NANTAI NVERSTES HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNKLER HABER

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 1 -TERS PİRAMİT TEKNİĞİ 2 -DÜZ PİRAMİT TEKNİĞİ 3 -DÖRTGEN(KARE) TEKNİĞİ 4 -SERBEST YAZIM TEKNİĞİ

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 1 -TERS PİRAMİT TEKNİĞİ: Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılan ters piramit tekniğidir. Bu tenkite habere yönelik bilgilerin, hedef kitlenin ilgisine göre, en önemliden daha az önemliye doğru bir sıralaması öngörülür. Ters piramit tekniği, 1800’lü yıllarda gazetecilerin telgrafla haber geçmek için giriştikleri bir yöntemdir. O yıllarda telgraf hatlarındaki kesilmeler ve sorunlar nedeniyle gazetecilerin”haberin en önemli unsurlarının” ilk defada geçmek istemelerinden dolayı bu tekniği kullanmaya başlamışlar ve bu yöntem gazetecilikte, temel haber yazım biçimlerinden en önemlisi olarak kabul edilmiştir.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 1 -TERS PİRAMİT TEKNİĞİ: Ters piramit tekniğine göre okurun ilgisi de göz önünde bulundurularak, muhabir ya da editörün vereceği karar çerçevesinde habere ilişkin en önemli ve en can alıcı unsurlar ön plana çıkarılır, ikinci ve üçüncü derecedeki önemli unsurlar ise birbirini izleyen bir sırada yer alır. Bu teknikte haberin özeti girişte verilmektedir.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 1 -TERS PİRAMİT TEKNİĞİ: Ters piramit tekniğine göre haber genellikle iki kısımdan oluşur: -Giriş paragrafı: Burada olayın ne olduğu ve sonucu özetlenmiş olarak verilir. 5 N 1 K’yı oluşturan “Ne”, ”Ne zaman”, ”Nerede” ve “Kim” sorularının yanıtları genellikle giriş paragrafında yer alır. -Haberin gövdesi: Burada, genellikle olayın “Neden” ve “Niçin” olduğu, kronolojik bir sırada açıklanır.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 1 -TERS PİRAMİT TEKNİĞİ: Haberin detayları giderek daha az önemliye doğru sıralandığı için bu teknikle yazılmış haberlerin son paragraflarının atılması haberin yapısında ve anlamında önemli eksiklikler doğurmaz. Okumayı kolaylaştırıp tekrarı önleyen, merakı tatmin eden, sayfa düzenini, haberi kesme ve genişletmeyi kolaylaştıran ve haber yazım sürecini hızlandıran bu teknik, bütün haber türleri ve iletişim araçları için uygulama olanağına sahiptir.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ Ters piramit tekniğinin anatomisi nasıldır? Bir trafik kazası haberi çerçevesinde ters piramit tekniği şöyle gösterilebilir: (Başlık/Flaş)…. . BOLU’DA TARAFİK KAZASI: 3 ÖLÜ, 1 YARALI (Giriş). . Bolu’da(Nerede? )meydana gelen trafik kazasında(Ne? ) 3 kişi öldü, 1 kişi de yaralandı. (Gövde)… Polis yetkililerinden alınan bilgiye göre, Bolu-Mudanya karayolunda(Nerede? ), Hayati Arslan(Kim? ) yönetimindeki 07 SPK 54 plakalı kamyon, Özgür Özertuğrul yönetimindeki 06 YFT 222 plakalı otomobill ile çarpıştı. Kazada, otomobil sürücüsü Özgür Özertuğrul ve otomobilde bulunan Çağrı Özdemir ve Emre Dağcan olay yerinde öldü. Yine otomobilde bulunan Seviye Özertuğrul ise yaralandı. Yaralı, Bolu İzzet Baysal Devlet Hastanesi’ne kaldırıldı. (Son bölüm/Atılabilir)…(Polis Yetkilileri, kazanın aşırı hız ve hatalı solamadan ileri geldiğini tahmin ettiklerini, ancak gerçek sebebin sorgulama sonucu ortaya çıkacağını ifade etti. )

