Neuropedagogiek Prof Dr Bert De Smedt KULeuven Academiejaar

Neuropedagogiek Prof. Dr. Bert De Smedt KULeuven, Academiejaar 2014 -2015

Praktische informatie Bert. De. Smedt@ppw. kuleuven. be Leopold Vanderkelenstraat 32 – lokaal 04. 20 016/32. 57. 05

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Ontstaan van een nieuw wetenschapsdomein… Educational neuroscience – Mind Brain Education – Neuroeducation

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Publieke en maatschappelijke interesse in het “brein” o Patroonsfeest KULeuven 4 Februari 2013 http: //www. kuleuven. be/communicatie/evenementen/patroonsfeest/2013/

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Publieke en maatschappelijke interesse in het “brein” o Media http: //eoswetenschap. eu/artikel/optellen-en-vermenigvuldigen-een-kwestie-van-goede-zenuwbanen

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Publieke en maatschappelijke interesse in het “brein” o Media http: //nieuws. kuleuven. be/node/12601

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Publieke en maatschappelijke interesse in het “brein” De nieuwste inzichten uit de neurowetenschappen hebben potentieel grote gevolgen voor de manier waarop we kijken naar rechtspraak, onderwijs, geestelijke gezondheidszorg, …

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Publieke en maatschappelijke interesse in het “brein” o Oriëntatienota hervorming secundair onderwijs (P. Smet) Baanbrekende ontwikkelingen in het hersenonderzoek doen onze kennis over de hersenen sterk toenemen. Deze ontwikkelingen hebben een aanzienlijke impact op de organisatie en inhoud van leren (…) Om ten volle te kunnen inspelen op de kneedbaarheid van het brein is de leeromgeving cruciaal (…) http: //www. pascalsmet. be/media/uploads/notas/20100914_orienteringsnota_hervormingso. pdf

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Maar … misbruik en overinterpretatie • Neuromythes

Waarom neuropedagogiek? ? ? • Belang van vorming en opleiding • Royal society report Training and continued professional development should include a component of neuroscience relevant to educational issues, in particular, but not restricted to Special Educational Needs Training providers for Special Education Needs across all ages should consider including a focus on the neurobiological underpinnings of learning difficulties, such as dyslexia, dyscalculia and ADHD (p. 20)

Doelstellingen • Basisinzicht in de structuur, -functie en ontwikkeling van de hersenen • Basiskennis van de meest gebruikte methoden om hersenstructuur en –functie in beeld te brengen • Kennis van basisthema’s uit de neuropedagogiek • Inzicht in de mogelijkheden en grenzen van neuropedagogisch onderzoek

Studiemateriaal

Studiemateriaal • Studiewijzer (TOLEDO) • Powerpoint-slides + lesopnames (TOLEDO) • Voorbeeldmateriaal (TOLEDO) • Reader (ACCO)

Inhoud • Inleiding: waarom neuropedagogiek? • Deel 1: Neurowetenschappen voor pedagogen o o o Basisbegrippen uit de neurofysiologie en –anatomie Methoden van onderzoek in de neurowetenschappen Ontwikkeling van de hersenen en plasticiteit

Inhoud • Deel 2: Thema’s uit de neuropedagogiek o o Het lezende brein Het rekenende brein Het lerende brein: executieve functies Het emotionele en sociale brein (in de adolescentie) • Deel 3: Mogelijkheden en grenzen o o o Mogelijkheden en grenzen van de neuropedagogiek Neuromythes Neuro-ethiek

Semesterplanning (zie studiewijzer)

Relatie tot andere OPOs • P 0 R 95 A: Inleiding tot de psychologie • P 0 R 47 A: Ontwikkelingspsychologie Belang van cognitieve theorie • Optie orthopedagogiek o o Kinderen en jongeren met specifieke noden Pedagogische hulpverlening aan personen met een leerstoornis Psychopathologie en psychiatrie Gedragsneurowetenschappen, deel 1

