NECDET TOPUOLU UZMAN DENET T C SAYITAY ZGEM

NECDET TOPÇUOĞLU UZMAN DENETÇİ T. C. SAYIŞTAY

ÖZGEÇMİŞ Ø Ø Ø 1954 – ORDU – ULUBEY’de doğdu. İlk ve ortaokulu Ulubey’de bitirdi. Liseyi Ordu’da okudu. 1978 - Ankara Üniversitesi – Ziraat Fakültesi – Tarım Ekonomisi ve İşletmecilik Bölümü’nden Ziraat Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. YURT DIŞI EĞİTİMLERİ § FAO İngilizce kursu § Japonya (Tarım İstatistikleri) § İngiltere (University of Reading) § ABD (Cochran Bursu) § İtalya , Fransa , Hollanda (Kurslar) § 13 Ayrı ülkede çeşitli toplantılar

ÖZGEÇMİŞ Ø GÖREVLERİ § TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI § Mühendis § Şube Müdürü § Daire Başkanı § Müsteşar Yardımcısı § Müsteşar Vekili § Parlamento ile İlişkiler Danışmanı § BAŞBAKANLIK § Özel Kalem Müdürü § Danışman § Koordinatör § BAŞBAKANLIK YÜKSEK DENETLEME KURULU § Denetçi § Başdenetçi § SAYIŞTAY § Uzman Denetçi

ÖZGEÇMİŞ Ø ÇALIŞTIĞI KONULAR § Tarımsal Pazarlama § Tarım İşletme Planlaması § Kırsal Kalkınma § Proje İzleme ve Değerlendirme § Tarımsal KİT’lerin Denetimi § Tarım Ekonomisi ve Politikası § Tarım İstatistikleri

ÖZGEÇMİŞ Ø Ø YAYIN (KİTAP) § Bitkilerin Ekolojik ve Girdi İstekleri LİSAN § İngilizce (İyi derecede) SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI § TMMOB, Ziraat Mühendisleri Odası (Denetim) § Türk Kooperatifçilik Kurumu üyesi § Kemalist Atılım Birliği Genel Sekreteri § Ordu İli Vakfı Kurucu üyesi , Denetim Kurulu üyesi § Doğa ve Çevre Koruma Vakfı Tarım Koordinatörü § Yüksek Denetim Elemanları Derneği Başkanı MEDENİ HALİ § Evli ve 1 (bir) çocuklu

GIDA GÜVENLİĞİ VE GÜVENİLİRLİĞİ

GIDA: İnsanın sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan en temel ihtiyaç maddelerinden birisidir. Bu sebeple güvenliği ve güvenilirliği çok önemlidir. GIDA GÜVENLİĞİ : Her yurttaşa ihtiyaç duyduğu miktar ve çeşitlilikte ödenebilir fiyatlarda besin temin edilmesidir. GIDA GÜVENİLİRLİĞİ : Temin edilen risklerinin en aza indirilmesidir. Ø Hiçbir besin sıfır riskli değildir. besinlerin sağlık

GIDA GÜVENLİĞİ VE GÜVENİLİRLİĞİ Ø 1 - GENLERİ İLE OYNANMIŞ ORGANİZMALAR (GDO’LAR) Ø 2 - GIDALARDA TARIMSAL İLAÇ KALINTILARI Ø 3 - BİTKİSEL VE HAYVANSAL BÜYÜME DÜZENLEYİCİLER (HORMONLAR) Ø 4 - ORGANİK GIDALAR VEYA KONTROLLU GIDALAR

GENLERİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR GENETİK OLARAK DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA (GDO) VEYA TRANSGENİK : Ø Modern Biyoteknolojik yöntemlerle kendi türü haricinde bir türden gen aktarılarak belirli özellikleri değiştirilmiş bitki, hayvan yada mikroorganizmalardır.

TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ UYGULAMALARI Ø ZARARLILARA DAYANIKLILIK MISIR, PAMUK, PATATES, AYÇİÇEĞİ, SOYA, KOLZA, BUĞDAY, DOMATES (Koçan Kurdu, NBŞ) Ø YABANCI OT İLAÇLARINA DAYANIKLILIK SOYA, PAMUK, MISIR, KOLZA, ÇELTİK, BUĞDAY, ŞEKER PAN.

TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ UYGULAMALARI Ø VİRAL BİTKİ HASTALIKLARINA DAYANIKLILIK PATATES, ÇELTİK, MISIR, DOMATES, MUZ Ø BİTKİSEL YAĞ KALİTESİNİN ARTIRILMASI; AYÇİÇEĞİ, SOYA, YERFISTIĞI Ø SEBZE VE MEYVELERDE OLGUNLAŞMANIN GECİKTİRİLMESİ (RAF ÖMRÜNÜN UZATILMASI) DOMATES, AHUDUDU, ÇİLEK, KİRAZ, MUZ, ANANAS

TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ UYGULAMALARI ØAROMANIN ARTIRILMASI DOMATES, BİBER, MUZ, KAVUN, KARPUZ ØHORMON ÜRETİMİ -REKOMBİNANT SIĞIR YETİŞTİRME HORMONU -İMMİNOGLOBİLİNLERİN ÜRETİMİ ØGIDA ENZİMLERİNİN ÜRETİMİ ; %60 SERT PEYNİR ÜRETİMİ İÇİN MAYA ØBİYOENERJİ BİTKİLERİNİN ÜRETİMİ

RİSK KAYNAKLARI TRANSFER EDİLEN GENİN YAPISINDAN KAYNAKLANAN § ANTİBİYOTİK DAYANIKLILIK GENLERİ § BAKTERİ VEYA VİRÜS KÖKENLİ GENLER Ø TRANSFER YÖNTEMİNDEN KAYNAKLANAN RİSKLER § HÜCRE ÇEKİRDEĞİNE TRANSFER § STOPLAMAYA TRANSFER Ø KULLANIMINDAN KAYNAKLANAN RİSKLER § TOKSİT YADA ALERJİK ETKİ § YATAY GEN KAÇIŞI § FLORA VEYA FAUNAYA ETKİLERİ Ø

İNSAN VE SAĞLIĞINA ETKİSİ § ANTİBİYOTİKLERE DAYANIKLILIK § TRANSFER EDİLEN GENLERİN İNSAN BÜNYESİNDEKİ BAKTERİ VEYA VİRÜSLERLE BİRLEŞME İHTİMALİ § VİRÜS KAYNAKLI GENLERİN DAYANIKLILIK GENİNİ DİĞER VİRÜSLERE TRANSFER İHTİMALİ § § OLASI TOKSİK ETKİLERİ OLASI ALERJİK ETKİLERİ

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VE ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ § GEN KAÇIŞININ BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞE ETKİSİ § TOPRAĞIN MİKROORGANİZMA YAPISINA ETKİSİ § DOĞADAKİ KUŞ VE BÖCEKLERE ETKİSİ (KENE) § DAYANIKLILIK GENİNİ DİĞER VİRÜSLERE AKTARIR § KENDİ GELENLERLE MÜCADELE ZORLUĞU

GDO’LARIN ZARARLI ETKİLERİ Ø TERMİNATÖR GEN § Kendini kısırlaştırmaya programlanır (At-Eşek), § Genetik Tuzak (Kısırlaştırma) § 6 çok uluslu firma (Yahudi Ortaklı ) Ø VİTAMİN SENTEZİ YAPILAMAZ § A VİTAMİNİ SENTEZİ (Gece Körlüğü-Hindistan) § B VİTAMİNİ SENTEZİ (Unutkanlık) § Spermde Y Kromozomu azalması

GDO’LARIN ZARARLI ETKİLERİ Ø ÇİÇEKLERDE KOKULARIN YOK OLMASI § ARILAR, BÖCEKLER YOK OLUR Ø BİYOÇEŞİTLİLİK Ø DÜNYA YOK OLUYOR TOHUMCULUĞUNDA TEKELLEŞME Ø TOHUMDA DIŞA BAĞIMLILIK

GDO’LARIN EKİLİŞ ALANI § DÜNYADA 23 ÜLKEDE EKİLİYOR § TÜRKİYE BUĞDAY EKİLİŞ ALANI 10 MİLYON HEKTAR § GDO EKİLİŞ ALANI 115 MİLYON HEKTAR Ø TÜRKİYE’DE RAFLARDAKİ GIDALARIN %60 -70’i GDO’LU ÜRÜNLER Ø TÜRKİYE TOHUMCULUK PİYASASI 600 MİLYON DOLAR BUNUN 70 MİLYON DOLARI GDO’LU TOHUMLAR Ø TÜRKİYE BİYOGÜVENLİK PROTOKOLUNU 24 MAYIS 2000’DE İMZALADI Ø 17. 06. 2003’DE 4898 SAYILI KANUNLA YASALAŞTI

NE YAPMALI ? Ø Ø Ø REFERANS ENSTİTÜLER KURULMALI ULUSAL BİYOGÜVENLİK KANUNU (5977 sy. 18. 03. 2010) ULUSAL BİYOGÜVENLİK KURULU KURULMALI GÜMRÜKLERDE İHTİSAS LABORATUVARLARI KURULMALI ETİKETLEME (NE YEDİĞİNİ BİLME HAKKI) BİLİM ADAMLARI ; BU DENKLEMDE BİLİNMEYENLERİN SAYISI BİLİNENLERDEN FAZLADIR. O HALDE TEHLİKE DE FAZLADIR.

