NDRMARRESIA DHE ZHVILLIMI LOKAL EKONOMIK MSc Fisnik Morina

NDËRMARRESIA DHE ZHVILLIMI LOKAL EKONOMIK MSc. Fisnik Morina, Ph. D (c) Pejë, 2016

NDERMARRESIA Sa i përket efekteve të ndërmarrësisë, pjesa më e madhe e literaturës merret me firmat, krijimin dhe performancën e tyre, ndërsa vetëm një pjesë e vogël analizon efektet rajonale apo lokale të ndërmarrësisë (Carree & Thurik 2003). Megjithatë, në dekadën e kaluar një numër në rritje i studimeve veçanërisht gjermane dhe suedeze kanë hulumtuar këtë temë

NDERMARRESIA Megjithatë, ndikimet ne filimin e ndermarrejes nuk kufizohen me efektet mes vetë ose tërthorazi mbi firmat e tjera. Në përputhje me pikëpamjet e Saxenian (1994), Markusen (1996) dhe Johannisson (2000) që sipërmarrja është një fenomen kolektiv, mund të thuhet se ndryshimet në normën e fillimit te firmave te reja të rajoneve të kontribuojnë në ndryshimet në kapitalin e tyre sipërmarrës social (Westlund & Bolton 2003).

… Rezultatet e këtyre manifestimeve ndërmarrëse në nivel të firmës në përgjithësi kanë të bëjnë me "risinë" Veprimi ndërmarrës ndodh në nivel të firmës. Sipërmarrësit kanë nevojë për një mjet për të transformuar cilësitë e tyre personale dhe ambiciet në veprime. Firmat e vogla ku sipërmarrësi ka një të aksioneve kontrolluese të sigurojë një automjet të tillë. Firmat e mëdha shpesh imitojnë (imitojë) vogëlsinë (përdorimin e formave organizative si njësi biznesi, filialeve dhe ndërmarrjeve të përbashkëta) për të futur sipërmarrjes të korporatave, ose intrapreneurshi

… dy boshllëqe të vazhdueshme në të kuptuarit tonë të marrëdhënies midis Ndërmarrësisë dhe Zhvillimit lokal Rezultatet e këtij studimi nxjerrin në pah dy boshllëqe të vazhdueshme në të kuptuarit tonë të marrëdhënies midis ndërmarrësisë dhe zhvillimit lokal.

� Së pari, ndërsa disa studime tregojnë një efekt pozitiv të popullsisë mbi ndërmarrësinë (shih Armington and ACS, 2002), lidhja e kundërt shkakore mund të jetë po aq e rëndësishme. � Në të vërtetë, marrëdhëniet e tilla të përsëritura janë në qendër të teorive të shumta për rritjen e qendrushme ekonomike.

… shumë për të kuptuar në lidhje me marrëdhëniet komplekse mes prirjes së natyrshme të brofeve ndërmarrëse dhe potencialit zhvillimor Hendeku i dytë është: të kuptuarit tonë të efekteve të ndërmarrësisë në zhvillim jashtë agregimeve të mëdha. Me sa studimi … tregon, që shihet se kauzalitetet e shumanëshme mund të funksionojnë në zonat rurale dhe aglomerate të vogla, ne mendojmë se ka më shumë për të kuptuar në lidhje me marrëdhëniet komplekse mes prirjes së natyrshme të brofeve ndërmarrëse dhe potencialit zhvillimor.

Në kontrast me hulumtimet e mëparshme, rezultatet tona tregojnë se për disa grupe degë efektet e brofeve ndermarrese ne rritje ekonomike mund te jene më të theksuara ne zonat me densitetit te ulet sesa ne aglomeratet urban

Ne zakonisht mendojnë për një ndërmárrës si dikush që është: � shumë i përgjegjshëm për të ndryshuar; � i cili i sheh mundësitë që të tjerët nuk mund t’i shohin, dhe � që mobilizon burimet për të bërë gjëra të reja që të ndodhin.

