NAUKA MYLENIA czyli jak rozwin wyobrani autor Boysaw

NAUKA MYŚLENIA. . . czyli jak rozwinąć wyobraźnię autor: Bożysław Dybowski

Patrz tam, gdzie inni patrzą. c Zobacz to, czego inni nie widzą.

ZAGADKI LOGICZNE Znajdź rozwiązanie prostych problemów logicznych.

ZAGADKA 1. Z miast A do B i B do A, odległych od siebie o 400 km, wyjeżdżają dwa samochody ze średnią prędkością 80 km/h każdy. Wraz z nimi z miasta A wylatuje helikopter z prędkością 150 km/h. Jego zadaniem jest latanie od jednego do drugiego samochodu do momentu spotkania się aut pomiędzy miastami A i B. Jak długo będzie latał helikopter?

ZAGADKA 2. Na obwodzie kwadratu ułożono 12 jednakowych monet tak, że wzdłuż każdego boku umieszczono po 4 monety. Jak zmienić to ułożenie, by wzdłuż każdego boku było umieszczonych po 5 monet?

ZAGADKA 3. Ślimak wpełza na 2 metrową łodygę trzciny ze średnią prędkością 1 m/24 h. Po dwóch dniach ślimak nie osiągną szczytu łodygi. Dlaczego?

ZAGADKA 4. Obracamy jedną monetę wokół drugiej, identycznej, bez poślizgu (jak w kołach zębatych). 2 2 Ile obrotów wykona zewnętrzna ruchoma moneta, by pokonać pełny okrąg wokół pierwszej statycznej?

ZAGADKA 5. Trzeba zmierzyć przekątną zaklejonego prostopadłościennego pudełka. Do dyspozycji jest jedynie wystarczająco długa linijka. Jak dokonać tego pomiaru, bez zaprzągania dodatkowych obliczeń?

ZAGADKA Jak podzielić dany kwadrat (8 x 8) na 4 identyczne części, by w każdej znalazł się dokładnie jeden kolorowy kwadracik? 6.

ZAGADKA 7. W pewnym mieście burmistrz znany z innowacyjności zaprojektował różnokątne pokrywy do studzienek na ulicach. Dlaczego ten nowatorski pomysł nie wszedł w życie?

ZAGADKA Jak z okręgów współśrodkowych wykonać spiralę nie używając linijki ani cyrkla? 8.

ZAGADKA Ile kwadratów można znaleźć na rysunku? 9.

ZAGADKA 10. Z drewnianej 50 litrowej beczki należy odlać połowę (25 litrów) zawartego w niej płynu. Czy można tego dokonać szybko, bez użycia dodatkowych przyrządów?

MYŚLENIE INNOWACYJNE W HISTORII

Pierwsze obliczenia pierwotnych Prymitywne plemiona Afryki, Ameryki Południowej i Australii do tej pory zachowały sposób obliczeń ludzi pierwotnych. Ø 1 – żywa istota, człowiek. . . Ø 2 – dwie płcie, symetria w ciele człowieka, życie i śmierć, para. . . Ø 3 – dużo, wiele, tyle, ile włosów na głowie. . . (? ) Ø 4 – . . . (? )

Obliczenia pierwotnych ŻABA ŻABY DRZEWO LAS CZŁOWIEK TŁUM

Porównywanie zbiorów Zaznaczanie ilości rzeczy, zwierząt: Ø nacięciami na kości (gałęzi), Øzbieraniem na stosie kamieni (muszli), Ø składaniem w woreczkach kamyków (zębów zwierząt, ziaren nasion), Ø nanizanie na łyko (gałązkę, sznurek) glinianych kulek (muszelek z dziurkami). A następnie poprzez plemiennych szamanów do współczesnej biżuterii.

Liczenie u Papuasów Jeszcze w początkach ubiegłego wieku do przedstawiania ilości rzeczy stosowano kolejne części ciała. A jak sobie radzono, jeśli części tych nie wystarczało?

Systemy liczenia System dwunastkowy

Systemy liczenia Chińczycy wypracowali sobie system pozycyjny dziesiątkowy, w którym zastosowali zmienne znaki cyfr w zależności od umiejscowienia na danej pozycji. Sami też zauważyli potrzebę wprowadzenia znaku odpowiadającemu dzisiejszemu „zeru”.