GIDALARDA TARIMSAL İLAÇ KALINTILARI Ø DÜNYA’DA 2000 KADAR ZARARLI, 1500 KADAR HASTALIK ETMENİ VAR Ø TÜRKİYE’DE İSE 200 ZARARLI 150 HASTALIK ETMENİ VAR BİTKİLERDE ZARARLILAR VE SEBEP OLDUKLARI HASTALIKLAR AŞAĞIDA GÖSTERİLMİŞTİR Ø BÖCEKLER ØAKARLAR ØNEMETODLAR ØKEMİRGENLER Ø FUNGUSLAR ØBAKTERİLER ØVİRÜSLER ØYABANCI OTLAR

GIDALARDA TARIMSAL İLAÇ KALINTILARI ZARARLARI KADINLARDA ; § SÜT VE YAĞ DOKULARINDA BİRİKİR § PLESANTADAN FETÜSE GEÇEBİLİR § MEME KANSERİ ORANINI YÜKSELTİR § AKCİĞER KANSERİNE SEBEP OLUR § ERKEN DOĞUMA SEBEP OLUR § LAKTASYON SÜRESİNİ KISALTIR ERKEKLERDE; § AKCİĞER VE YUMŞAK DOKU KANSERİ § SPERM OLUŞUMUNDA AZALMA ÇOCUKLARDA ; § DERİ BOZUKLUĞU VE DİŞ ÇÜRÜKLÜĞÜ § BOY KISALIĞI VE ZEKA GERİLİĞİ § TIRNAKLARDA ZAYIFLIK

NE YAPMALI ? Ø EKONOMİK ZARAR EŞİĞİ (Süne, Kımıl) Ø BİYOLOJİK MÜCADELE Ø CİVA TERKİPLİ İLAÇLAR SİSTEMİK (Zabrus) Ø ZİRAİ MÜCADELE KANUNU Ø SEBZE VE MEYVELER SİRKELİ SU İLE YIKANMALI (Domates) Ø SON İLAÇLAMA İLE HASAT ARASINDA GEÇEN SÜRE Ø ALETLERİN KALİBRASYONU ( Prodotör)

BİTKİSEL BÜYÜME DÜZENLEYİCİLER (HORMONLAR) HORMONLAR : ÇEŞİTLİ BEZLER VE HÜCRELER TARAFINDAN SALGILANAN, BÜYÜME VE METABOLİK OLAYLARIN DÜZENLENMESİNİ SAĞLAYAN, CİNSİYET ÖZELLİKLERİ V. B FONKSİYONLARIN DENETLENMESİNİ SAĞLAYAN, FAZLALIĞI VE EKSİKLİĞİ ANORMALLİKLERE YOL AÇAN BİYOLOJİK MADDELERDİR.

Ø BUNLAR : § OKSİJENLER : IAA, I BA, NAA § GİBERELLİNLER : GA 3 § SİTOKİNİNLER : BA, BAP, ZEATİN § DORMİNLER : ABA § ETİLENLER : ETİLEN, ETHREL

HORMONLAR NİÇİN KULLANILIR ? ÇELİK KÖKLENDİRME Ø TOHUM ÇİMLENDİRME Ø SOĞUĞA DAYANIM Ø ÇİÇEKLENME Ø CİNSİYET Ø PERİYODİSİTE Ø BÜYÜME Ø HASAT Ø RENK Ø DİNLENME Ø ISLAH Ø MEYVE DÖKÜMÜ Ø YAPRAK DÖKÜMÜ Ø DOKU KÜLTÜRÜ Ø MUHAFAZA Ø MEYVE İRİLİĞİ Ø MEYVE OLGUNLUĞU Ø MEYVE TUTUMU Ø

HORMON Bitkisel hormonlar Hayvansal hormonlar BÜYÜME DÜZENLEYİCİ MADDELER

Çekirdeksiz Üzüm GA 3

Muz ve Turunçgiller Etilen

TOZLANMA Ø DÖLLENME Ø MEYVE TUTUMU

MEYVE TUTUMU VE İRİLİK Domates Patlıcan Sakız kabağı Hıyar Çilek

40 ppm (mg/l) 30 -50 gün

30 -50 gün 40 mg/l 1 ml= 0. 04 mg 10 çiçek/salkım 0. 004 mg Hasat süresi 0. 0004 mg Toksik doz= 2 mg/kg tonlarca 0. 0004 mg