… Ndërmarrësia me rritje të lartë ka tendencë të jetë më shumë e koncentruar në qytete, sesa në zonat rurale Le të fillojmë me disa kufizime të rëndësishme për zhvillimin e Ndërmarrësisë si një strategji e zhvillimit ekonomik. Vetëm për shkak se ndërmarrësit, në total, e nxisin rritjen e krijimit të vendeve të punës, kjo nuk do të thotë që të gjithë ndërmarrësit janë njësoj të suksesshëm. Disa studime kanë treguar se Ndërmarrësia me rritje të lartë ka tendencë të jetë më shumë e koncentruar në qytete, sesa në zonat rurale (ACS dhe Armington 2006).

Në fakt, Ndërmarrësia me rritje të lartë në krijimin e vendeve të punës, jo vetëm që ka tendencë të jetë e përqendruar në një hapësirë të caktuar (ACS dhe Mueller 2008), por ka tendencë të ndodhë vetëm në mesin e një numri të vogël të firmave që krijojnë një numër disproporcional të vendeve të reja të punës (Henrekson dhe Johansson, 2010).

… grup i vogël gazelash … rritje të shpejtë, kur ata kanë 50 deri 200 të punësuar. Ky grup i vogël gazelash, apo biznese me rritje të lartë dhe krijim të vendeve të reja të punës, kanë tendencë për të filluar në rritje të shpejtë, kur ata kanë 50 deri 200 të punësuar (ACS dhe Mueller, 2008). Implikimi këtu qëndron në ate se kjo strategji e rritjes së vendeve të reja të punës kërkon mjaft kohë, ndërsa një pjesë e madhe e bizneseve rurale nuk e plotësojnë pragun prej 50 punëtorëve.

Kjo nuk do të thotë se zonat rurale nuk kanë shumë ndërmarrës, por ndërmarrësit ruralë kanë tendencë të fitojnë më pak dhe të krijojnë më pak vende pune, në përgjithësi (shih Acs dhe Malecki 2003, Henderson 2002 për dëshmi mbështetëse).

…me kusht që pritjet të jenë të arsyeshme. Në përgjithësi, zhvillimi rural ndërmarrës, për këtë arsye, mund të shihet si një rrezik i moderuar, strategji e moderuar e rritjes nga perspektiva e zhvillimit ekonomik, me ca potencial të rritjes së punësimit, me kusht që pritjet të jenë të arsyeshme.

Megjithatë, ky fokus i kufizuar në përfitimet tradicionale ekonomike të ndërmarrësisë është jo vetëm i gabuar, por sheh disa nga atributet më të mira të ndërmarrësisë në zonat rurale. … zhvillimi rural ndërmarrës, për këtë arsye, mund të shihet si një rrezik i moderuar, strategji e moderuar të rritjes nga një perspektivë e zhvillimit ekonomik me disa potenciale të rritjes së punësimit, me kusht që pritjet e dikujt të jenë të arsyeshme.

… Ndërmarrësit janë zgjidhës natyror të problemeve Megjithatë, ky fokus i kufizuar në përfitimet tradicionale ekonomike të sipërmarrjes është jo vetëm i gabuar, por mbikëqyr disa nga atributet më të mira të ndërmarrësisë në zonat rurale. Unë kam gjetur këto tema të lindin pa pushim në kërkimin tim dhe udhëton në komunitetet rurale, por disa nga këto përfitime të rëndësishme janë kuptuar keq nga hulumtuesit. Një listë e shkurtër e disa nga përfitimet e mia të preferuar për zhvillimin e ndërmarrësisë përfshin:

1) Ndërmarrësit janë zgjidhës natyror të problemeve, ndërsa shpejt mund të zhvillojnë zgjidhje për problemet e vazhdueshme lokale. A ka ndonjë çështje e ndër likuar lokale? Jepu ate për të zgjidhur një grupi të ndërmarrësve lokalë me të dhënat nga qytetarët.