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 2 -DÜZ PİRAMİT TEKNİĞİ: Ters piramit tekniğinin tam tersi şeklindeki bir yazım biçimi ise normal yani düz piramit tekniğidir. Bu teknikte esas olan, ters piramit tekniğinin aksine ayrıntıdan başlanarak, HABERİN EN ÖNEMLİ UNSURLARININ SONDA VERİLMESİDİR. Yani bu teknik, ayrıntıdan başlayarak esasa ulaşmayı hedef alır. Bu yazım tekniğinde haber genellikle, bir öykü tarzında başlar ve az önemli unsurları ilk vererek olayın detayı haberin sonunda okura sunulur. Düz piramit tekniği, öykülü bir giriş sunabilmesinden dolayı, giriş cümlelerinde yoruma da yer verilmektedir.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 2 -DÜZ PİRAMİT TEKNİĞİ: Bu teknik, olay çok önemli değilse, güncelliğini yitirmiyorsa okurun zamanı yeterliyse, haberin yayımlanacağı alan ve süreye ilişkin sınırlama yoksa kullanılır. Bu teknik, DERGİ HABERCİLİĞİNDE en çok kullanılan yöntemdir. Bu nedenle düz piramit tekniğinin daha çok ilgi çeken MAGAZİN, MİZAH ve YENİLİK gibi RENKLİ HABERLERİN YAZIMINDA kullanıldığı söylenebilir.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ Düz piramit tekniğinin anatomisi nasıldır? Bir araştırmanın bulgularından birinin ön plana çıkartılarak diğer sonuçların daha sonra verilmesi şeklinde düz piramit tekniği örneklenebilir. (Başlık/Flaş)…. . UMUT SINIR KAPISINDA (Giriş)…Kars…Türkiye’nin bir ucu. Kar, bozkıra yenik düşmüş, yedi köşeli ama aydınlık bir gün. Kuzeybatısında Allahüekber, güneyinde ise Aras dağları yükseliyor. Burası bir dönemler”Kafkasların Paris’i” diye anılırmış. (Gövde)…. Kars’a indiğinizde Batı kentlerinden farksız bir havaalanı ile karşılaşıyorsunuz. Büyük umut bağlamışlar bu havaalanına…Rus ve Kafkas işadamlarıyla turistler için gümrük kapıları bile hazırlanmış. Sade renkleri, gösterişsiz ama modern dekoruyla havaalanı salonu, Türkiye’nin dışa açılma beklentilerini de gösteriyor. Ama beklenti bugüne kadar hiç gerçekleşmemiş… (Sonuç)… Kars çarşısında ünlü halıları gördük, balını kaşarını yedik; onları acıları ve beklentileri ile bırakarak İstanbul’a döndük. İnsanlar düşü değil, gerçeği görmek istiyorlar.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 3 -DÖRTGEN(KARE) TEKNİĞİ: Ters piramit tekniğinin uygulanamayacağı durumlarda, haberi oluşturan verilerin tümü aynı önemdeyse, dörtgen ya da kare tekniğini uygulamak gerekir. Kısaca, haber yapılacak bilgilerin eş değer bulunması durumunda dörtgen-kare tekniğine başvurulur. Dörtgen(kare) tekniğinde haber üste dörtgen bloklar halinde düşünülebilir. Az ve özü veren haber girişinden sonra haberin ayrıntıları önemi azalan bir sıra halinde eş değer paragraflar içinde haber gövdesinde yer alır. Konu, açıklayıcı özellik taşıyan eşdeğer paragraflar halinde anlatılır. Kimi zaman da haber gövdesinde olayın geçmişine ilişkin bilgiler verilir. Daha çok YORUMLAYICI HABERLER için geliştirilen dörtgen(kare) tekniği haberi yazacak muhabir tarafından, haberi anlamlı bir çerçeveye oturtmak amacıyla kullanılır. Bu teknikle yazılan haberde paragrafların her biri eşdeğer özelliğe sahip olduğundan okuyucu, haberin hepsini okumadan tamamını anlayamaz.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ Dörtgen(kare) tekniğinin anatomisi nasıldır? Konu ile ilgili bir örnek haber üzerinde şöyle gösterilebilir: (Başlık/Flaş)…. . ”AAAA ARMAĞAN” ÇIĞLIĞINI ATAN VELET DİALARA’YMIŞ (Spot)………. Henüz 5 günlükken, bir televizyon kanalındaki canlandırmada ilk rolünü kaptı Dilara. Minik kız şimdilerde tüm TV kanallarında yayınlanan bir reklam filminde boy gösteriyor. Kameralara poz vermeyi de, fotoğraf çektirmeyi de çok seviyor. Reklamlardaki repliği ise hiç unutulmuyor: ”Aaaa Armağan!” (Giriş)…………. Türkiye, son günlerde küçük bir kızın çığlıklarına kulak kabartıyor. “Aaaa Armağan” diye bağıran bu kız çocuğu hem reklamı çekenleri hem de reklamı verenleri çok mutlu etti. Filmde, tanınmamak için Çinli kılığına giren turuncu çoraplı dikkat çeken ve beğeni toplayan dişsiz bu minik kızın adı, Dilara Selçuk. Henüz 6, 5 yaşında ve doğuştan oyuncu… (Gövde)…………Ev hanımı Nurhan Hanım ile serbest meslek sahibi Rahmi Selçuk’un 3 çocuğundan en küçüğü olan Dilara, kamerayı de set ortamını da çok seviyor…(…) (Sonuç)…………. Dilara’nın annesi Nurhan Hanım da kızının çekimlerde çok mutlu olduğunu belirterek şöyle konuşuyor: ”……………”