METODY PRACY GRUPOWEJ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Burza mózgów Mapa pojęć Piramida priorytetów Metoda przypadków Linia czasu Drzewo decyzyjne Metaplan Za i Przeciw Symulacje

METODY PRACY GRUPOWEJ Burza mózgów - Zebranie wszystkich możliwych propozycji rozwiązania problemu - Wybór najlepszej z nich drogą dyskusji.

METODY PRACY GRUPOWEJ Mapa pojęciowa q Usystematyzowanie posiadanej wiedzy na temat danego problemu. q Graficzne przedstawienie sytuacji na kartonie (np. w formie plakatu) q Wizualizacja posiadanych informacji za pomocą schematów, rysunków, haseł, zwrotów symboli wyrażeń itp. związanych ze sprawą.

METODY PRACY GRUPOWEJ Piramida priorytetów K K K Zebranie potrzebnych informacji i pomysłów. Ustalenie w czasie dyskusji hierarchii ich ważności lub zależności. Ustawienie ich w postaci piramidy.

METODY PRACY GRUPOWEJ Metoda przypadków Po przedstawieniu sytuacji problemowej uczestnicy ustalają w toku analizy i dyskusji: F F F inne, możliwie najlepsze rozwiązania, jakie przedsięwziąć środki, by taka sytuacja nie powtórzyła się, co należy zrobić znalazłszy się w podobnej sytuacji.

METODY PRACY GRUPOWEJ Linia czasu Ì Ustalenie i zapisanie na kartkach wraz z krótkim opisem wszystkich ważnych wydarzeń lub faktów. Ì Wskazanie ścisłych zależności czasowych między nimi w postaci osi czasu z zaznaczonymi chronologicznie opisanymi faktami.

METODY PRACY GRUPOWEJ Drzewo decyzyjne Wizualizacja rogi rozwiązywania problemu w postaci: Q Q zdefiniowania problemu, ściśle określonego celu, znalezienie różnorodnych rozwiązań, krótko opisanych pozytywnych i negatywnych skutków podjęcia różnych decyzji.

METODY PRACY GRUPOWEJ Metaplan Ustalenie w toku dyskusji nad problemem: R jaki jest stan teraźniejszy, R jak powinno być, R dlaczego nie jest tak, jak być powinno, R jakie z tego wynikają wnioski czyli co zrobić, by było dobrze?

METODY PRACY GRUPOWEJ „Za” i „Przeciw” Analiza problemu w celu podjęcia decyzji lub jego rozwiązań za pomocą podziału np. na: × „Za” i „Przeciw” × „+” i „-” × mocne i słabe strony.

METODY PRACY GRUPOWEJ Symulacje Znajdowanie różnych rozwiązań sytuacji problemowych za pomocą: z naśladowania rzeczywistości (udawania), z uczenia się na błędach popełnianych w sytuacji ćwiczeniowej, z wprowadzania korekty, z powtarzania do osiągnięcia akceptowalnego rozwiązania.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Kilka „zabaw” z problemem: Jak sobie by z nim poradzili inni? Ü Prześpij się z problemem. Ü Identyfikacja celu. Ü Nie rób nic. Ü Awansuj i przechodź na różne stanowiska. Ü Potnij problem w czasie. Ü Inkubacja rozwiązania. Ü Skojarzenia niezależne. Ü Wyjdź z problemem do ludzi.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Jak poradzili by sobie z nim inni? Zabawa w „ankietera”, który podróżując w czasie i przestrzeni zbiera opinie na temat rozwiązania problemu od różnych przeciwstawnych postaci (różne kąty widzenia): & dziecko-dorosły, & kobieta-mężczyzna, & bogaty-biedny, & gwiazda filmowa-szary człowiek, & specjalista-laik, itp.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Prześpij się z problemem. Odłożenie na jakiś czas rozwiązywania problemu, by zająć się zupełnie czymś innym. Powrót do pracy nawet po drzemce – niekiedy ważne pomysły wielkich tego świata przychodziły we śnie.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Identyfikacja celu. Wypisanie wszystkich potrzeb, uwarunkowań przeszkód w celu globalnego spojrzenia na wszystkie elementy razem. » Zidentyfikowanie listy potrzeb (co ma być osiągnięte). » Utworzenie listy uwarunkowań (w jakich należy wykonać dane potrzeby). » Określenie kolejnych przeszkód (jakie stoją na drodze do osiągnięcia celu).

