NANTAI NVERSTES FELSEFE ZGRLK PROBLEM ktisadi dari ve

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ FELSEFE ÖZGÜRLÜK PROBLEMİ İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

ÖZGÜRLÜK PROBLEMİ • Özgürlük nedir? Özgürlük ve iyi bir yaşam. Özgür irade ve belirlenimcilik. Benlik kavramları ve özgürlük anlayışlarımız. • Bu derste, pozitif ve negatif özgürlük tanımları zerinde durulacaktır. J. S. Mill’in özgürlük anlayışı öğrencilere tanıtılacaktır. Bunun yanında, özgür irade problemi belirlenimcilik tartışmaları kapsamında ele alınacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ÖZGÜRLÜK • Ahlaki bir davranışın bu davranışı yapan öznenin özgür olması gerektiği açıktır. Özgürlük, felsefenin en önemli problemlerinden biridir. • Özgürlük nedir? İnsan gerçekten özgür müdür? Özgür seçim, özgür irade diye bir şey gerçekten var mıdır? Eğer varsa neden ibarettir? NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ÖZGÜRLÜK • Rousseau şöyle der: ” insan özgür doğar, fakat her yanı zincirlenmiştir. ” • İçsel/kendinden (metafizik) özgürlükle yani doğal özgür irade ile, dışsal/dışarıdan gelen (politik) özgürlüğü yani adına mücadele vermemiz gereken özgürlüğü birbirinden ayırmak gerekir. Yani kendi doğamızdan kaynaklı özgür olup olmadığımızı sormakla, toplumsal anlamda sınırlarımız bağlamında özgür olup olmadığımızı sorgulamak arasında fark vardır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NEGATİF VE POZİTİF ÖZGÜRLÜK • Negatif özgürlük, “baskı altında olmamaktır”. Bu anlamda eylemlerimiz diğer insanlar veya devlet tarafından kısıtlanmadığı zaman özgür sayılırız. • Liberal siyaset filozofu, hiç kimseye zarar vermemesi şartıyla, hükümetlerin müdahale edemeyeceği, bireye ait kutsal ve dokunulmaz bir özgürlük alanı olduğunu düşünür. • John Stuart Mill bunlardan biridir. “özgürlük üzerine” adlı kitabında, kimsenin zarar görmediği müddetçe, bireylerin, kendi yaşam deneylerini sürdürmesine devletin müdahalesi olmadan izin verilmesi gerektiğini savunur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NEGATİF VE POSİZTİF ÖZGÜRLÜK Pozitif anlamda özgürlük ise, bireyin istediğini yapabilme durumunu ifade eder. Yani, bireyin kendi isteğiyle, kendi düşüncesi ve amacı doğrultusunda hareket edebilmesidir. Kısaca, pozitif anlamda özgür insan dış etkenlerin etkisi altında değil de, kendi istek ve düşüncesi doğrultusunda hareket eder. Onu Özgürlüğün pozitif fikrini savunanların çoğu, gerçek özgürlüğü, bireylerin ya da belki devletlerin kendi yaşam tercihlerini uygulamak suretiyle bir tür kendinigerçekleştirmesinde yattığına inanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ÖZGÜRLÜK VE BENLİK • Genel olarak özgürlük, öz benliğimize bağlıdır, yani kendimizi neyle tanımladığımıza göre değişir. • BİZLER ne uğrunda savaşırsak savaşalım, aslında savaştığımız şey kendimizdir, kendimizi geliştirmeye çalışırız, olmayı istediğimiz şeyi elde etme şansı için. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ÖZGÜR IRADE PROBLEMI • Eğer bu dünyada her şeyin bir nedeni varsa, bütün eylemlerin de nedeni vardır, o zaman bir eylemin hiç bir şeye değil ama sadece başka hiç bir şey tarafından neden olunmayan bir benliğe bağlı olarak ortaya çıktığını söylemek nasıl mümkün olabilir? NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ÖZGÜR İRADE PROBLEMİ • Determinizm • Indeterminizm • Uyumculuk NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKLAR • Yrd. Doç. Dr. Ayşe Uslu tarafından hazırlanmış olan ders notlarıdır. • Yazıcı, Sedat. (2014), Felsefeye Giriş, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul. • Warburton, Nigel. (2016), Felsefeye Giriş, (çev. M. A. Arslan & K. Cankoçak), Alfa, İstanbul. • Robert Solomon, Kathleen M. Higgins. (2014), The Big Questions: A Short Introduction to Philosophy, , Wadsworth Cengage Learning. • Nigel Warburton, (1992). Philosophy: the Basics, London: Routledge. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©