Neuropsychological functioning as a predictor of risky drinking

Neuropsychological functioning as a predictor of risky drinking behavior in adolescents Outline Introduction Methods Results Conclusion Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Sarai Boelema Z. Harakeh, M. van Zandvoort, K. Monshouwer, C. A. Hartman, A. C. Huizink, S. A. Reijneveld, F. C. Verhulst & W. A. M. Vollebergh 20 ste Forum KBS Thematic Alcohol en. Meeting Drugs Onderzoek December 17 november 11 th , 2010, Nijmegen Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie In een notendop: ADOLESCENT 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie • Dierstudies: – Beschadigingen in onder andere de prefrontale cortex (Crews et al. , 2000) – Verstoringen van neurogenese (Crews et al. , 2006) – Afwijkingen in leren en geheugen (Markwiese et al. , 1998, Schulteis et al. , 2008) 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie • Mensstudies: adolescenten met AUD – Hippocampi (Bellis & Clark, 2000) en witte stof corpus callosum (Tapert et al. , 2003) – Taalvaardigheden en intelligentie (Moss, 1994) – Taal, aandacht, intelligentie and schoolprestaties (Tarter, 1995) – Leren, geheugen, en visuospatiële vaardigheden (Brown et al. , 2000) 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie ADOLESCENT 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie Lagere scores op aandachtstaken geassocieerd met hogere frequentie van middelengebruik en afhankelijkheidssymtomen op een later moment (Tapert et al. , 2003) 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie Breder bezien: ‘neurobehavioral disinhibition’ = externalizerend probleemgedrag + slechter executief functioneren • Voorspeller van SUD (Tarter et al. , 2003) • Negatief gecorreleerd met het weerstaan van middelengebruik (Kirisci et al. , 2006) 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie Combinatie van cognitief functioneren en temperament Romer, D. , Betancourt, L. , Giannetta, J. M. , Brodsky, N. L. , Farah, M. , Hurt, H. (2009). Executive cognitive functions and impulsivity as correlates of risk taking and problem behavior in preadolescents. Neuropsychologia, 47, 2916 -2926. 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Conclusie Kanttekeningen: • Kleine steekproeven • Risicopopulaties • Geen specifieke focus op alcoholgebruik • Alcoholafhankelijkheid • Cross-sectioneel 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Outline Sample Methoden Resultaten Dit onderzoek: • Longitudinale data • N = 2230 • Population-based sample • Geen alcoholafhankelijkheid, maar (risicovol) alcoholgebruik 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Introduction Methoden Resultaten Conclusie Sample • TRAILS (TRacking Adults Individual Lives Survey) • Start 11 -jarige leeftijd (in 2001) • 2230 deelnemers, 5 gemeenten in Noord. Nederland • Twee- of driejaarlijkse assessments waves 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Introduction Methoden Resultaten Conclusie • T 1: Maart 2001 – Juli 2002 – N = 2230. M leeftijd 11. 1 (SD =. 56), 50. 8% meisjes • T 2: September 2003 – December 2004 – N = 2149. M leeftijd 13. 6 (SD =. 53), 51. 2% meisjes • T 3: September 2005 – December 2007 - N = 1816. M leeftijd 16. 27 (SD =. 73), 52. 3% meisjes • T 4: December 2008 – Augustus 2010 For more details, see (De Winter et al. , 2005; Oldehinkel, Hartman, De Winter, Veenstra & Ormel, 2004). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding T 1 • Cognitie • Temperament • Alcoholgebruik Sample Introduction Methoden T 2 • Temperament • Alcoholgebruik Resultaten T 3 • Temperament • Alcoholgebruik 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie T 4 • Cognitie • Temperament • Alcoholgebruik

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Resultaten ANT: Amsterdam Neuropsychological Tasks Conclusie (De Sonneville, 1999). Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Methoden Methods Sample Introductie Baseline Speed Pattern Search Fluctuation in Tempo Resultaten Conclusie • Eenvoudige reactietijdtaak • 32 trials per hand • M RT voor beide handen samen Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample • Resultaten Conclusie Patroonherkenning Baseline Speed Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Pattern Search • • • Resultaten 50 series van 12 trials Simpele taak: 4 stippen = ja, 3 & 5 stippen = nee Fluctuation in tempo = within-subject SD • Fluctuation in Tempo Conclusie Impulsiviteit Feedback responsiveness = M RT correct – M RT correct after error Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Pattern Search Fluctuation in Tempo § § § • Resultaten Conclusie Part 1: k – 40 trials Part 2: k, r – 72 trials Part 3: k, r, s – 96 trials Working memory capacity = M RT target trial Part 3 - M RT target trial Part 1 Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample § § § Baseline Speed • Pattern Search Fluctuation in Tempo Feedback Responsiveness Resultaten Conclusie Part 1 – 40 trials (alleen compatible) Part 2 – 40 trials (alleen incompatible) Part 3 – 80 trials (gemengd) Inhibition of prepotent responses = M RT part 2 – M RT part 1 • Attentional flexibility = M RT compatible Impulsiviteit responses 3 – M RT (compatible) responses part 1 Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Adolescent Early Temperament Questionnaire – Revised Fluctuation in Report (EATQ-R) Parent Tempo • High-intensity pleasure Feedback • Effortful control Responsiveness Impulsiviteit Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Gebaseerd op quantity/frequency Fluctuation in Tempo 1. Less than weekly Feedback 2. Responsiveness Weekly 3. Heavy weekly Working • T 2: ♀≥ 2, ♂≥ 3; Memory • T 3: ♀≥ 3, ♂≥ 4; Inhibition prepotent responses Impulsiviteit Alcoholgebruik Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Methoden Methods Sample Introductie Baseline Speed Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Youth Self Report Vijf. Fluctuation schalen: in Tempo • Withdrawn • Anxious Feedback • Aggressive Responsiveness • Attention Problems • ADHD Working Impulsiviteit Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Baseline Speed Resultaten Sekse Leeftijd T 1 Pattern Search Fluctuation in Tempo Conclusie Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Probleemgedrag T 2 & T 3 Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten • Analyses – Verwijderd: • -4 ≤ Z-score (RT) ≥ 4 • 50% of meer fouten • >1 x alcohol gedronken op T 1 (11 jaar) – Descriptive statistics – Correlaties – Later: hele model 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten • Descriptive statistics: 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Methoden Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Baseline Speed Effortful control Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness High intensity pleasure Working Memory Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Methoden Resultaten -. 16*** Effortful control -. 16*** Pattern Search Conclusie -. 28*** Fluctuation in Tempo -. 10*** -. 24*** Feedback Responsiveness Working Memory High intensity pleasure -. 10*** Inhibition prepotent responses -. 07** Attentional Flexibility ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Pattern Search Resultaten -. 09*** Conclusie Effortful control -. 09*** Fluctuation in Tempo Feedback Responsiveness Methoden . 01. 00. 02 Working Memory Inhibition prepotent responses High intensity pleasure -. 01 -. 03 Attentional Flexibility ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Methoden Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Effortful control Conclusie Alcoholgebruik T 2 Impulsiviteit Alcoholgebruik High intensity pleasure Alcoholgebruik T 3 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten -. 06* Effortful control Conclusie Alcoholgebruik T 2 . 00. 12*** High intensity pleasure . 19*** ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Alcoholgebruik T 3

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Methoden Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Conclusie Withdrawn Anxious Effortful control Aggressive Impulsiviteit Probleemgedrag Delinquent High intensity pleasure Attentional problems ADHD 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten -. 11*** -. 09*** Effortful control Conclusie Withdrawn Anxious -. 14*** Aggressive -. 12*** -. 31*** High intensity pleasure -. 26*** Delinquent Attentional problems ADHD ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Effortful control High intensity pleasure -. 06* Withdrawn -. 11*** Anxious . 10*** Aggressive . 12*** Delinquent -. 02 Attentional problems . 05* ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie ADHD

