Nasze zmysy Opracowaa Klaudia Czekalska II a Co

Nasze zmysły Opracowała Klaudia Czekalska II a

Co to jest zmysł…? ZMYSŁ - to system postrzegania, za pomocą którego organizm odbiera z otoczenia informacje w postaci rozmaitych bodźców: mechanicznych, świetlnych, akustycznych albo chemicznych. Narządy zmysłów są wyposażone w wyspecjalizowane fizjologiczne jednostki, zwane receptorami albo sensorami. Oprócz dotyku, przez skórę odczuwamy także: ucisk, zmiany temperatury (zimno i ciepło), ból oraz wibrację.

• Receptor Pod pojęciem receptora określa się białka receptorowe, komórki receptorowe, grupy komórek oraz narządy receptorowe. W biologii komórki mianem receptorów określa się również białka rozpoznające hormony i czynniki wzrostowe. • Sensory Zwane inaczej czujnikami, które dostarczają różnego rodzaju bodźce do mózgu

Jakie zmysły posiadamy? Potocznie uważa się, że mamy pięć zmysłów: • Oczy - zmysł wzroku • Uszy - zmysł słuchu • Nos – zmysł węchu • Język – zmysł smaku • Skóra – zmysł dotyku

Zmysł wzroku- budowa

Najbardziej złożonym ze wszystkich organów zmysłów jest narząd wzroku. Jest on przystosowany do odbierania wrażeń wzrokowych w rozmaitych warunkach. Wzrok, zmysł wzroku to zdolność do odbierania bodźców świetlnych ze środowiska oraz ogół czynności związanych analizą tych bodźców, czyli widzeniem. Narządem wyspecjalizowanym do rejestrowania obrazu jest oko czyli gałka oczna otoczona aparatem ochronnym (brwi, powieki, rzęsy i narząd łzowy). Przystosowanie oka do pełnienia tych funkcji umożliwia: rozpoznawanie kształtów, ocenianie odległości położenia obiektów od oka, rozróżnianie barw. Wady wzroku: krótkowzroczność nadwzroczność astygmatyzm daltonizm zez

Ciekawostki … !! • Jedzenie marchewki poprawia widzenie w (niemal) ciemności. • Nowonarodzone dzieci wcale nie mrugają – zaczynają około 6 miesiąca życia. • Obraz na siatkówkę oka pada do góry nogami i dopiero w mózgu następuje jego odwrócenie. • Wielu mężczyzn dotyka w mniejszym lub większym stopniu zaburzenie rozpoznawania barw. U kobiet problem ten w praktyce nie występuje.

Zmysł słuchu Narząd słuchu (inaczej narząd ślimakowy) jest anatomicznie ściśle związany z narządem równowagi (narządem przedsionkowym). Tworzą one razem narząd przedsionkowo-ślimakowy, powszechnie zwany uchem. Ucho - inna nazwa dla narządu słuchu i równowagi. Dzieli się go na kilka części: • ucho zewnętrzne • ucho środkowe • ucho wewnętrzne

Zmysł słuchu- budowa Ucho zewnętrzne: Małżowina uszna Przewód słuchowy zewnętrzny (b) z włosami (a) Ucho środkowe: Błona bębenkowa (c) Jama bębenkowa (e) Kosteczki słuchowe: młoteczek (j) kowadełko (i) strzemiączko (h) Trąbka słuchowa Eustachiusza (d) Ucho wewnętrzne Ślimak (f) - Kanały półkoliste (g) - Błędnik błoniasty - Błędnik kostny

Zmysł węchu-budowa Rusztowanie nosa zewnętrznego tworzy szkielet kostno-chrzęstny utworzony z parzystych kości nosowych, wyrostków nosowych kości czołowej, wyrostków czołowych kości szczękowych, chrząstek bocznych oraz chrząstek skrzydłowych większych i mniejszych. Jama nosowa podzielona jest na dwie symetryczne połowy przez przegrodę nosa o budowie chrzęstnokostnej. W jamie nosa wyróżnia się: przedsionek nosa - wyścielony skórą właściwą jamę nosa - wyścieloną błoną śluzową w większości typu oddechowego. Na bocznych ścianach jamy nosa znajdują się trzy małżowiny nosowe, pod którymi umieszczone są ujścia zatok przynosowych i kanału nosowo-łzowego. Ponad małżowiną nosową środkową i na przeciwległej powierzchni przegrody nosa, znajduje się błona śluzowa typu węchowego.

