NANTAI NVERSTES 19 YZYIL ULUSLARARASI LKLER TARH JEOPOLITIK

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ 19. YÜZYIL ULUSLARARASI İLİŞKİLER TARİHİ JEOPOLITIK YAKLAŞIMLAR İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

Jeopolitik Frederic RATZEL; “Bir devlet; bir toprak parçası ve onun üzerinde yaşadığı insanların birleşmesinden meydana gelmiş bir doğa yaratığıdır. Dolayısıyla bu yaratık diğer doğa yaratıkları gibi doğar, büyür, gelişir ve ölür. Devletin doğal sınırı yoktur ve dolayısıyla değişmez değildir. Devlet ekonomik yönden güçlendiği sürece sınırlarının genişlemesi kaçınılmazdır. Bunun başka bir devlet tarafından engellenmesi savaşı kaçınılmaz kılar”.

Jeopolitik

Jeopolitik İsveçli Profesör Johan Rudolf KJELLEN; devleti yaşayan bir organizmaya benzetmiş ve beş aktif unsurun bulunduğunu ileri sürmüştür. Bunları sırasıyla; ü Politikanın sosyal ve kültürel yönünü belirten sosyopolitik, ü Politikanın ekonomik yönünü belirten ekonopolitik, ü Politikanın idari yönünü belirten kratopolitik, ü Politikanın nüfus ve halkla ilgili yönünü belirten demopolitik, ü Politikanın coğrafik yönünü belirten jeopolitik.

Jeopolitik; Coğrafi gerçeklere dayanarak politika yapma sanatı olarak tanımlanmaktadır. Bu kavram içerisinde strateji; Coğrafi gerçeklere dayanarak strateji geliştirme, coğrafyayı güce dönüştürme, coğrafyayı bir güç olarak kullanma sanatıdır. Jeopolitik; Coğrafyayı kullanan politika aracılığıyla, stratejik güç ile hedef arasındaki bağı kurar

Kara Hakimiyeti Teorisi;

Kara Hakimiyeti Teorisi;

Kara Hakimiyeti Teorisi; Teorinin temel sonucu; ü Doğu Avrupa’ya hükmeden bir devlet dünyanın kalbine sahip olur, ü Dünyanın kalbine hükmeden iç hilale hükmeder, ü İç hilale hükmeden dış hilale yani tüm dünyaya egemen olur.

Kara Hakimiyeti Teorisi; Rusya sahip bulunduğu eksen bölgeden aldığı güçle topraklarını sürekli genişletmiş ve 19. Yüzyıla gelindiğinde imparatorluğun sınırları batıda Baltık, doğuda ise Pasifik kıyılarına ulaşmıştır.

Kara Hakimiyeti Teorisi;

Kenar Kuşak Hakimiyet Teorisi Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının bütünü dünya adasını oluşturur. Amerika, Avustralya ve Antarktika gibi kıtalar ise dünya adasının uydularını teşkil ederler. Dünya adası içerisinde kalan Avrupa ile Sibirya bölgesi dünyanın kalpğahını oluşturur. Kalpğahın çevresindeki balkanlardan Çin'e uzanana saha ise iç hilaldir. Amerika-Afrika-Avustralya-Japonya hattı ise dış hilal olarak adlandırılır.

Kenar Kuşak Hakimiyet Teorisi

Kenar Kuşak Hakimiyet Teorisine göre; Kuzey Amerika’ya sahip olan bir millet, Güney Amerika, Afrika ve Avustralya’ya hakim olur. Bu topraklara hakim olan bir millet Batı Avrupa, Balkanlar, Güneybatı ve Güneydoğu Asya’ya hakim olur. Buralara hakim olan bir millet ise Doğu Avrupa ve Asya’nın tümüne hakim olur. Böylelikle dünya hakimiyeti kurulmuş olur.

Stratejik Elips 14/19

Avrasyacılık 15/19

Deniz Hakimiyeti Teorisi Mahan; “Dünyaya hakim olabilmenin deniz harekatıyla daha kolay olacağını, deniz harekatını Anglo-Amerikanın kullanabileceğini, İngiltere, Japonya ve Almanya ile birlikte hareket ederek Avrasya’nın denizden kuşatılabileceğini ve böylece Sovyet Rusya ile Çin’i kontrol edebileceğini iddia etmiştir. 16/19

Deniz Hakimiyeti Teorisi Ekonomi ve güvenlik çıkarlarını birbirlerine bağlı olarak gören bakış açısı yaşamsal kaynakları korumayı her şeyin üstünde görecektir. Temel maddelerin güvenli ve istikrarlı bir akışı olmadan ABD ekonomisi rekabet gücünü kaybedecektir. 17/19

Deniz Hakimiyeti Teorisi 18/19

Deniz Hakimiyeti Teorisi § Rusya: 2000 yılında onaylanan askeri doktrin; silahlı kuvvetlerin görevine, deniz aşırı ekonomi kuşağında, Rusya'nın ekonomik girişimlerinin korunmasını da dahil etmiştir. § Çin: Rusya sınırındaki gücünü azaltırken Güney Çin Denizindeki erişimini kuvvetlendirmek istemiş ve bunu temel alarak hava ve deniz gücünü modernize etmeye başlamıştır. § Japonya: 1996’da kabul ettiği ulusal savunma programında Japonya'yı çevreleyen sularda Japon çıkarlarının korunması için güç artırımını kabul etmiştir. 19/19

Hava Hakimiyeti Teorisi Havaya hükmeden bir millet dünyaya hakim olur. Kara ve deniz gücünün hava gücü emrine verilmesi gerekir. 20/19

KAYNAKLAR • Niccola Machiavelli, Prens, Fernand Braudel, Akdeniz Ve Akdeniz Dünyası 1, Doğu Batı Yayınları • Leopold von Ranke, Theory and Practice of History • Edward Hallett Carr, Tarih Nedir • Robin George Collingwood, Tarih Tasarımı, Doğu Batı Yayınları, Felsefe Dizisi • İsmail Soysal, Fransız İhtilali ve Türk-Fransız Diplomasi Münasebetleri (1789 -1802) • Murat Sarıca, 100 Soruda Fransız İhtilali • Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Timaş • Hobsbawm, Eric, (1998) İmparatorluk Çağı, 1875 -1914, (çev. Vedat Aslan) Dost Kitabevi • Sander, Oral, (2001) Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e, 9. B. , İmge Yayınevi • Toktamış Ateş, Siyasal Tarih, İstanbul Bilgi Üniversitesi • Ülman, A. Haluk, (1972). Birinci Dünya Savaşı’na Giden Yol, AÜSBF Yayınları • Rifat Uçarol, Siyasi Tarih 1789 -2012, Der • Barış Özdal, R. Kutay Karaca, Diplomasi Tarihi I, Dora Yayınları • Robert K. Massie, Dretnot. İngiltere, Almanya ve Yaklaşan Savaşın Ayak Sesleri, (Çev: Mehmet Harmancı), İstanbul: Sabah Kitapları, 1995 • Neilberg, Michael S. (2011). Dünya Tarihinde Savaş, (Çev: Mehmet Tanju Akad), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©