NAPOLEON A SPRAWA POLSKA 1 Ziemie polskie po

NAPOLEON A SPRAWA POLSKA 1. Ziemie polskie po III rozbiorze 2. Legiony polskie we Włoszech 3. Polacy w kampanii 1806 r. 4. Księstwo Warszawskie 1807 5. Wyprawa na Rosję 1812 r. i upadek Księstwa 6. Warszawskiego 1813

Postawy Polaków wobec zaborców Różnicowały się w zależności od zmian w warunkach życia i stopnia wyrobienia politycznego • najliczniejsza część pozostała bierna: - kosmopolityczna arystokracja - średniozamożna szlachta – wycofała się z życia publicznego, wybierając ucieczkę na wieś, korzystała ze sprzyjającej koniunktury gospodarczej - chłopi nie odczuli większej zmiany w swojej egzystencji • niewielką grupę cechował lojalizm: - A. J. Czartoryski – odrodzenie Polski w sojuszu z Rosją – federacja państw słowiańskich - Szczęsny Potocki – doraźne korzyści • opór przeciwko zaborcom – grupy, które były najbardziej zaangażowane w powstanie kościuszkowskie i które najbardziej ucierpiały po upadku Rzeczpospolitej - zubożała szlachta - średnie mieszczaństwo - inteligencja - oficerowie

SPOSOBY WALKI O NIEPODLEGŁOŚĆ 1. Praca organiczna – odłożenie walki na rzecz wzmocnienia ekonomicznego i kulturalnego 2. Powstanie ogólnonarodowe – T. Kościuszko, Józef Pawlikowski 3. Odrodzenie Polski dzięki wsparciu rosyjskiemu – A. J. Czartoryski 4. Odzyskanie wolności dzięki wsparciu francuskiemu A. J. Czartoryski

OBOZY POLITYCZNE NA EMIGRACJI AGENCJA • Tadeusz Kościuszko, Franciszek Bars, Józef Wybicki, J. H Dąbrowski • Zwolennicy monarchii konstytucyjnej • Przeciwnicy ruchu spiskowego w kraju, szukali oparcia w pomocy francuskiej DEPUTACJA • Franciszek Dmochowski, Józef Pawlikowski • Opowiadali się za republiką konsytucyjną • Zwolennicy powstania krajowego

KALENDARIUM HISTORII LEGIONÓW • • 9 I 1791 - Lombardia - podpisanie umowy o utworzeniu Legionów Polskich VII 1797 - Regio - Józef Wybicki tworzy Mazurka Dąbrowskiego 1797 - Rimini, Werona - pokonanie wojsk austriackich 14 X - 1797 Campo Formio - rozejm francusko – austriacki – pierwsze rozczarowanie 1 XII - 1798 Magnano - rozbicie kilkukrotnie silniejszego korpusu Królestwa Neapolu(gen Kniaziewicz) 5 XII 1798 - Falari- odparcie ataku wojsk Neapolu( wzięcie 3 tys. jeńców) IV – VII – Mantua - obrona twierdzy, francuski dowódca zdradza Polaków 17 -19 VI 1799 - dolina rzeki Trebbia powstrzymanie marszu wojsk austriacko – rosyjskich

KALENDARIUM HISTORII LEGIONÓW • 3 XII 1800 – Hohenlindenduży udział w zwycięstwie Napoleona nad Austriakami • 1801 Pokój w Lunevillerozejm francusko – austriacki – kolejne rozczarowanie • 1801 - likwidacja odrębności legionów polskich • 1802 -1803 - wysłanie 2 półbrygad na San Domingo • 24 XI 1805 - Pastel Francoduży udział w rozbiciu wojsk austriackich idących na pomoc Wenecji J. Suchodolski, San Domingo

znaczenie okresu legionowego • • • Przypomnienie sprawy polskiej narodom Europy Szkoła kadry dowódczej dla armii Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego Pogłębienie demokratyzmu i patriotyzmu, zetknięcie się z postępowymi zmianami wprowadzonymi w Europie

• KAMPANIA 1806 Październik - w Landau i Moguncji powstaje Legia Północna. 14 października - klęska armii pruskiej pod Jena i Auerstädt. 27 października - Napoleon przybywa do Berlina. 3 listopada - berlińska odezwa Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do Polaków z wezwaniem o chwycenie za broń. ” Napoleon Wielki i niezwyciężony, wchodzi po trzykroć sto tysięcy wojska do Polski. Nie zgłębiajmy tajemnic zamysłów, starajmy się być godnymi jego wspaniałości. Obaczę powiedział nam, obaczę, jeżeli Polacy godnymi są być narodem Polacy! Od was więc zawisło istnieć i mieć ojczyznę. Wkrótce Kościuszko wezwany przez niezwyciężonego Napoleona, przemówi do was z jego woli” • 4 listopada - Francuzi wkraczają do Poznania. 7 listopada - powstańcy wielkopolscy pod wodzą gen. Pawła Skórzewskiego i kpt. Kacpra Miaskowskiego opanowują Kalisz. 11 listopada - akt powstania dawnego województwa łęczyckiego, za którego przykładem idą inne ziemie polskie. 14 listopada - Dąbrowski przedstawia projekt przeprowadzenia poboru w departamencie poznańskim i utworzenia pierwszych oddziałów wojska polskiego. 18 listopada - kpt. Miaskowski opanowuje fortelem Częstochowę. 19 listopada - Napoleon przyjmuje w Berlinie delegację szlachty z Wielkopolski. 27 listopada - Francuzi wkraczają do Warszawy, Napoleon w Poznaniu. 19 grudnia - Napoleon przybywa do Warszawy. DĄBROWSKI W POZNANIU

