Nederlandse Mededingingsautoriteit Caroline Wolberink Directie Concurrentie toezicht 1
Nederlandse Mededingingsautoriteit Caroline Wolberink Directie Concurrentie toezicht 1
Vergaring en waardering van (getuige) verklaringen in kartels · Inleiding · Normering bewijsvergaring en –waardering · Verhoren · Waardering (getuige)verklaringen · Conclusie 2
Inleiding · NMa handelt niet als de koningin in Alice in Wonderland · Zorgvuldigheid staat bij vergaring en waardering van bewijs voorop · Risico van onbetrouwbare getuigeverklaringen wordt onderkend · Centrale vraag: hoe gaat de NMa te werk bij het afnemen en waarderen van verklaringen 3
Normering bewijsvergaring · Bevoegdheden NMa worden genormeerd door: - Awb: beginselen van behoorlijk bestuur (zorgvuldigheid en evenredigheid) en recht op bijstand - Mw: procesrechten als verschoningsrecht en zwijgrecht - art. 6 EVRM: nemo tenetur, onschuldpresumptie · Belanghebbenden kunnen in beroep 4
Normering bewijswaardering · In het bestuursrecht geldt een vrije bewijsleer · Strafrechtelijke bewijsregels zijn niet van toepassing · Art. 6 EVRM impliceert niet dat strafrechtelijke maatstaf “beyond reasonable doubt” van toepassing is · EHRM: lidstaten zijn vrij in het stellen van regels voor bewijs(waardering) · Overtreding moet voldoende aannemelijk zijn: geen wiskundig bewijs, maar “balance of probabilities” 5
Verhoren: waarborgen in de praktijk · De advocaat mag ondervraagde adviseren, maar mag niet het verhoor belemmeren · (De advocaat van) de betrokken onderneming is niet aanwezig bij verhoren van getuigen · (De advocaat van) de betrokken onderneming kan voordat rapport wordt opgemaakt, reageren op de relevante feiten · De verklaringen worden opgenomen in het dossier 6
Verhoren: waarborgen in de praktijk · Verhoren worden vaak op minidisk opgenomen en uitgewerkt in zakelijke weergave · Ondervraagde krijgt gelegenheid zakelijke weergave te becommentariëren · Zakelijke weergave wordt in het Vv. A opgenomen · Eventuele opmerkingen ondervraagde worden opgenomen in dossier 7
Bewijswaarde verklaringen · Waardering hangt af van het geheel aan bewijs. Verklaring wordt afgezet tegen andere verklaringen en bewijs · Ontlastende verklaringen zijn net zo belangrijk als belastende verklaringen · Rekening wordt gehouden met context, betekenis en omstandigheden waaronder de verklaring is gegeven 8
Bewijswaarde verklaringen · · Er zijn voorzieningen om te voorkomen dat zaakbehandelaren “tunnelvisie” krijgen: - gebruik van bewijskaart - betrokkenheid experts - inzet advocaten van de duivel Reactie van betrokken onderneming op toezending feitencomplex is belangrijk 9
Bewijswaarde verklaringen · NMa houdt rekening met factoren die de geloofwaardigheid van een verklaring kunnen beïnvloeden: - de onderlinge samenhang van bewijsmiddelen is belangrijk - door een clementieverzoeker verstrekte gegevens worden geverifieerd met andere bewijsmiddelen · Een bekentenis van een onderneming kan slechts bewijs vormen tegen een andere onderneming indien het door andere bewijsmiddelen wordt gestaafd · Bij twijfel aan de geloofwaardigheid van een verklaring: geen bewijs 10
Bewijswaarde verklaringen · Enkele afwegingen bij waardering van verklaringen: - Verklaring directe getuige -“hear say” verklaring - Eerder afgelegde en ondertekende verklaring - later afgelegde andersluidende verklaring - Verklaring ondertekend – verklaring niet ondertekend 11
Conclusie · Het verhoren en waarderen van (getuige)verklaringen is mensenwerk · Voorzieningen zijn geboden om risico’s op fouten te beperken · Er is een belangrijke rol voor partijen weggelegd bij de waardering van bewijs · Toekomst? 12
- Slides: 12