… Ndërmarrësit kanë më shumë gjasa për të qëndruar në komunitetet ku ata e nisin biznesin e tyre Ndërmarrësit kanë më shumë gjasa për të qëndruar në komunitetet ku ata e nisin biznesin e tyre, ndryshe nga kompanitë e mëdha me bazë diku tjetër. Ndërmarrësit ruralë mund të krijojnë më pak vende pune sesa kompanitë e mëdha, por këto vende pune kanë më shumë gjasa të jenë të përshtatura me shkathtësitë në dispozicion në komunitetin lokal. Ndërmarrësit mund të ofrojnë mallra dhe shërbime në kthina të rëndësishme që përmbushin shijet dhe preferencën lokale. Ndërmarrësit shpesh marrin pjesë në jetën e komunitetit dhe jeten qytetare.

Kur diçka shkon keq me produktin apo shërbimin e tyre, ju mund të bisedoni me ndërmarrësin për t’i bërë gjërat mirë. Ndërmarrësit shpesh marrin shtigjet që të tjerët i konsiderojnë shumë të rrezikshme, duke shërbyer ose si paralajmërim ose si inkurajim për të tjerët. Në disa vende rurale, duke krijuar vetem pesë vende pune (në vend të 500), kjo bën një dallim të madh. Ndërmarrësit ndihmojnë për të sjellë kreativitetin dhe imagjinatën te komuniteti, dhe mund të shërbejnë si modele për të tjerët që duan të marrin mbi vete rreziqe krijuese.

Pengesat kryesore për aplikimin e ndërmarrësisë në komunitete të prapambetura përfshijnë : • kufizuar rrjetet sociale dhe të biznesit; • Niveli i ulët i kërkesës efektive në ekonominë lokale; • Sistemi i qëndrimit në detyrë dhe vlerë të ulët të strehimit; • Kufizimet në qasje në financa; • Mungesa e përvojës së punës dhe aftësive në mesin e banorëve; • Mungesa e roleve modele-në lidhje me të cilën raporti shqyrton hamendje të ndryshme në lidhje me rolin e imit në përhapjen e sipërmarrjes; • pengesat kulturore, të tilla si barriera gjuhësore dhe mungesa e afrimit me institucionet kryesore;

• Mungesa e motivimit personal; • Grupimi sektoriale; • Normat e larta të krimit; • Problemet e tranzicionit nga mbështetja në përfitimet; dhe • Rregullimi i papërshtatshëm I qeverisë.

RAST STUDIMI STRATEGJIA E INTEGRIMIT VERTIKAL NE NDERMARRJE DHE ZHVILLIMI LOKAL EKONOMIK

Integrimi Vertikal Strategjia e integrimit vertikal është strategji e rritjes që përfshin zgjerimin e bizneseve të organizatës në dy drejtime të mundshme që kanë lidhje me prodhimin dhe shpërndarjen e produkteve të firmës. INTEGRIMI VERTIKAL TEK KOMPANIA “ FORD “ INTEGRIMI VERTIKAL TEK KOMPANIA “ IBM “ INTEGRIMI VERTIKAL TEK KOMPANIA “ COCA COLA “

ARSYET E APLIKIMIT TË INTEGRIMIT VERTIKAL DËSHIRA PËR TË KONTROLLUAR SHPERNDARJEN E PRODUKTEVE KONTROLLIMI I SHPENZIMEVE KONTROLLI MBI CILËSIN E LËNDEVE TË PARA FITIME NGA EKONOMIA E SHKALLËS RRITJA E FUQISË NË TREG ( TIPARE MONOPOLISTIKE) REDUKTIMI I SHPENZIMEVE TË TRANSPORTIT DIFERENCIMI I PRODUKTEVE (BARRIERA PËR HYRËS TË RINJE) AVANTAZHE KONKURRUESE