Józef Grassi, Książę Józef Poniatowski

KAMPANIA 1807 • 14 stycznia - powstanie Komisji Rządzącej; tymczasowego rządu polskiego. 15 stycznia - ks. Józef Poniatowski mianowany zostaje dyrektorem wojny. 20 stycznia - pierwsze grupy dawnych legionistów wyruszają z Włoch w drogę do kraju. 26 stycznia - dekret Komisji Rządzącej o utworzeniu trzech legii wojska polskiego. 7 - 8 lutego - bitwa pod Pruską Iławą. 12 marca - początek oblężenia Gdańska. 26 maja - kapitulacja Gdańska, w którego oblężeniu uczestniczyła legia Dąbrowskiego. 14 czerwca - bitwa pod Frydlandem z udziałem legii Dąbrowskiego. 21 czerwca - koniec działań wojennych. BITWA POD FRYDLANDEM

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE • • 7 -9 VII 1807 – pokój w Tylży Dokument ten zawierał podział ziem przedstawiający się w następujący sposób : a) utworzono Księstwo Warszawskie z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego oraz skrawku pierwszego (Bydgoszcz), - 104 tys km, 2, 6 mln mieszkańców b) uczynienie Gdańsk Wolnym Miastem ze stacjonującą francuską załogą, c) przekazanie Rosji okręgu białostockiego d) księciem Fryderyk August Pokój tylżycki przyniósł jednak rozczarowania polskim patriotom, którzy spodziewali się odbudowy Polski. Ustrój Księstwa Warszawskiego miał się wzorować na Francji napoleońskiej. Podobnie jak w innych podporządkowanych sobie krajach, Napoleon narzucił nowe formy ustrojowe. Podział na departamenty: bydgoski, kaliski, łomżyński, płocki, poznański i warszawski Fryderyk August I

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO • • Dnia 22 lipca 1807 nadał on w Dreźnie Księstwu konstytucję. Nawiązywała ona raczej do konstytucji francuskiej z 1800 niż do starych polskich tradycji. Napoleon od chwili wkroczenia na ziemie polskie starał sobie pozyskać poparcie szlachty i arystokracji. Konstytucja: a) ustrój Księstwa miał się wzorować na Francji b) artykuł 4 głosił - znosi się niewole, wszyscy wobec prawa są równi c) prawo głosowania uzyskała nie tylko szlachta ale również zamożne i średnie ziemiaństwo oraz niektóre grupy inteligencji e) Wszelkie urzędy mogli sprawować tylko obywatele Księstwa f) Akta urzędowe mogą być spisywane tylko w języku narodowym Księstwo Warszawskie nie uzyskało jednak pełnej niepodległości, zwłaszcza w zakresie polityki zagranicznej, która znajdowała się w kompetencjach króla, a ten był bardzo zależny od Napoleona. Tak samo armia polska była podległa francuskiemu dowództwu.

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO organ Monarcha Sposób wyłaniania Tron dziedziczny w dynastii saskich Wettinów kompetencje * pełnia władzy wykonawczej * stanowienie prawa w zakresie ustroju i administracji państwa * mianowanie wyższych urzędników i sędziów *prowadzenie polityki zagranicznej * wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej Rząd Ministrowie mianowani przez monarchę i odpowiedzialni wyłącznie przed nim sprawowanie wraz z monarchą władzy wykonawczej Rada Stanu Ministrowie i inne osoby mianowane przez przygotowywanie projektów ustaw monarchę Dwuizbowy sejm Senat – senatorowie mianowani przez monarchę(biskupi, wojewodowie, kasztelanowie ) Izba poselska posłowie (60% składu) wybierani przez szlachtę posesjonatów na sejmikach deputowani( 40 % składu) – wybierani przez zgromadzenia gminne(mieszczanie, inteligencja, bogaci chłopi) kompetencje ustawodawcze ograniczone do spraw podatkowych, prawa cywilnego i karnego, kwestii monetarnych przyjmowania budżetu

21 XII 1807 -Dekret grudniowy • a) konkretnie określał warunki odejścia chłopa ze wsi • b) jednoznacznie stwierdzając, że ziemia, budynki gospodarcze oraz to co się w nich znajduje stanowiły własność szlachty • c) chłop mógł opuścić wieś tylko za zgodą pana

KAMPANIA HISZPAŃSKA 1808 Sierpień - dywizja Księstwa Warszawskiego (4, 7 i 9 pułki piechoty) wyrusza do Hiszpanii. Wrzesień - wycofanie 3 korpusu marszałka Davouta z Księstwa Warszawskiego. 30 listopada - trzeci szwadron pułku szwoleżerów gwardii pod wodzą szefa Jana Kozietulskiego i kpt. Jana Dziewanowskiego zdobywa przełęcz Somosierrę, otwierając Napoleonowi drogę na Madryt.