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 4 -SERBEST YAZIM TEKNİĞİ: Habercileri, kalıplaşmış kurallar ve belirli standartlarda sıkmak yerine, onları haber yazımında serbest bırakmak ve içlerinden geldiği gibi haberlerini yazmalarını sağlamak da son yıllarda yaygınlaşan bir uygulamadır. Habercilik ilkeleri açısından eleştiriye en fazla açık olan yazım şeklidir. Belirli bir tekniği olmayan bu yazım biçiminde, haber tekniklerinin sınırlamalarına bağlı kalmadan ve bunların standartlarına uymadan ancak anlaşılır olmak kaydıyla haberin muhabir tarafından ”içinden geldiği gibi” yazılması söz konusudur. Son yıllarda yaygınlaşan bu haberler özellikle daha fazla izlenme (reyting) savaşı veren televizyonların haber programlarında yoğun olarak kullanılmaktadır.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ HABER YAZMA BİÇİMLERİ(TEKNİKLERİ) 4 -SERBEST YAZIM TEKNİĞİ : Bu tür yazım tekniğiyle yazılmış haberlerde izleyicilerin, olayı görmüş ve yaşamış gibi habere dahil edilmesi yönünde bir haber kurgulamasına girişilmektedir. Özellikle televizyon haberciliğinde, muhabir tarafından yapılmasa bile, editör tarafından serbest yazım ile yeniden kaleme alınmış haberlerin izleyiciler üzerinde etki uyandırdığı görülmektedir. Serbest yazım uygulamasının, bir ya da birkaç tekniğe bağımlı olarak uygulanması gerekir. Habercilik, en az kelimeyle en anlaşılır şekilde olayı aktarmak olduğuna göre, bu işin kuralsız yapılması söz konusu olamaz. Bu nedenle serbest yazım biçimi, habercilik açısından yeterli ve doğru görülmemektedir.

HABER TOPLAMA VE YAZMA TEKNİKLERİ Serbest yazım şeklinin anatomisi nasıldır? Örnek olarak kopya çekme yöntemlerini konu alan haber gösterilebilir. Burada kişisel anlatım, genellemeler ve okuyucu adresli anlatım dikkati çekmektedir. (Başlık/Flaş)……. NİCE HOCAYA KÜL YUTTURAN YÖNTEMLER (Giriş)……………Öğretmenlerin en kızdığı şey galiba kopyacılık. Belki de çalışkanların hakkını korumak adına. Oysa kopya çekmek öğrenciliğin şanındandır. İşte nice kül yutmayan öğretmene kül yutturan, dünyayı dar eden ince kıyım kopya yöntemleri… (Gövde)…………Heyy gidi günler heyy! Okul anıları denilince mangalda kül bırakmayan bizler, nedense hep konuyu dönüp dolaşıp kopya çekmeye getiririz. Bir kez konuşmaya başladık mı, erkek muhabbetlerinin demirbaşı askerlik anıları bile solda sıfır kalır. Ne dersiniz? Çocukluk aşklarımızdan sonra en heyecanlı anılar oluğundan belki de… Yine kendiliğinden oluşan”heyy gidi günler heyy” ile başlayan sohbet toplantılarımızdan birinde; bir arkadaşın çocuğu kopyacılıktan yakalandığında herkes foyalarını ortaya döktü. O günden sonra önüne gelene kopya çekmediğini soruyorum. ”Ooo, kopya çekmek öğrencinin şanındandır” diyene…. (Haberin ayrıntısında kopya çekme yöntemleri üzerinde durulmaktadır. ) (Sonuç)…………Bizden bu kadar. Bundan sonra da gerek ferdi, gerek toplu kopya eylemleri ile sık karşılaşacağız. Ancak bizler birer öğrenci olarak öncelikle kendimize şu soruyu sormaktan kaçınmamalıyız. . “Çalışıp dolmak mı? Yoksa hak çalıp boş kalmak mı?