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Nie rób nic. * Co byłoby, gdyby nie robić nic, by problem rozwiązać? * Co się stanie i jakie będą konsekwencje pozostawienia sytuacji problemowej do „samorozwiązania”?

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Awansuj i przechodź na różne stanowiska. 1. 2. 3. 4. Uczeń, nauczyciel czy profesor? Robotnik, kierownik albo dyrektor? Student, pracujący lub emeryt? Mieszkaniec wsi, małego miasteczka czy dużej aglomeracji? 5. Jak rozwiąże problem każda z tych postaci. Czy jej charakter wpłynie na sposób jego rozwiązania?

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Potnij problem w czasie. Czy można przewidzieć, co dziać się będzie z problemem: Ð za godzinę, Ð za tydzień, Ð za miesiąc, Ð za rok, Ð za 5 lat? Jak zmieni się stosunek do problemu? Czy rzeczywiście jest on taki straszny?

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Inkubacja rozwiązania. Zapisanie problemu na kartce i powieszenie jej w widocznym miejscu powoduje, że z czasem można dopisywać pojawiające się skojarzenia. Można także nosić ze sobą kartkę lub dyktafon by notować pomysły pojawiające się pod wpływem różnych zewnętrznych impulsów.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Skojarzenia niezależne. Powstanie szerszej wizji problemu (pojawienie się większej liczby rozwiązań) poprzez: G Zapisanie na osobnych kartkach ważnych słów i wyrażeń z pierwotnego problemu. G Wypisanie skojarzeń i aspektów z nimi związanych zupełnie nowych, oddzielonych od głównego problemu. G Znalezienie powiązania pomiędzy pierwotnymi problemami i wtórnymi skojarzeniami w postaci np. słów kluczowych.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ Wyjdź z problemem do ludzi. Wystarczy zapytać się kogoś i poznać zdanie innych na temat sytuacji problemowej. Problem można przedstawić komuś również z pozycji fikcyjnego znajomego: „Nie wiem, co poradzić mojemu przyjacielowi. Ma taki problem. Co powiedziałbyś mu na moim miejscu? ".

ĆWICZENIA INDYWIDUALNE • Łańcuch skojarzeń • Trening spostrzegawczości • Zastosowanie wielodrożne

ĆWICZENIA INDYWIDUALNE Łańcuch skojarzeń W każdej wolnej chwili można wybrać dowolne słowo i rozpocząć niekończący się ciąg skojarzeń tak, by poprzednie słowo implikowało pojawienie się następnego. Można to poprowadzić na dwa sposoby: Ø łatwy – proste i klasyczne skojarzenia, Ø trudny - skojarzenia wyszukane i dziwne.

ĆWICZENIA INDYWIDUALNE Trening spostrzegawczości W każdym miejscu można wybrać sobie pewien element lub cechę występującą wokoło i poszukiwać wśród nich pewnych ukrytych zależności. Np. tablice rejestracyjne i podzielność liczb, charakter człowieka i jego wygląd, marka samochodu i zachowanie kierowcy, słownictwo człowieka i jego towarzystwo, itp.

ĆWICZENIA INDYWIDUALNE Zastosowanie wielodrożne Prawie każdą rzecz można zastosować nie tylko zgodnie z jej podstawowym przeznaczeniem. Można wymyślić wiele różnorodnych zastosowań wybranego przedmiotu, prostych i zupełnie do tej pory nie zauważalnych. Np. ekierka, taśma z kasety audio lub wideo, płyta CD, drut miedziany z cewki elektrycznej, patyczki od lodów, wytłoczki do jaj, itp.

DEFINICJE • Myślenie • Inteligencja • Kreatywność • Logika • Wyobraźnia • Fantazja

DEFINICJE Myślenie # Proces rozwiązywania przez człowieka problemów, polegający na przetwarzaniu informacji. # Zdolność przetwarzania informacji i faktów tak rzeczywistych jak i abstrakcyjnych. # Proces wytwarzania nowych informacji.

DEFINICJE Inteligencja p Sprawność w zakresie myślenia, rozwiązywania problemów i innych czynności poznawczych. p Poprawność rozumienia złożonych problemów. p Skuteczność poszukiwania trafnych rozwiązań. p Sprawność działania w sytuacjach nowych i trudnych.