Zatoki przynosowe tzw. oboczne nosa to jamy powietrzne znajdujące się w obrębie kości twarzoczaszki: zatoki szczękowe - w obrębie kości szczęki, zatoki czołowe - w kości czołowej, zatoki (komórki) sitowe - w kości sitowej zatoki klinowe - w obrębie trzonu kości klinowej. Czynności nosa Nos spełnia cztery zasadnicze czynności: oddechową, obronną, węchową i jest rezonatorem głosu łącznie z zatokami przynosowymi. Powietrze przechodzące przez nos ulega oczyszczeniu, ogrzaniu i nawilżeniu.

Zmysł smaku-budowa Brodawki liściaste (zdjęcie mikroskopijne) Język (lingua) jamy ustnej jest pokryty śluzówką. Od dołu wchodzą do języka mięśnie zewnętrzne, naczynia krwionośne i nerwy. Śluzówka języka jest wilgotna, pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. U człowieka występują cztery rodzaje brodawek: nitkowate (najmniejsze i najliczniejsze), grzybowate (większe, posiadają kubki smakowe), okolone (największe), liściaste (występują z boku języka). Zrąb języka utworzony jest przez mięśnie poprzecznie prążkowane. Dzielimy je na dwie grupy: 1. mięśnie łączące z otoczeniem (mięsień brodawkowo-językowy, mięsień rylcowo-językowy, mięsień gnykowo-językowy) 2. mięśnie własne języka (dwa mięśnie podłużne: górny i dolny, mięsień pionowy)

Zmysł smaku to zdolność rozróżniania substancji za pomocą zakończeń nerwowych znajdujących się w kubkach smakowych brodawek języka. Smak jest mieszanką różnych odczuć, w tym zapachu. Człowiek rozróżnia 5 zasadniczych rodzajów smaków: • słodki - węglowodany, szczególnie proste • słony - sole sodu i potasu, a dokładnie kationy tych metali • kwaśny - kwasy organiczne i nieorganiczne • gorzki - alkaloidy i wiele soli nieorganicznych • umami - białka, także pomidory. Receptory słodyczy są najliczniejsze na czubku języka, słonego smaku zaraz za nimi, po obu stronach języka, a gorzkiego i kwaśnego jeszcze dalej za nimi, z tyłu. Smak współdziała ze zmysłem węchu. Nasze zmysły można czasem zmylić. Spróbuj jeść jabłko zatykając palcami nos. Nie poczujesz żadnego smaku. Podczas jedzenia nos jest tak samo ważny jak wargi. Smak jedzenia zależy od jego zapachu.

Zmysł dotyku- budowa skóry Warstwy skóry: • naskórek - zawiera warstwę rozrodczą, która posiada melaninę, • • • nadającą włosom i skórze barwę; skóra właściwa - ma od 1 do 3 mm grubości tkanka podskórna W skórze właściwej i w warstwie podskórnej występują gruczoły potowe i łojowe, naczynia krwionośne, i ciałka zmysłów. Wytwory naskórka • • • włosy (m. in. rzęsy i brwi) paznokcie Receptory w skórze są narządami zmysłów: dotyku, bólu, nacisku i temperatury.

Zmysł dotyku Narządy dotyku są rozłożone na powierzchni całego ciała. Dotyk jest czuły na temperaturę i ból. Właściwie najlepiej uważać dotyk za grupę zmysłów, z których część jest wyposażona w wyspecjalizowane zakończenia nerwowe, czyli receptory, umieszczone w skórze, mięśniach i innych punktach ciała, reagujące na różne bodźce i przekazujące do mózgu wrażenia trzymywane z zewnątrz. Dzięki zmysłowi dotyku czujemy, jak ktoś nas dotyka, możemy ocenić rozmiar, kształt i ciężar przedmiotów, a także stwierdzić czy coś jest twarde czy miękkie, zimne czy ciepłe i czy może być źródłem bólu. Dotyk zapewnia też orientację przestrzenną (nie musimy patrzeć by wiedzieć, gdzie znajduje się dowolna część naszego ciała).

Ciekawostki. . . !! Dusza ludzka, jak wierzono w średniowieczu, ma dziesięć zmysłów: 5 zewnętrznych i 5 wewnętrznych. Te zewnętrzne, służące do komunikacji ze światem, to wzrok, słuch, węch, smak i dotyk. Cztery z pięciu zmysłów wewnętrznych określają naszą osobowość: osąd, wyobraźnia, fantazja i pamięć. Piąty nazwano zmysłem wspólnym. Zarządza on i reguluje funkcje pozostałych. Te średniowieczne poglądy na zmysły duszy przetrwały do dziś w powiedzeniu, że komuś brakuje piątej klepki. Brak piątej klepki to niedostatek któregoś ze zmysłów wewnętrznych, a pociąga to za sobą upośledzenie osobowości.