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Methoden Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Conclusie Withdrawn Anxious Alcoholgebruik T 2 Aggressive Alcoholgebruik Probleemgedrag Delinquent Alcoholgebruik T 3 Attentional problems ADHD 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten. 02. 01 Alcoholgebruik T 2 Conclusie Withdrawn Anxious . 11*** Aggressive . 11***. 05* Alcoholgebruik T 3 . 06** Delinquent Attentional problems ADHD ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Alcoholgebruik T 2 Alcoholgebruik T 3 Conclusie -. 09*** Withdrawn -. 07* Anxious . 07** Aggressive . 12*** Delinquent . 01 Attentional problems . 04 ADHD ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Baseline Speed Methoden Resultaten Conclusie Sekse Leeftijd Probleemgedrag Pattern Search Fluctuation in Tempo Impulsiviteit Feedback Responsiveness Working Memory Alcoholgebruik Inhibition prepotent responses Attentional Flexibility 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Conclusion Conclusie • ANT en temperament: – Negatief verband tussen ANT-maten en Effortful Control – In beperkte mate ook voor High Intensity Pleasure • Temperament en alcohol: – Correlaties tussen High Intensity Pleasure en alcoholgebruik op T 2 en T 3 – Alleen kleine negatieve correlatie tussen Effortful Control en alcoholgebruik op T 2. Geen relatie met alcoholgebruik op T 3. 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Conclusion Conclusie • Temperament en probleemgedrag – Sterke negatieve verbanden tussen Effortful Control en probleemgedrag, zowel inter- als externaliserend, voor ouder- en kindrapportage – Voor High Intensity Pleasure met name relaties met agressief en delinquent gedrag, en negatieve correlaties met internaliserende problematiek 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Inleiding Sample Methoden Resultaten Conclusion Conclusie • Alcoholgebruik en probleemgedrag – Verbanden tussen agressief en delinquent gedrag en alcohogebruik op T 2 – Voor T 3 blijft alleen delinquent gedrag staan. Sterker voor de kindrapportage. Ook een negatieve relatie tussen alcoholgebruik en teruggetrokken/angstig gedrag 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychological functioning as a predictor of risky drinking behavior in adolescents Outline Introduction Methods Results Conclusion Bedankt voor uw aandacht! s. r. boelema@uu. nl 20 ste Forum KBS Thematic Alcohol en. Meeting Drugs Onderzoek December 17 november 11 th , 2010, Nijmegen Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Conclusie EATQ-R: Effortful control (11 items, = 0, 86) • • • Het kost mijn kind veel moeite om dingen op tijd af te krijgen - R Mijn kind doet eerst een tijdje iets leuks voordat hij/zij aan klusjes of schoolwerk begint, zelfs als dat niet de bedoeling is – R Mijn kind vindt het makkelijk om zich goed op een taak te concentreren Als mijn kind afgeleid of gestoord wordt, vergeet hij/zij wat hij/zij wilde zeggen - R Mijn kind vindt het moeilijk om achtergrondgeluiden te negeren als hij/zij iets doet wat concentratie vereist - R Mijn kind heeft een opdracht voor school eerder af dan nodig is Als mijn kind een moeilijke taak moet doen begint hij/zij er meestal gelijk aan Mijn kind stelt dingen die hij/zij moet doen meestal uit tot het laatste moment - R Mijn kind gaat al iets anders doen voordat datgene waar hij/zij mee bezig is af is - R Als mijn kind een plan heeft lukt hem/haar meestal wel om vol te houden tot hij/zij het doel heeft bereikt Mijn kind let goed op als iemand uitlegt hoe zij/hij iets moet doen 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Conclusie EATQ-R: High intensity pleasure/surgency (6 items, = 0, 77) • • • Mijn kind zou het spannend en leuk vinden om naar bijv. Afrika of India te reizen Mijn kind zou angstig zijn bij de gedachte om snel van een steile berghelling naar beneden te skiën - R Mijn kind zou best een gevaarlijke sport durven proberen, zoals diepzeeduiken Als mijn kind over exotische plekken in de wereld hoort, zegt hij/zij daar ook graag naar toe te willen Mijn kind vindt het leuk als er iets spannends of iets nieuws op school gebeurt Mijn kind zou de enge attracties op de kermis overslaan - R 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Conclusie Youth Self Report Hieronder staat een lijst met uitspraken die slaan op hoe je nu bent of ooit binnen de afgelopen 6 maanden bent geweest. Wil je iedere uitspraak goed lezen en aangeven in hoeverre deze uispraak bij jou past? Je kunt hierbij kiezen uit de volgende antwoorden: – – – Helemaal niet op jou van toepassing Een beetje of soms van toepassing Duidelijk of vaak van