DEFINICJE Kreatywność Ж Zdolność wyznaczania niestandardowych dróg działania. Ж Łatwe wiązanie ze sobą obrazów, symboli, metafor i wypracowywanie nowych. Ж Umiejętność twórczego myślenia, którego wynikiem jest podanie nowych rozwiązań.

DEFINICJE Logika ₪ Umiejętność szybkiego kojarzenia ₪ ₪ ₪ faktów, rzeczy i cech. Umiejętność samodzielnego wnioskowania. Sprawne operowanie skrótami myślowymi i symbolami. Niezbędny element przyswajania i porządkowania zdobywanej wiedzy, którego wspomaga i przyspiesza.

DEFINICJE Wyobraźnia 6 Psychiczna zdolność tworzenia obrazów ludzi, zwierząt, przedmiotów, krain, zjawisk itp. , istniejących lub wymyślonych. 6 Umiejętność przypominania sobie lub wytwarzania w umyśle dowolnych bodźców odbieranych przez wszystkie zmysły. 6 Łatwe przetwarzanie obrazów, dźwięków, zapachów, smaków, wrażeń dotykowych w celu tworzenia nowych obrazów.

DEFINICJE Fantazja > Przedstawianie nowych sytuacji i zdarzeń będących przetworzeniem i wzbogaceniem własnych doświadczeń. > Zdolność do zmyśleń. > Bardzo istotny warunek uczenia się, pracy, pracy naukowej, a także rozwiązywania różnych zadań życiowych.

Myślenie - Wertykalne - Lateralne - Konwergencyjne - Dywergencyjne - Jednodrożne - Dwudrożne - Wielodrożne

Myślenie Wertykalne ¹ Rozwiązanie problemu według znanych schematów w "z góry" upatrzony sposób. ¹ Bardzo wygodne ułatwianie sobie pracy na zasadzie powtarzania utartych schematów. ¹ Zupełny brak niepewności „Jak to zrobić? ”. ¹ Znalezienie jakiegokolwiek rozwiązania jakąkolwiek metodą. ¹ Myślenie jednotorowe prowadzące do wyboru „prostego” rozwiązania na jakiś okres, do czasu znalezienia lepszych.

Myślenie Lateralne 7 Dostrzeżenie nowych możliwości w danej sytuacji. 7 Przeformułowanie problemu dające szansę rozwiązania go nowymi metodami. 7 Gotowość do pozbycia się sztywności w postrzeganiu i rozumieniu świata. 7 Zdolność patrzenia na problem z róż nych stron. 7Świadome poszukiwanie nowych, alternatywnych rozwiązań.

Myślenie Konwergencyjne ¿ Gromadzenie faktów oraz organizowanie ich w „logicznym” porządku i we „właściwej” kolejności. ¿ „Kopiowanie” sposobów rozwiązań problemów z innych sytuacji. ¿ Myślenie podobne do innych wynikające z przystosowania się do otoczenia.

Myślenie Dywergencyjne O Odkrywanie wielu punktów widzenia i licznych możliwości rozwiązania problemu. O Brak troski o „poprawną” czy „logiczną” odpowiedź. O Różnicowanie toku myślenia pod wpły- wem odmiennych warunków terenowych, środowiskowych i wzajemnej izolacji.

Myślenie Jednodrożne N Kojarzenie faktów, możliwości i sytuacji na poziomie kilkuletniego dziecka. N Zupełny brak tworzenia własnych indywidualnych rozwiązań. N Ograniczone postrzeganie świata i występujących w nim zależności.

Myślenie Dwudrożne Ñ Kojarzenie faktów, możliwości i sytuacji charakterystyczne dla większości ludzi. Ñ „Lenistwo” w rozwiązywaniu sytuacji problemowych. Ñ Niewielka dawką indywidualizmu w rozwiązywaniu sytuacji problemowej.

Myślenie Wielodrożne Kojarzenie faktów, możliwości i sytuacji na jednocześnie wielu równoległych poziomach. Tworzenie własnych indywidualnych rozwiązań problemów opartych na wnikliwej obserwacji otoczenia Stawianie śmiałych teorii. Bardzo szybka ocena własnych działań i możliwości.

