NDIJIMET DHE PERCEPTIMET Lenda Psikologji Prof Bukurije Boriqi

NDIJIMET DHE PERCEPTIMET Lenda: Psikologji Prof: Bukurije Boriqi

PROBLEMI I NJOHJES SE REALITETIT OBJEKTIV, ROLI NDIJIMEVE, PERCEPTIMEVE, PERFYTYRIMEVE DHE TE MENDUARIT Organizmat me te uleta i pershtaten ambientit me reaksionet e lindura refleksive dhe instinktive. Shkalle edhe me e larte te njohjes kane organizmat te cilet jane ne gjendje te sherbehen me perfytyrime dhe te mendojne, rrespektivisht te veprojne intelektualisht. Burimi, lenda fillestare, e paperpumuar e njohjes, jane padyshim pershtypjet shqisore: NDIJIMET DHE PERCEPTIMET.

NOCIONI I NDIJIMEVE DHE PERCEPTIMEVE Bota e perceptimit shqisor permban pershtypjen shqisore te shumta: tingujt, ngjyrat, shijet, kontaktet, dhembjet, etj. Ne e perceptojme boten e objekteve te shumellojshme te cilat qendrojne ne marredhenie te caktuar reciproke dhe permbajne cilesit e caktuara: NGJYRAT TINGUJT

MARREDHENIET E NDIJIMEVE DHE PERCEPTIMEVE Perceptimi ka te beje me teresine e objektit, kurse ndijimi ne cilesite e veçanta te asaj teresie. Njeriut te rritur ndijimet gjithmone i jane te permbajtura ne kuadrin e perceptimeve, p. sh: e perceptojme automobilin ne teresi; ajo teresi eshte gjeja e pare qe i imponohet vetedijes sone. Mirepo, prej kesaj teresie mund ti ndajme me analize disa prej vetive te saj, e verejm ngjyren, formen etj.

NDIJIMI DHE NDJENJA Shpesh here ne te folurit e perditshem perzihen kuptimet e termave ndijim dhe ndjenje. Ø Ndijimi ka te beje me nje proces psikik: per kualitetet shqisore te thjeshta, siç jane: Ø Ndjenjat jane perjetimet qe ndryshojne prej ndijimeve. Ndjenjat jane: gezimi, tmerrimi, pakenaqesia, etj.

NDIJIMET DHE NGACMIMET E JASHTME Ne vetedijen tone egzistojne ndijimet dhe perceptimet, kurse ne realitetin e jashtem ngacmimet. Llojeve te veçanta te ngacmimeve u pergjigjen llojeve te veçanta te ndijimeve. Ngjyra eshte fenomen subjektiv, ose pasqyrim subjektiv i realitetit objektiv. Ne kete lidhshmeri te ligjshme te ndijimeve dhe te ngacmimeve te jashtme mbeshtetet mundesia e njohjes se botes reale.

LLOJET E NDRYSHME TE NGACMIMEVE DHE TE NDIJIMEVE Ngacmimet per te cilat gjate evolucionit jane zhvilluar organet e veçanta shqisore quhen ngacmime adekuate. Ngacmimet adekuate jane dridhjet valevitjet ajrore. Ngacmimet per shqisen e te shijuarit jane ndikimet kimike te substancave te tretura, shkrira ne peshtym, shkaterrimi i indit, zvogelim apo shtim i temperatures.

PRAGU I POSHTEM I NGACMIMEVE Intenziteti me i vogel i ngacmimit, i cili eshte i nevojshem qe te ndihet edhe ndijimi me i vogel, quhet pragu I poshtem i ngacmimit. Me pragun e poshtem shprehet ndjeshmeria e organeve te veqanta. Mirepo, meqe ky prag nuk eshte i njejte te te gjithe njerezit, per kete arsye dhe ndjeshmeria e tyre eshte e shumellojshme.

NGACMIMET JOADEKUATE Per ngacmimet te cilat gjate evolucionit te njeriut nuk kane qene te rendesishme nuk jane formuar organet e veqanta shqisore. Ngacmimet e tilla jane forcat magnetike dhe nacmimet elektrike. Ngacmimet e atilla quhen ngacmime joadekuate. Meqe rryma elektrike eshte ngacmim intenziv, ajo mund te nxise cilen do shqise. XIXA NE SY ZHURM NE VESH

SI LINDIN PERCEPTIMET? Psikologet ne te kaluaren jane thirre me se shpeshti ne pervoje, me saktesisht ne lidhje, apo asociacionimin e ndijimeve ne perceptime. Pjeset e disa objekteve paraqiten gjithmone se bashku ne pervojen e femijes, p. sh: FORMA E FYTYRES FLOKET GOJA E NENES

ROLI I PERVOJES NE TE PERCEPTUAR Pervoja mund te kete rol ne ndertimin e perceptimeve, sidomos te objekteve komplekse. Pervoja ua jep kuptimin perceptimeve. Pervoja na mundeson jo vetem t’i kuptojme fjalet, por edhe t’i degjojme ne menyre te drejte dhe t’i perceptojme si fjale te veçanta, p. sh: Pervoja ndihmon perceptimin e kualiteteve te thjeshta te ngjyreve, ku punetoret e tekstilit i dallojne 30 deri 40 nyhase te ngjyres se zeze te cilet njerezit e rendome nuk mund ta bejne.

ROLI I MOTIVACIONIT DHE I PERSONALITETIT NE TE PERCEPTUAR Nevojat, deshirat dhe interesimet e percaktojne cka do te verehet dhe cka do te perceptohet. Eshte fare e njohur se personi i uritur e drejton vemendjen ne dicka qe mund ta shuaje urine, apo personi i friksuar ne ndonje gje qe sheh rrezik apo armiqesin. Fjalet e papelqyera dhe te pahijshme njihen me me veshtiresi respektivisht kerkohet qe koha e ekspozimit te tyre te jene me e gjate, ne menyre qe tte lexohet lehte. Kjo dukuri quhet mbrojtja perceptive, duke mos perceptuar, mbrohen ngavmimet dhe situatat e papelqyera

SUKSESI IDETE QËNDRIMET MOTIVACIONI MBESHTETJA QELLIMET PERFORMANCA

ILUZIONET DHE HALUCINACIONET Kur objektet e jashtme i perceptojme ne menyre te gabuar, flasim per iluzionet. Mirepo, kur nuk egzistojne kurrfare objektesh te jashtme, e njeriut i behet se veren nje objet, eshte fjala per halucinacionet.

ILUZIONET

VEMENDJA Sod konsiderohet se shkalla e syqelesise eshte e lidhur me strukturen e veqante nervore formacionin retikular. Lendimet e formacionit retikular mund te sjellin gjendjen e pergjumesis se perhershme. Formacioni retikular shtrihet neper trungun e trupit te madh, prej palces kurrizore e perpjete. Nervat te cilat I bartin informatat neper boten kane fijet anesore te cilat shkojne ne formacionin retikular. Mandej formaciioni retikular dergon impulset e shumta ne pjeset e ndryshme te kores se trurit te madh dhe ne kete menyre e mban trurin ne gjendje te zgjuar.

Ekzistojne 3 grupe faktoresh qe e nxisin vemendjen: Kur deshirojme te terheqim vemendjen, flasim me ze te larte, e ndryshojme intezitetin e zerit etj. Njeriu i uritur fokusohet ne ate qe mund ta suaj urine. Aktiviteti psikik mund te jete i orientuar ne menyre te vullnetshme te qellimit.

FALEMINDERIT PER VEMENDJEN TUAJ! E punuan: Albiana Sulejmani Rozafa Ramadani