NANTAI NVERSTES LETM HUKUKU KTLE LETM HUKUKUNUN ZELL

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ İLETİŞİM HUKUKU KİTLE İLETİŞİM HUKUKUNUN ÖZELLİĞİ VE NİTELİĞİ İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAVRAM VE TANIM • Kitle haberleşmesi sürecinin uygun ve yararlı biçimde işleyebilmesi için, bu sürecin çeşitli yönlerden belirli bir düzen içine sokulması gerekir. Düzenleme gereksinimi yalnız teknik, kültürel, sosyal ve ekonomik açılardan değil, fakat aynı zamanda hukuk açısından da kendini gösterir. Gerçekten, böyle bir sürecin çalışabilmesi, bazı temel hak ve özgürlüklerin öncelikle saptanmasını ve tanınmasını gerektirdiği gibi, bu özgürlüklerin belirli kurallara uygun olarak düzenlenmesine bağlıdır. • Kitle haberleşme araçları ile yapılan haberleşmenin ön koşulu niteliğindeki özgürlük tüm kitle haberleşme araçlarını kapsadığı takdirde “Haberleşme Özgürlüğü” adını alır. Haberleşme özgürlüğünü saptayan, düzenleyen ve sınırlayan hukuk kurallarının bütünü kitle haberleşmesinin hukuk rejimini ya da “Kitle Haberleşme Hukuku”nu oluşturur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KİTLE HABERLEŞME ARAÇLARI • Kitle haberleşmesi, kitle haberleşme araçları (Mass Media) ile gerçekleştirilir. • Basın, radyo ve televizyon, sinema filmleri, video bantları, plaklar, ses bantları ve internet bugün kullanılan kitle haberleşme araçlarından başlıcalarıdır. • Ortak özellikleri; haberleri veya düşünceleri yada duyguları yazı resim veya ses olarak çoğaltmak suretiyle anonim nitelikteki kitlelere ulaştıran teknik araç durumunda bulunmalarıdır. Diğer özelliği de; halkı aydınlatma, eğitme ve eğlendirme amacına yönelik olmalarıdır. • Kitle haberleşme araçları çoğaltma tekniği yönünden üç kısma ayrılır. Şöyle ki; film, radyo ve televizyon gibi sadece ses ve görüntü ile yayın yapan haberleşme araçları nitelikleri gereği kitleseldir ve belirli cisimleri yoktur. Gazeteler, dergiler, plaklar, ses ve video bantları ise belirli cisimleri olan ve sayısal çoğaltmayı gerçekleştiren kitle haberleşme araçlarıdır. İnternet iletişimde ise diğer iki grubun tüm özellikleri bir arada bulunmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KİTLE HABERLEŞME ARAÇLARININ ÖNEMİ • “Kamuoyu”nun oluşması ve düzenlenmesi yönünden önemi • Devletlerarası ilişkiler yönünden önemi • Halkın eğlence gereksinimi karşılama yönünden önemi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KİTLE HABERLEŞME HUKUKUNUN ÖZELLİĞİ VE NİTELİĞİ • Kitle haberleşme araçlarından her birinin kendine özgü bazı özelliklerinin bulunması ve kitle haberleşmesine ilişkin hukuki sorunlardan bir kısmının diğer hukuk dallarının kapsamına girmesi, kitle haberleşmesinin tüm olarak aynı kanunda düzenlenmesine engeldir. Gerçekten radyo ve televizyonun hemen her ülkede devletin az veya çok sıkı biçimde kontrolüne bağlı tutulması ve bünyelerinin diğer kitle haberleşme araçlarından çok karmaşık bulunması, bunlarla yapılan kitle haberleşmesinde bu özelliklerine uygun hukuk normlarını gerektirmektedir. Öte yandan, basın kanunlarının yanı sıra, Ceza Hukuku, Ceza Muhakemesi Hukuku, Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, Medeni Hukuk, Borçlar Hukuku, Ticaret Hukuk, Fikri Hukuk, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ve Vergi Hukuku gibi hukuk dallarının pozitif hukuk kaynakları da kendi açılarından kitle haberleşmesinde uygulama yeri bulurlar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KİTLE HABERLEŞME HUKUKU ÖZEL HUKUK/ KAMU HUKUKU ? • Kitle Haberleşme hukukunun kamu hukukuna mı yoksa özel hukuka mı girdiği sorununun da açıklığa kavuşturulması gerekir. Bazı yazarlar bu hukuk dalının kamusal nitelikte olduğunu ileri sürmüşlerdir. Basın özgürlüğünün anayasal bir kavram olması ve basın demoktratik hukuk devletinde kamusal bir görevi yerine getirmesi gerçekleri gözönünde tutulunca, bu görüşün yerinde olduğu düşünülebir. Ancak gerek basın hukukunun gerekse onu da kapsayan kitle haberleşme hukukunun çeşitli hukuk dalları ile yakından ilişkisi vardır. Bu hukuk dalının kamu hukukuna girmesinin yanı sıra özel hukukla ilgili öğelere sahip bulunan karma nitelikte bir hukuk dalı olduğunu kabul etmek gerekir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKLAR Kitle Haberleşme Hukuku Prof. Dr. Kayıhan İÇEL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©