45 ton/da

AŞIRI HORMON KULLANILIRSA Ø Ø Ø Ø DİŞİLERİN ERKEKLEŞMESİ CİNSEL BOZUKLUK YUMURTALIK KİSTLERİ DÜŞÜKLER (Prematüre ) ERKEKLERİN DİŞİLEŞMESİ YUMURTA AZALMASI, CİNSEL İSTEKSİZLİK SPERM AZALMASI GELİŞİM BOZUKLUĞU KANSEROJİK ETKİ SAFRATAŞI OLUŞUM SIKLIĞI KIKIRDAKLAR ERKEN KEMİKLEŞİR (Tuzlama) KEMİK İLİĞİ VE BÖBREKTE BOZULMA HORMONAL DENGE BOZUKLUĞU

NE YAPMALI ? Ø NORMALİN ÜSTÜNDE HORMON KULLANILMAMALI Ø DOĞAL BESLENMELİ Ø YAZIN YAZ MEYVE VE SEBZELERİ Ø KIŞIN KIŞ MEYVE VE SEBZELERİ

HAYVANSAL BÜYÜME DÜZENLEYİCİLER (HORMONLAR) KULLANILMASI YASAK OLANLAR Ø Ø Ø Ø Ø ERİTROMİSİN NEOMİSİN KLOR TETRASİKLİN OKSİ TETRASİKLİN FURUZALİDON AVOPARSİN BASİTRASİN SPİRAMİSİN AVİLAMİSİN FLAVOMİSİN ET SORUNU

Etlik Piliçler Kaç Günde Büyür ? 40 -42 gün ? 45 g 2300 g

NE YAPMALI ? Ø NORMALİN ÜSTÜNDE HORMON KULLANILMAMALI Ø YASAKLANAN HORMONLARIN KULLANILMAMASI İÇİN CEZALAR ARTIRILMALI Ø SAKATAT YEMEK RİSKLİDİR Ø TAVUKLARDA ANTİBİYOTİKLER KESİMDEN 20 GÜN ÖNCE DURDURULMALI

ORGANİK GIDALAR DOĞAYA ZARAR VERMEDEN DOĞADAN ELDE EDİLEN, CANLI SAĞLIĞINA OLUMSUZ ETKİLERİ OLMAYAN, DOĞAYA GERİ DÖNÜŞÜP ÇÖZÜNEBİLİR ORGANİK VE İNORGANİK GİRDİLERLE, ÇEVRE ETKİLERİ GÖZETİLEREK YAPILAN TOPRAK İŞLEME, ZARARLILARLA MÜCADELE VE HASAT TEKNİKLERİYLE VE ORGANİK TARIM YÖNTEMİYLE ÜRETİLEN TARIM ÜRÜNLERİNİN, YİNE AYNI KOŞULLARLA İŞLENMESİ SONUCU ELDE EDİLEN ÜRÜNLERE ORGANİK GIDA DENİR

ORGANİK GIDALAR Ø Ø Ø Ø MALİYETLER YÜKSEK ORGANİK GIDA ÖNCE TOHUMDA BAŞLAR KURTLU MEYVELER STANDARDİZASYON YOKTUR RAF ÖMÜRLERİ DAHA KISADIR AŞIRI KOYU RENKLER MEVSİME GÖRE MEYVE SEBZE SAĞLIKLI GIDALAR

KONTROLLU TARIM İYİ TARIM UYGULAMALARI Ø BÜTÜN GİRDİLER BİLİMSEL KABUL SINIRLARI İÇİNDE VERİLİYOR Ø SAĞLIĞA UYGUN GIDALAR Ø DAHA FAZLA ÜRETİM Ø UYGUN MALİYET-UYGUN FİYAT Ø

BİR ÜLKEDE GIDA GÜVENLİĞİ VE GÜVENİLİRLİĞİ SORUNU VARSA Ø Ø Ø TOPLUM SAĞLIĞI BOZULUR SAĞLIK HARCAMALAR ARTAR VERİMLİLİK DÜŞER GIDA KAYIPLARI VE İSRAF ARTAR GIDA SANAYİ VE TİCARETİ OLUMSUZ ETKİLENİR ÜLKE EKONOMİSİ ZARAR GÖRÜR

GIDA GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASINDAN DEVLET ÜRETİCİ TÜKETİCİ SORUMLUDUR

ÖNCE SAĞLIK Ø Ø Sağlık 1 X İlk 000 Orta 000 Lise 000 Yük. Okul 000 Asker 000 Evlilik 000 Önce Sağlık, Sağlık yoksa hayatta elde ettiğimiz hiçbir kazanımın önemi yoktur. Hepsi sıfırdır.

İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER NECDET TOPÇUOĞLU ntopcuoglu 52@gmail. com ntopcuoglu@sayistay. gov. tr