Myślenie lateralne ñ Oddzielenie się od ogólnie przyjętych „poprawnych” rozwiązań. ñ „Spojrzenie” na problem z różnych stron, pod różnym kątem. ñ Odkrycie pod klasycznym rozwiąza- niem innych, ukrytych w jego cieniu. ñ Wykorzystanie przypadku jako pod- powiedzi ciekawego i niecodziennego rozwiązania. "Jak stosować myślenie lateralne" Edward DE BONO

Myślenie lateralne Pułapka wzorca Û Stosowanie utartych schematów rozwiązań, to tak, jakby raz stworzona metoda była najlepsza przez „zasiedzenie”. Û Największą trudność to odkrycie, iż istnieje wiele różnych możliwości rozwiązań, oraz przestawienie się na nowe tory myślenia.

Myślenie lateralne Przykłady problemów ` ` ` Jaki kształt powinien mieć monitor? Kiedy utworzyć trawniki na nowym osiedlu? Cel tabliczek „Nie deptać trawników”. Ewolucja maszynek do golenia, telefonów komórkowych czy specjalistycznych maszyn produkcyjnych.

Myślenie twórcze Wpływa na nie przede wszystkim: [ [ [ Płynność i giętkość myślenia Oryginalność myślenia Wrażliwość na problemy Kojarzenie odległych rzeczy i idei Transformowanie (przekształcanie)

Myślenie twórcze Płynność i giętkość myślenia " Wymyślanie dużej liczby różnorodnych, interesujących rozwiązań " Poszukiwanie różnorodnych schematów myślenia " Elastyczność w dostosowaniu pomysłów do rodzaju zadań i warunków.

Myślenie twórcze Oryginalność myślenia @ Tworzenie rzadkich, zaskakujących i niekonwencjonalnych rozwiązań w danej grupie osób. @ Utrzymywanie związków z daną sytuacją mimo wdrażania nowatorskich pomysłów.

Myślenie twórcze Wrażliwość na problemy § Krytyczne dostrzeganie wad, braków, luk i niedostatków w ludzkich działaniach i rzeczach z perspektywy różnych postaci. § „Trzeźwe” myślenie o tym, co by można zrobić lepiej lub piękniej bez ulegania mirażom starych nawyków. § Wrażliwość na problemy, dociekliwość i nie uleganie przyzwyczajeniom.

Myślenie twórcze Kojarzenie odległych rzeczy i idei » Umiejętność połączenia w swym umyśle dwu lub więcej pomysłów w celu uzyskania trzeciego o zupełnie nowej jakości. » Unikanie starych, zużytych i męczących sposobów działania. » Omijanie przeszkód intelektualnych, za- gradzających drogę do nowych rozwiązań.

Myślenie twórcze Transformowanie (przekształcanie) l Eksperymentowanie myślowe, wymyśla- niezwykłych fabuł, scenariuszy, idei i czasem dowcipów. l Zrzucenie z siebie gorsetu hamującego wyobraźnię ("nie wypada" lub "nie wolno„). l „Dziecinne” podejście do problemu daje niecodzienne rozwiązania. Krzysztof Szmidt

Podejście systemowe w rozwiązywaniu problemów ~ Czasowe polepszenia często prowadzą do długotrwałych problemów i trudności. ~ Łatwe rozwiązanie może w ogóle nie być rozwiązaniem. ~ Szybkie rozwiązanie często wiedzie do licz- nych problemów, które nie istniały przedtem. ~ Działania które przyniosą najlepsze efekty wcale nie są oczywiste z pierwszego wejrzenia. ~ Niski koszt i wysoka efektywność rozwiązań nie mogą być przedmiotem wzajemnej wymiany. prof. Czesław CEMPEL

Podejście systemowe Jeśli myślisz rok naprzód, zasiej ziarno. Jeśli myślisz dziesięć lat naprzód, zasadź drzewo. Jeśli myślisz sto lat naprzód, kształć ludzi. Zasiewając ziarno, raz zbierzesz plon. Sadząc drzewo, zbierasz plon dziesięciokrotny. Kształcąc ludzi (i siebie), zbierasz plon stukrotny. (anonimowy poeta chiński VI w. p. n. e. ) prof. Czesław CEMPEL

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Źródło: - materiały własne , - Internet, - literatura metodyczna. Uwagi i spostrzeżenia: bozyslaw 67@op. pl