Navoiy Davlat Pedagogika Instituti Pedagogika fakulteti Psixologiya yonalishi

Navoiy Davlat Pedagogika Instituti Pedagogika fakulteti Psixologiya yo’nalishi 3 P 1 gurux talabasi G’aybullayeva Dilafruzning kurs ishidan tayyorlagan slaydi

Mavzu: O’quvchi bilimini tekshirish va baholash texnalogiyasi.

Reja: I bob: O’quvchi bilimini tekshirish va baholashning nazariy asoslari. 1. 1 Nazariy bilim va amaliy bilimlarni baholash. 1. 2 Baholash tamoyillari va shakllari. 1. 3 Talim maqsadlariga erishilganligini baholash. 1. 4 Baholash xatoliklari. Xulosa

II bob: Ta’lim muassasalarida baholash mezonlarining olib bo’rilishi. 2. 1 Umumiy o’rta ta’lim maktablarida olib boriladigan baholash mezonlari. 2. 2 Akademik litsey va kasb-hunar ta’limi muassasalarida o’quvchilar bilimini baholash yo’llari. 2. 3 Oliy o’quv yurtlarida talabalar bilimini baholash mezonlari va texnalogiyasi. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

m u l ’ a m g n i n o y a r a j m i l ’ a t Baholasha g i r a l d a s q a m v u q ’ o a d i h c i bosq n a d n i d l o i n i s a j a r a d k i l n a g l i h eris , h s a h c l ’ o a d i s o s a r a l n o z e belgilangan m n a d h s i t e l i l h a t a v h s a l q i n natijalarni a a d i s a j i t a n h s a l o h a B. r i d n o i iborat jaray s y a q g n i n r a l a d i o q n u n o q a v a h c n u i h s u i l t i r i t h s a l z ’ o n o s o a s e i r i b i s y a q , n i y i q i r i b. i d a l ’ o b n a h s v aniq ra

Baholash natijasida, t a’lim oluvchilarning o’rgan ilayotgan meteriallarini, bilish , t ushunish, esda saqlash, anglab olish, amalda qo’llay olish tahlil qilish va o’z bilim lariga tanqidiy baho berish darajalar i aniqlanadi. Ba’zan baholash jarayonida ta’lim oluvchi qo’shimcha bilim, ko ’nikma va malakalarga xam eris hadi.

Yuqorida keltirilgan fikrlardan kelib chiqib, baholashning mohiyati xaqida quyidagi xulosalarni aytish mumkin O’quv maqsadlariga erishilganlikni aniqlash Ta’lim oluvchining qiziqishlarini aniqlash Ta’lim jarayonining yutuq va kamchiliklarini aniqlash Ta’lim beruvchi o’z faoliyatiga tuzatishlar kiritishi Yalpi o’zlashtirilganlik darajasini aniqlash. Tashqi qiziquvchilarga, ota onalarga ma’lumot berish.

Quyidagi asosiy tamoyillar baholash tizimi samaradorligining poydevori hisoblanadi 1 • - O’quv maqsadlariga asoslanganlik; 2 • -Haqiqiylik ; 3 • -Haqqoniylik ; -H 4 • - Qulaylik;

O’quv maqsadlariga asoslanganlik- o’quv maqsadlari baholash mazmunini aniqlab beradi. O’quv maqsadlarini qo’yilish darajasiga qarab baholashning shakli va usullari tanlanadi. Baholash tizimi loyixalashtirilganda , baholash topshirig’i berilganda ta’lim mazmuni doirasidan chetga chiqmaslik talab etiladi.

Haqiqiylik-O’quvchining erishgan natijalari to’g’risida ishonchli axborot berish kerak. O’lchanishi kerak bo’lgan narsalargina o’lchanishi kerak. Tekshirishning samarali metodlaridan foydalanish zarur.

Haqqoniylik- o’quvchilarga berilgan bir xil topshiriq va testlar bo’yicha bir xil baho bergan xoldagina mazkur baholash haqqoniy xisoblanadi. O’quvchi talabalar baholash sharoitlari va maqsadlari bilan oldindan tanishgan bo’lishlari lozim. Talim oluvchilarga bir xil murakkablikdagi va xajmdagi topshiriqlar berilishi kerak.

