NANTAI NVERSTES 19 YZYIL ULUSLARARASI LKLER TARH 19

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ 19. YÜZYIL ULUSLARARASI İLİŞKİLER TARİHİ 19. YÜZYILDA UZAKDOĞU İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

Japonya’da Feodal Sistem 1800 -1878 İmparator hükmeder ancak her zaman yönetmez

Japonya’nın Dünyaya Açılması 1858 Antlaşması ile Amerika Japonya’da çok geniş haklar elde etmiştir; v Amerika’nın Yedo’da (Tokyo) diplomatik temsilci bulundurma hakkına karşılık, Japonya’nın da Washington’a elçi göndermeyi kabul etmesiydi. v. Japonya, Kanagawa, Nagasaki, Kobe, Yedo ve Osaka limanlarını da ticarete açmaktaydı. v. Bu limanlarda Amerikan vatandaşları da ikamet edebilecekti. Amerikan konsolosları ise, Japonya’nın her tarafında serbestçe seyahat edebileceklerdi. v. Amerikan vatandaşları din ve ibadetlerini serbestçe icra edebilecekleri gibi, ihtiyaçları olan her türlü gayrimenkulü de serbestçe kiralayabileceklerdi. v Bu anlaşma ile Amerika, Japonya için savaş gemisi yapmayı, silah imal etmeyi, Japonları yetiştirmek için subay ve uzman göndermeyi de teklif etmekteydi.

Japonya’nın Dünyaya Açılması v Mutsuhito’nun Hükümdarlığı (1867) v Şogun yönetimine resmen son verildi. (1868) v Daymiyo'luk kaldırılarak feodal sistem yıkıldı. (1871) v Mecburi askerlik yasası çıkarıldı. (1873) v Samuraylık tamamen bitti. (1877) v İlk anayasa yapıldı ve yürürlüğe kondu. (1889)

Çin-Japon Savaşı (1894 -1895) v Eski samuray ve şimdiki ordu ve donanma çevrelerinin emperyalizmi ve tröstlerin kazanç hırsları Şogun yönetimine resmen son verildi. (1868) v Nüfusun artışı ve hızla büyüyen sanayinin hammadde sorunu v Japonya 1884 senesinde iktidardaki muhafazakârlara karşı ilericileri kullanarak bir darbe yapmak istemiştir. v 1885 senesinde Tientsin’de Çin ile yapılan müzakere. v 1894’te Kore’de isyan ve Kore’nin isteği üzerine Çin hükumetinin asker göndermesi.

Shimonoseki Anlaşması (1895) Shimonoseki Anlaşması ØÇin, Kore’nin tamamen bağımsızlığını kabul etmektedir. ØÇin, tüm haklarıyla ve ebediyen Tayvan’ı, Liaodong yarımadasının doğu kısmını ve Penghu (Pescaderos-Balıkçılar) adalar grubunu Japonya’ya devredecektir. ØÇin, yedi yıl içerisinde Japonya’ya 200 milyon gümüş kuping taels (7. 45 milyon kg gümüş) ödeyecektir. Bu ödeninceye kadar Wei-hai-Wei Japonya'nın elinde kalacaktı. ØÇin, Shashih, Chungking (Yang-tze nehri üzerinde, dolayısıyla Çin içlerine kadar girmek demek), Soochow ve Hangchow limanlarını Japonya’ya açacaktır. ØÇin, Japonya’ya en fazla kayırılan (most favored) devlet hakkını tanımaktadır.

Liaodong Yarımadası Sorunu

ABD ve Açık Kapı Politikası v Devletlerin birbirlerinin nüfuz bölgelerine ve kazanılmış haklarına hiçbir şekilde müdahale etmemeleri; v Nüfuz bölgelerindeki bütün limanlara gelen ve bu limanlardan gönderilen mallara ait gümrük resimlerinin Çin hükümeti tarafından tahsil edilmesi; v Nüfuz bölgelerinde, gerek gemi taşımacılığında, gerek demiryolu taşımacılığında uygulanan tarifelerle, bu bölgelerde ödenen liman resimlerinin, kendi vatandaşlarına uygulanan tarifelerden yüksek olmaması. v Çin’in toprak ve idare bütünlüğünün korunması; v Bütün devletler için Çin’in her tarafı ile serbest ve eşit ticaret ilkesi.

