des te groter is d 1/2 ● hoe groter ρ is, des te kleiner is d 1/2 40 20 0 0 1 Doorlaatkromme 2 3 4 5 n = d/d 1/2

Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting A in % 5 100 80 60 Halveringstijd De halveringstijd t 1/2 hangt af van de soort radioactieve stof 40 20 0 Beginactiviteit De beginactiviteit A 0 hangt af van het aantal instabiele atoomkernen N 0 (op t = 0 s) en de halveringstijd t 1/2 van de radioactieve stof ● hoe groter N 0 is, des te groter is A 0 ● hoe groter t 1/2 is, des te kleiner is A 0 0 Vervalkromme 1 2 3 4 5 n = t/t 1/2

Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting N in % 5 100 80 60 40 ΔN 20 Δt 0 0 1 2 t 3 4 5 n = t/t 1/2

Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting N in % 5 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 5 n = t/t 1/2

Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting N in % 5 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 5 n = t/t 1/2

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Isotopen Atoomkernen met hetzelfde aantal protonen (dus: van dezelfde atoomsoort) en een verschillend aantal neutronen zijn isotopen (zie bijvoorbeeld de waterstofisotopen H-1, H-2 en H-3)

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Radioactief verval Vervalvergelijking Het verval van een instabiele atoomkern is weer te geven in de vorm van een vervalvergelijking Bij het opstellen van een vervalvergelijking geldt behoud van massagetal en behoud van lading Alfaverval De atoomkern stoot een α-deeltje (heliumkern) uit: het atoomnummer daalt met 2 en het massagetal daalt met 4

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Radioactief verval Vervalvergelijking Het verval van een instabiele atoomkern is weer te geven in de vorm van een vervalvergelijking Bij het opstellen van een vervalvergelijking geldt behoud van massagetal en behoud van lading

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Radioactief verval Vervalvergelijking Het verval van een instabiele atoomkern is weer te geven in de vorm van een vervalvergelijking Bij het opstellen van een vervalvergelijking geldt behoud van massagetal en behoud van lading

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Radioactief verval Vervalvergelijking Het verval van een instabiele atoomkern is weer te geven in de vorm van een vervalvergelijking Bij het opstellen van een vervalvergelijking geldt behoud van massagetal en behoud van lading Gammaverval De atoomkern stoot een γ-foton uit: het atoomnummer en het massagetal veranderen niet

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Straling w. R α-straling 20 β-, γ- en röntgenstraling 1 Stralingsnormen De stralingsnormen of dosislimieten geven de maximale jaarlijkse effectieve totale lichaamsdosis Stralingsnormen (m. Sv/jaar) beroep 20 bevolking 1

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Stralingsbelasting Achtergrondstraling De achtergrondstraling bestaat uit kosmische straling en straling van radioactieve stoffen in de bodem, bouwmaterialen, voedsel, water en lucht Achtergrondstraling H = 1, 8 m. Sv/jaar Bestraling Stralingsbronnen buiten het lichaam zorgen voor uitwendige bestraling Besmetting Stralingsbronnen in het lichaam zorgen voor inwendige bestraling Stralingsbescherming Blootstellingstijd beperken, afstand houden en bronnen afschermen Alfastraling Bij uitwendige bestraling is α-straling relatief ongevaarlijk (door de beperkte dracht) Bij inwendige bestraling is α-straling relatief gevaarlijk (door het grote ioniserende vermogen)

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Medische beeldvorming Ioniserende straling Röntgenfotografie Computertomografie (CT) Nucleaire diagnostiek Werking Absorptie en transmissie van röntgenstraling Uitzenden van γ- of β+-straling door tracer bij radioactief verval Geluidsgolven Echografie Terugkaatsen van ultrasone geluidsgolven Radiogolven Magnetic Resonance Imaging (MRI) Uitzenden van radiogolven door waterstofkernen in een magnetisch veld Röntgenfoto CT-scan Scintigram Echogram MRI-scan

5 Straling en gezondheid Ioniserende straling | Vwo | Samenvatting Medische beeldvorming Ioniserende straling Röntgenfotografie Computertomografie (CT) Nucleaire diagnostiek Stralingsdosis klein groot matig Geluidsgolven Echografie geen Radiogolven Magnetic Resonance Imaging (MRI) Röntgenfoto CT-scan 0, 1 m. Sv 10 m. Sv 5 m. Sv geen Scintigram Echogram MRI-scan