NARODNA BANKA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA Direkcija za CBO
NARODNA BANKA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA Direkcija za CBO i devizni rezervi Prezentacija na tema: DEVIZNIOT PAZAR VO REPUBLIKA MAKEDONIJA Emilija Hristova
Devizen pazar n Poim n Preduslovi za postoewe n Motivi za vlez na devizen pazar • realni • {pekulativni
Istorijat na devizniot pazar vo RM n Postoi od osamostojuvaweto na RM n Prevzemen devizen sistem od porane{nata dr`ava n n Maj 1993 god. donesen Zakonot za devizno rabotewe na RM Rakovoden fluktuira~ki devizen kurs, no de facto fiksen devizen kurs
Fazi vo razvojot na pazarot n Maj 1993 god. do oktomvri 2002 godina n Od oktomvri 2002 godina pa do denes
Karakteristiki n n Osnovna funkcija na devizniot pazar e efikasna alokacija na deviznite sredstva Pazarot na stranski plate`ni sredstva-devizniot pazar pretstavuva organizirano kupuvawe i prodavawe devizi za denari. Predmet na kupoproda`ba se devizite propi{ani od strana na NBRM Trguvaweto so devizi se realizira na dve nivoa: • pazar me|u pravni lica • menuva~ki pazar n Prometot koj se realizira na devizniot pazar postojano raste t. e bele`i nagoren trend
Obem na devizen pazar Obem vo milijardi evra 7, 000, 000 6, 000, 000 5, 000, 000 4, 000, 000 3, 000, 000 2, 000, 000 1, 000, 000 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Vidovi transakcii n Promptni – spot (~ie realizirawe e vo rok 48 ~asa) n Terminski – forward (~ie realizirawe e vo rok podolg od 48 ~asa)
Dva segmenta na deviznot pazar vo RM n Pazar na pravni lica - 75% od vkupniot promet na pazarot (tuka spa|a i me|ubankarskiot pazar) n Menuva~ki pazar – 25% od vkupniot promet na pazarot
Millions Pazar pome|u pravni lica i menuva~ki pazar 7, 000 Pazar pome|u pravni lica 6, 000 Menuva~ki Pazar 5, 000 4, 000 3, 000 2, 000 1, 000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Predmet na kupoproda`ba na devizniot pazar n n n n n Evro - EUR SAD dolar - USD Japonski jen - JPY Britanska funta - GBP [vajcarski frank - CHF Avstraliski dolar - AUD Kanadski dolar - CAD Danska kruna - DKK Norve{ka kruna - NOK [vedska kruna - SEK
U~esnici na devizniot pazar n Pazar na pravni lica • banki • NBRM n Menuva~ki pazar • menuva~nici • doma{ni/stranski fizi~ki lica
Pazar me|u pravni lica n Transferot na sredstvata e `iralen n Organiziran e preku ovlastenite banki n Del od ovoj pazar e me|ubankarskiot pazar
Obem na transakcii na pazarot na pravni lica n n Transakcii me|u banki i pravni lica - 81% od vkupniot iznos Transakcii na me|ubankarski pazar - 19% od vkupniot iznos
Obem na transakcii na pazarot na pravni lica i me|ubankarskiot pazar 100% Me|ubankarski pazar 90% Banki-Pravni lica 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Vidovi transakcii na pazarot me|u pravni lica n Promptni n Terminski
Predmet na kupoproda`ba na pazarot me|u pravni lica n Devizi – dominiraat n Efektivni stranski sredstva n Instrumenti vo me|unarodniot platen promet (bankarski ~ekovi, akreditivi, menici itn. )
Menuva~ki pazar n Organiziran kaj menuva~nici n Kupovno-proda`niot kurs se formira slobodno n Transferot na sredstva e gotovinski
Predmet na kupoproda`ba na menuva~kiot pazar n Efektivni stranski sredstva od/na fizi~ki lica
Vidovi transakcii na menuva~kiot pazar n Promptna transakcija so istovremeno fizi~ko predavawe na efektivnite stranski pari i protivvrednost vo denari
Me|ubankarski pazar n n Glavni u~esnici se poddr`uva~ite na pazarot (market makers), no na nego u~estvuvaat i ostanatite 13 ovlasteni banki Za zadovoluvawe na potrebata od likvidnosta, bankite me|usebno trguvaat so: • devizni depoziti • kupuvawe/prodavawe devizi
Banki poddr`uva~i na pazarot - Market makers n n n Vovedeni od 18 avgust 2005 god. Komercijalna banka a. d. Skopje Stopanska banka a. d. Skopje Tutunska banka a. d. Skopje Invest banka a. d. Skopje
[ema na intervencija na centralnata banka Ovlastena banka kupuvawe/prodavawe na devizi Ovlastena baka Banka poddr`uva~ Ovlastena banka kupuvawe/prodavawe na devizi Ovlastena banka Ovlastena banak
Nedostatoci na me|ubankarskiot pazar vo RM n n U~estvo na mal broj banki Postojano prisustvo na NBRM Slaba konkurentnost me|u bankite Mal broj na realizirani transakcii me|u bankite
Izvr{eni reformi na devizniot pazar n Zgolemuvawe na minimalniot iznos na transakcija od 15. 000 evra na 30. 000 evra n Voveduvawe na elektronska platforma na trguvawe n Voveduvawe na banki poddr`uva~i
Mesto i uloga na NBRM na devizniot pazar n n Intervenira na svoja inicijativa preku banki poddr`uva~i Intervenira zaradi ostvaruvawe na celite na makroenomskata politika Aktivno i kontinuirano gi sledi dvi`ewata na devizniot pazar Ja zadr`uva regulatornata uloga na devizniot pazar
- Slides: 25