Jerzy Kossak, Szarża w wąwozie Samosierra

Kampania 1809 • • 15 kwietnia - początek wojny polskoaustriackiej. 19 kwietnia - bitwa pod Raszynem, śmierć płk. Cypriana Godebskiego. 21 kwietnia - konwencja o oddaniu Warszawy, wojsko polskie wycofuje się na prawy brzeg Wisły. 15 maja - odparcie austriackiej próby opanowania Torunia. 17 maja - gen. Michał Sokolnicki zdobywa Sandomierz. 20 maja - generałowie Pelletier i Kamieński zdobywają Zamość. Odezwa ks. Józefa do mieszkańców Galicji z wezwaniem do formowania oddziałów wojskowych. 5 - 6 lipca - zwycięstwo Napoleona pod Wagram, polscy szwoleżerowie gwardii rozbijają ułanów austriackich. 15 lipca - wojsko polskie wkracza do Krakowa, zakończenie wojny z Austriakami. 14 października - pokój w Schoenbrunnie, powiększenie Księstwa Warszawskiego o ziemie III zaboru austriackiego i okręg zamoyski W. Kossak, Bitwa pod Raszynem 7 grudnia - konwencja między Napoleonem a Fryderykiem Augustem o powiększeniu armii Księstwa Warszawskiego o 60 tys. 18 grudnia - uroczysty powrót wojska polskiego

KAMPANIA 1812 • • 3 marca - utworzenie 5 korpusu Wielkiej Armii złożonego z części wojsk Księstwa Warszawskiego; Legia Nadwiślańska włączona do gwardii cesarskiej. 22 czerwca - odezwa Napoleona z Wiłkowyszek, ogłaszająca "drugą wojnę polską". 24 czerwca - początek kampanii rosyjskiej, przeprawa przez Niemen. 28 czerwca - powołanie konfederacji generalnej pod laską ks. Adama Kazimierza Czartoryskiego, Napoleon wkracza do Wilna. 1 lipca - Napoleon tworzy w Wilnie Komisję Rządu Tymczasowego Litewskiego. 11 lipca - Napoleon przyjmuje w Wilnie deputację sejmu polskiego z Józefem Wybickim na czele 14 września - Wielka Armia wkracza do Moskwy. 19 października - początek odwrotu Wielkiej Armii spod Moskwy. 26 - 28 listopada - przeprawa przez Berezynę, bitwa pod Stachowem i Studzianką. 5 grudnia - Napoleon opuszcza Wielką Armię w Smorgoniach, eskortowany przez polskich szwoleżerów gwardii i ułanów nadwiślańskich. 10 grudnia - Napoleon przybywa do Warszawy. . Przejście przez Wilię 24 VI 1812

Powrót z Moskwy

Wkroczenie wojsk rosyjskich do Warszawy

KAMPANIA 1813 • • 5 lutego - wojsko polskie opuszcza Warszawę. 2 maja - bitwa pod Lützen z udziałem polskich szwoleżerów. 12 maja - rozwiązanie rady ministrów Księstwa Warszawskiego. 21 maja - bitwa pod Budziszynem z udziałem polskich szwoleżerów. 26 - 27 sierpnia - bitwa pod Dreznem z udziałem polskich szwoleżerów. Wrzesień – 16 - 19 października - "bitwa narodów" pod Lipskiem, rozbicie 8 korpusu polskiego, śmierć ks. Józefa. Bitwa pod Dreznem

Śmierć ks. Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem

ZNACZENIE NAPOLEONA DLA SPRAWY POLSKIEJ • • Sprawa polska była traktowana przez Napoleona głównie w kontekście francuskich interesów politycznych Napoleon był jednak jedynym władcą ówczesnej Europy, który oferował Polakom własną państwowość(wystąpił też wyraźnie w obronie sojusznika uderzając w 1912 r. na Rosję) W zamian za poparcie sprawy polskiej Napoleon zyskał w Księstwie Warszawskim najwierniejszego sojusznika( Polacy bili się u jego boku do samego końca) Kodeks Napoleona nadany Księstwu wprowadził na ziemiach polskich nowe rozwiązania społeczne ( zniesienie poddaństwa chłopów, prawa dla mieszczan) Polacy wyraźnie podkreślili wolę posiadania własnego państwa, co mogło mieć wpływ na decyzje Kongresu Wiedeńskiego Po okresie napoleońskim nie wrócono do układów rozbiorowych i złamano postanowienia konwencji petersburskiej o wymazaniu z mapy Europy nazwy Polska Legenda napoleońska(tzw. Biała) stymulowała dalsze działania niepodległościowe Polaków