Integrimi vertikal është një strategji racionale në disa situata të caktuara. Megjithatë, organizatat duhet ta përdorin këtë strategji me kujdes, sepse : BLERJA E BIZNESEVE NGA INDUSTRITË JO FITIMPRUERËSE RISKU NGA ZGJERIMI NË FUSHA TË REJA ZGJERIMI I KOMPETENCAVE HUMBJA E FLEKSIBILITETIT RRITJA E SHPENZIMEVE ADMINISTRATIVE

RAST HULUMTIMI. 1. STRATEGJITË E RRITJES TEK DEVOLLI COPORATION Korporatë e madhe mjaft e suksesshme. Aktivitetin afarist e fillojë në vitin 1990. Ka më shumë se 500 punëtorë. Synon rritjen e numrit të punëtorë deri në mijëra. E fokusuar kryesisht në përmbushjen e nevojave të konsumatorit

Integrimi vertikal tek Devolli Corporation Në vitin 2003 kishte filluar ndërtimin e fabrikës të prodhimit kafesë. Lider i prodhimit dhe distribuimit të produkteve kualitative të kafesë. Devolli Princ Caffe ka zhvilluar koncept të kënaqësisë së kafesë. Kompania vazhdimisht ka krijuar produkte të kualitetit të lartë. Produkte moderne, atraktive dhe më invovative. Hulumtime të tregu. Teknologji të reja në procesin e prodhimit

Në nëntor të vitit 2009, “Devolli Corporation” për herë të parë ka hapur Prince Coffe Shop-in, në Prishtinë, këtu shihet se Kompania kishte përdorur një strategji të rritjes përmes Integrimit. Në bazë të përformancës së shkëlqyer dhe të suksesit të madh, “Devolli Corporation” ka hapur Prince Coffee Shop edhe në Pejë dhe në Prizren. Sepse prania dhe kultura e brendit të kafesë të kësaj kompanie është shumë me rëndësi të jetë sa më afër me konsumatorët. Prezantimi i brendit të kafesë sonë është pjesë e rëndësishme dhe integrale e biznesit tonë.

Rritja permes diversifikimit konglomerat tek devolli corporation Sipas hulumtimit shohim se kjo kompani ka përdorur edhe strategji të rritjes përmes “Diversifikimit Konglomerat. Devolli Corporation” ka bërë hapjen e terminalit doganor si njësi e veçante ku janë të vendosura më shumë se 50 biznese. Gjatë vitit 2011 kompania në fjalë blen fabrikën e “Amortizatorëve” në Prishtinë, dhe bënë riaktivizimin e prodhimit të amortizatorëve. Në vitin 2012 realizohet blerja e fabrikës “ Emin Duraku “ Gjakovë. Hapja e qendrës “ Comodita “ - Devolli Corporation prodhon dhe distribuon në të njejtën kohë dyshekë duke i kënaqur në këtë mënyrë nevojat e konsumatorëve.

Në vazhdën e zgjerimeve të investimeve të Devolli Corporation bënë blerjen e fabrikës së miellit “M&Sillosi. Tani, kjo korporatë, nën brendin M&Sillosi, punëson mbi 90 punëtorë që angazhohen përmbushje të nevojave unike të konsumatorëve dhe fermerëve. Me kapacitet ditor të prodhimit prej 600 ton të prodhuar sipas standardeve ISO dhe HACCP, me kapacitet të sillosave të grurit prej 58 mijë ton, me laborator

FUSHA KU BAZOHET STRATEGJIA E DEVOLLI CORPORATION Marrëdhëniet me konsumatorë, Menaxhmenti i produkteve, Kualiteti, Besnikëria e punëtorëve, Zhvillimi i punëtorëve dhe komunitetit, Progresi i shitjeve, Hulumtimi dhe zhvillimi , kontrollimi i shpenzimeve, Kosunmatorët.

FINANCIMI I BIZNESIT NDËRMARRES MSc. Fisnik Morina, Ph. D © Pejë, 2016