Qulaylik-Baholash tizimi o’quv maqsadlaridan kelib chiqgan xolda o’quv va ishlab chiqarish standartlarig mos bo’lishi lozim. Baholashni o’tkazishda imkon qadar kompyuterlardan keng foydalanish maqsadga muofiq bo’ladi

Baholash uning mohiyatidan kelib chiqib ikki xil shaklda o’tkazilishi mumkin. 1 • - Mezonga asoslangan baholash; 2 • - Meyorga asoslangan baholash;

Baholash o’tkazilish vaqtiga ko’ra uch turga ajratiladi. Boshlang’ich baholash Joriy baholash Yakuniy baholash

Boshlang’ich baholash- ta’lim jarayoni boshida ta’lim oluvchilarning dastlabki bilim, ko’nikma va malakalarini aniqlash uchun o’tkaziladi. Joriy baholash-muntazam o’tkaziladi. Ta’lim jarayonidagi yutuq va kamchiliklarni, ta’lim jarayoni samaraligini tezkor aniqlab beradi. Asosan o’quvchining intilishlari baholanadi Yakuniy baholash-ta’lim jarayonining yakunida o’tkaziladi. Rejalashtirilgan ta’lim maqsadiga erishilganlik baholanadi. U joriy baholash natijalarini jamlaydi.

Nazoratlar shakllariga ko’ra: -Og’zaki baholash; -Yozma baholash; -Test nazorati; Og’zaki baholash – o’quvchining jonli muloqoti, og’zaki nutqni mashq qilish, faol fikrlashga undaydi. Yozma baholash- o’quv materiallarini o’zlashtirilganligini hujjatli tarzda ifodalaydi. O’gzaki va yozma nazorat uchun kompyuterlarni ushlatish qiyin. Bu jihatda test nazorati ustunlikga ega. Test nazorati – Ishlatish qulay, aniq faktlarga asoslangan baholash tizimi.

Baholash xatoliklari - Baholashda xayrixoxlik qilish ; - Yuqori talab qo’yish; - O’rtacha baho berish xatosi; - O’z fikrini o’zgartirmaslik xatosi; - Yoqtirmaslik xatosi;

Hayrixoxlik qilish- agar ta’lim beruvchi biror ta’lim oluvchiga nisbatan hayrixoxlik bilan qarasa, Bu bahoning biroz yuqoriroq bo’lishiga olib kelishi mumkin.

r a g a i s o t a x h s i y ’ o q b Yuqori tala i r o q u y n a t a b s i n a g i z ’ o i h c v u r e b i r ta’lim o q u y y a d n u h s i d d u x a v a s y ’ o q b tala m i l ’ a t i n r a l b a l a t i g a d a j a r a d u b , a s a l l ’ o q n a t a b s i n a oluvchilarg q o r t s a p z o r i b g n i n o h a b xato. n i k m u m i h s i l e k b i l o a g i bo’lish

O’rtacha baho berish xatosi- bu xato ta’lim oluvchilarning natijalari o’rtacha baholanishini bildiradi. Buning sabablari ta’lim beruvchining o’ta yaxshi va o’ta yomon baho berishidan qo’rqishi bo’lishi mumkin.

O’z fikrini o’zgartirmaslik xatosi-ta’lim beruvchi o’zining birinchi fikrini o’zgartirishni xoxlamasligi tufayli, o’z nazoratining natijalarini o’zgartirishsiz qoldiradi. Bir marta sodir bo’lgan voqea tufayli ta’lim beruvchida biror ta’lim oluvchi to’g’risida qolgan ijobiy yoki salbiy taassurotlar bunga sabab bo’lishi mumkin.

Yoqtirmaslik xatosi- biror ta’lim oluvchining yoqtirmasligi yoki unga nisbatan salbiy fikrda bo’lishi tufayli ta’lim beruvchi ta’lim oluvchiga yomon baho qo’yadi. Bu xato “hayrixoxlik xatosinin“aksidir.