Evaluatie • • Schriftelijk examen Gesloten boek Open + gesloten vragen Kennisvragen + toepassingsvragen (zie studiewijzer)

Inleiding: Waarom neuropedagogiek? Kunnen de neurowetenschappen iets voor de pedagogiek betekenen? Neuroscience: implications for education and lifelong learning The Royal Society (pp. 1 -21)

Neurowetenschappen ↔ pedagogiek • Optimisme: NW = de gouden graal o o NW → pedagogische praktijk Evidence-based werken • Neuro = harde evidentie Praten met je tiener Twintig jaar geleden stonden we veel dichter bij elkaar. Toen ging het over huis-, tuin-, en keukenrecepten. Toen ging het over psychologie, nu over neurobiologie. De jongste vijf jaar is er een explosie aan kennis over de ontwikkeling van kinderen en jongeren. We kunnen nu hun hersenen bekijken (…) in de toekomst zullen we met een individuele hersenscan kunnen zien hoe snel of hoe langzaam die ontwikkeling gaat. (De Standaard, 4/11/2006)

Neurowetenschappen ↔ pedagogiek • Optimisme: NW = de gouden graal o o NW → pedagogische praktijk Biologische interventies? ? ? “Hersenstimulatie wordt nog niet toegepast , maar kan mogelijk een betere verbinding in de hersenen tot stand brengen” (De Standaard, 6/12/2013, p. 14)

Neurowetenschappen ↔ pedagogiek • Scepticisme: Een brug te ver o Directe toepassing van NW-resultaten is niet mogelijk • Geen rekening met complexiteit van opvoeding & vorming • Ecologische validiteit verzamelde gegevens o o Gevaar voor misvattingen Toepassing enkel via tussenstap (cognitieve) ψ

Neurowetenschappen ↔ pedagogiek • Gematigde positie o o NW gaan de pedagogiek niet overnemen Raakvlakken mogelijk ψ Neuropedagogiek π

Neurowetenschappen ↔ pedagogiek Omgeving Brain Psychologie Mind Pedagogiek Education Neuropedagogiek Neurowetenschappen

Neuropedagogiek • Brain waves – the Royal Society (UK) 2. Neuroscience: implications for education and lifelong learning http: //www. youtube. com/watch? feature=player_embedded&v=Au. Fzm. Mbl. SWI

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Biologische factoren bepalen ook hoe we leren

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Opvoeding, vorming, onderwijs → hersenen o De hersenen zijn zeer plastisch = experience-dependent (neuro)plasticity • • Gevoelige periodes Ontwikkeling loopt door tot in de adolescentie (en erna) Neuroplasticiteit → levenslang Plasticiteit is groot maar niet ongelimiteerd → !!! Opvoeding & hulpverlening !!!

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o De hersenen zijn zeer plastisch • Vb. London taxi driver study • Hippocampus ↑ • Use it or lose it • Individuele verschillen

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Neurale en mentale processen die een rol spelen in leren • Impulscontrole/zelfregulatie → Executieve functies http: //www. youtube. com/watch? v=6 Ej. Js. Pyl. EOY

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Leer- en ontwikkelingsproblemen → neurodevelopmental disorders • Causaal model • Bewustmaking • Neurale markers (? )

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Suggesties voor het ontwikkelen van (pedagogische) interventies • Leer- en ontwikkelingsproblemen • Algemeen leervermogen: executieve functies

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Biologische interventies • Medicatie: “leerpillen” of “smart drugs” • Stimuleren van hersenactiviteit • Transcranial Direct Current Stimulation (t. DCS)

Neuropedagogiek • Mogelijkheden o Biologische interventies • Neurofeedback (Brain-Computer-Interface) Effectiviteit? ? ?

Neuropedagogiek • Uitdagingen o Gevaar voor reductionisme en determinisme o Misbruik van NW-kennis: o Dialoog + gemeenschappelijke taal tussen NW en π