toepassing” Teruggetrokken/depressief (8 items, = 0, 64) • • Vindt weinig leuk Liever alleen Weigert te praten Gesloten Te verlegen Te weinig actief Ongelukkig Teruggetrokken 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Angstig/depressief (13 items, = 0, 78) • • • • Huilt veel Angsten Bang voor school Bang dat hij/zij iets ondeugends zou doen Vindt dat hij/zij perfect moet zijn Klaagt dat niemand van hem/haar houdt Voelt zich waardeloos Zenuwachtig Te angstig Schuldgevoel Schaamt zich Praat over suïcide Maakt zich zorgen 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Agressief gedrag (17 items, = 0, 82) • • • • • Spreekt veel tegen Wreed voor anderen Eist veel aandacht Vernielt eigen spullen Vernielt spullen van anderen Thuis ongehoorzaam Ongehoorzaam op school Vecht veel Valt anderen aan Schreeuwt veel Koppig Verandert van stemming Achterdochtig Plaagt veel Driftig Bedreigt anderen Luidruchtig 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Delinquent gedrag (15 items, = 0, 64) • • • • Alcohol Niet schuldig voelen Overtreedt regels Gaat om met jongens/meisjes in moeilijkheden Liegen Liever met oudere jongens/meisjes Loopt weg van huis Brandstichten Steelt van huis Steelt van buitenshuis Vloeken Denkt te veel aan seks Tabak Spijbelen Drugs 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Aandachtsproblemen (9 items, = 0, 68) • • • Gedraagt zich te jong Maakt niets af Niet concentreren Overactief In de war Dagdromen Impulsief Slechte schoolresultaten Onoplettend DSM IV: Attentional Deficit Hyperactivity Problems (7 items, = 0, 72) • • Maakt niets af Niet concentreren Overactief Impulsief Onoplettend Praat te veel Maakt lawaai 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten • Baseline Speed • Simple reaction time task • 32 trials for each hand Baseline Speed: M RT for two hands 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Methoden Methods Sample Resultaten Conclusie • Pattern Recognition target similar non-target similar target dissimilar non-target dissimilar • 80 trials – 40 target trials – 20 similar & 20 dissimilar Pattern search = M RT non-target similar – M RT non-target dissimilar 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Conclusie • Sustained Attention - Dots • 50 series of 12 trials Fluctuation in tempo = within-subject SD Feedback responsiveness = M RT correct – M RT correct after error Time-on-task β = response bias Time-on-task d’ = perceptual sensitivity 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Sample Introductie Methoden Methods Resultaten Conclusie • Memory Search - Letters k s t r • Part 1: k • Part 2: k, r • Part 3: k, r, s – 40 trials – 72 trials – 96 trials Working memory capacity = M RT target trial Part 3 - M RT target trial Part 1 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Conclusie • Set Shifting – Visual • Part 1 – 40 trials • Part 2 – 40 trials • Part 3 – 80 trials Inhibition of prepotent responses – M RT part 2 – M RT part 1 Attentional flexibility – M RT compatible responses 3 – M RT (compatible) responses part 1 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Rapportage ouder -. 28*** -. 25*** Effortful control -. 44*** Conclusie Withdrawn Anxious Aggressive -. 35*** Delinquent -. 70*** High intensity pleasure -. 64*** Attentional problems ADHD ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Rapportage ouder -. 14*** -. 17*** Effortful control . 06** Conclusie Withdrawn Anxious Aggressive . 09*** Delinquent. 03 High intensity pleasure . 08*** ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Attentional problems ADHD

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Rapportage ouder -. 04 -. 05 Alcoholgebruik T 2 . 08*** Conclusie Withdrawn Anxious Aggressive . 12*** Delinquent . 04 Alcoholgebruik T 3 . 09*** Attentional problems ADHD ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht

Neuropsychologisch functioneren, impulsiviteit en risicovol alcoholgebruik in de adolescentie Introductie Sample Methoden Methods Resultaten Rapportage ouder Alcoholgebruik T 2 Alcoholgebruik T 3 -. 09*** Withdrawn -. 09*** Anxious . 05 Aggressive . 08** Delinquent -. 01 Attentional problems . 03 ***. Correlation is significant at the. 001 level (2 -tailed). **. Correlation is significant at the. 01 level (2 -tailed). *. Correlation is significant at the. 05 level (2 -tailed). 20 ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek 17 november 2010, Utrecht Conclusie ADHD