Boksör Ayaklanması v Slogan “Çin’i destekle yabancıları yok et” v Belli bir ulusa veya bir uluslar ittifakına karşı değildi; Çin ile teması olan bütün uluslara karşıydı. v On dokuz haziran günü Çin hükümeti, bütün yabancı elçiliklerin 24 saat içinde Pekin’i terk etmelerini emretti. v Yirmi haziran günü durumu görüşmek için Dış İşleri Bürosuna gitmeye çalışan Alman elçisi Baron Klemens von Ketteler sokakta öldürüldü. v Yabancı elçilikler mahallesinin kuşatması 56 gün sürdü. v Kuşatma sırasında 250 kadar yabancı öldü. Çinli Hıristiyanlar arasında ölü sayısı tespit edilmedi.

Boksör Protokolü (1901) v Çin, 39 yılda 700 milyon Frank tazminat ödeyecekti. Bunun için de Çin‘in gümrük ve tuz gelirine el konacaktı. v Gümrükler % 5 oranında artırılacaktı. v Bazı Çin yetkilileri ölüm veya hapis cezası ile cezalandırılacaktı. v Elçiliklerin korunması için her elçilikte asker bulundurulacak ve Pekin’den denize kadar olan bölgede asayiş yine Avrupalılar tarafından sağlanacaktı. v İmparator ile görüşecek elçilerin ve yabancıların protokol seviyesi yükseltilecekti. v Çin‘e silah ithali iki yıl için yasaklanacaktı. Devletler gerekli görürse, bu süre ikişer yıl olmak üzere uzatılabilecekti.

Rus-Japon Savaşı Rusya İngilter e Çin Japony a

Portsmouth Barış Antlaşması • Rusya, Japonya‘nın Kore üzerindeki haklarını tanıyordu. Ancak Kore‘nin bağımsızlığı devam edecekti. • Japonya ve Rusya, Liao-tung yarımadasındaki haklarından vazgeçmemek koşulu ile Mançurya’dan çekilecekler ve burayı Çin‘e geri vereceklerdi. Ancak Japonya, Mançurya‘da demiryolu yapımı ve madenleri işletme hakkına sahip olacaktı. • Rusya, Liao-tung yarımadası ile Port-Arthur‘u ve Sakhalin adasının güneyini Japonya‘ya verecekti. Ayrıca kıyılarında ve Bering Denizi‘nde Japonların balık avlanma hakkını tanıyacaktı.

KAYNAKLAR • Niccola Machiavelli, Prens, Fernand Braudel, Akdeniz Ve Akdeniz Dünyası 1, Doğu Batı Yayınları • Leopold von Ranke, Theory and Practice of History • Edward Hallett Carr, Tarih Nedir • Robin George Collingwood, Tarih Tasarımı, Doğu Batı Yayınları, Felsefe Dizisi • İsmail Soysal, Fransız İhtilali ve Türk-Fransız Diplomasi Münasebetleri (1789 -1802) • Murat Sarıca, 100 Soruda Fransız İhtilali • Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Timaş • Hobsbawm, Eric, (1998) İmparatorluk Çağı, 1875 -1914, (çev. Vedat Aslan) Dost Kitabevi • Sander, Oral, (2001) Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e, 9. B. , İmge Yayınevi • Toktamış Ateş, Siyasal Tarih, İstanbul Bilgi Üniversitesi • Ülman, A. Haluk, (1972). Birinci Dünya Savaşı’na Giden Yol, AÜSBF Yayınları • Rifat Uçarol, Siyasi Tarih 1789 -2012, Der • Barış Özdal, R. Kutay Karaca, Diplomasi Tarihi I, Dora Yayınları • Robert K. Massie, Dretnot. İngiltere, Almanya ve Yaklaşan Savaşın Ayak Sesleri, (Çev: Mehmet Harmancı), İstanbul: Sabah Kitapları, 1995 • Neilberg, Michael S. (2011). Dünya Tarihinde Savaş, (Çev: Mehmet Tanju Akad), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©