NAH Pilot Regio Nijmegen NAH Onderwijsprotocol Ren Steinmann

NAH Pilot Regio Nijmegen NAH Onderwijsprotocol René Steinmann St. Maartenskliniek / St. Maartenschool Nijmegen

Onderwijsprotocol: inhoud • Effectieve signaleringslijst • Stroomschema’s voor leerlingen met mogelijk licht NAH en ernstig NAH • Neuropsychologische gevolgen NAH • Inrichting onderwijs: – – – Diagnostiek Onderwijsaanbod Psycho-sociale begeleiding Gezinsbegeleiding Methoden en leeromgeving

Onderwijsprotocol: pilots • Projectgroep – – Vilans Lecso Brein Support, Arnhem Heliomare, Wijk aan Zee – Piramide, Den Haag – St. Maartenschool / St. Maartenskliniek, Nijmegen

NAH Pilot Regio Nijmegen Resultaten: • • Aanvangssituatie Doelstellingen Nijmegen Werkwijze Resultaten: – succesfactoren – aantallen – specifieke gegevens leerlingen

Aanvangssituatie: regio Nijmegen Samenwerking: NAH deskundigheid: • OZG / Punt Speciaal – St. Maartenschool • St. Maartenskliniek Nijmegen • Partner Passend Onderwijs (AB) • Radboud Ziekenhuis, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis • Observatieklas • NAH-combi klas • NAH klinisch behandelprogramma • NAH poli (Rev. arts en GZ psycholoog) • Specifieke deskundigheid AB • Verwijzers

Doelstelling Pilot 1. Positieve ontwikkeling oordeel ouders kwaliteit NAH onderwijs (+) 2. Positieve ontwikkeling oordeel leerkrachten kwaliteit NAH onderwijs (+) 3. Toename aantal NAH leerlingen en ‘red flag’ leerlingen (+++) !! 4. Oordeel lk ‘Onderwijsprotocol’(+)

Werkwijze • Verspreiding protocol: – Regulier onderwijs: 9 basisscholen van een stichting (S. P. O. ‘Condor’); directe benadering – Regulier onderwijs: 11 basisscholen en 9 scholen voortgezet onderwijs in regio; directe benadering via AB en SMS – Digitale nieuwsbrief via AB – SMK, Radboud en CWZ in Nijmegen; gesprekken met artsen

Resultaten Pilot Nijmegen • Algemene opmerkingen: ‘succesfactoren’ • Aantallen leerlingen • Specifieke gegevens

Algemene opmerkingen: ‘succesfactoren” • Interne afstemming is verbeterd: structureren NAH poli SMK • Afstemming verwijzers (ziekenhuizen) • Eenduidige afstemming dienst AB; rol coördinator dienst AB • Direct contact AB’ er en reguliere scholen via PAB trajecten; vertaling naar onderwijspraktijk • Toename bekendheid Pilot NAH onderwijsprotocol via Interne begeleiders

Aantallen; geslacht, leeftijd Totaal aantal leerlingen in Pilot: Pilot periode Gemiddeld voor Pilot 35 12 (↑ 291% !!!) (6 klinisch) (N=29; 240% !!!) Gesl acht: Jongens 20 57% Meisjes 15 43% < 12 jaar 17 6 – 12 jaar Basisschool > 12 jaar 18 13 - 18 jaar Voortgezet onderw. Leeft ijd:

Aantallen: type hersenletsel Type NAH (N = 35) Traumatisch 23 66 % Niet. Traumatisch 12 34 % < 12 jaar 6 26% > 12 jaar 17 74% ! < 12 jaar 11 92% ! > 12 jaar 1 8% Leeftijd en type NAH: Traumatisch (N=23) Niet-traum. (N=12)

Aantallen: NAH poli en verwijzers PILOT Aantal: VERWIJZER Totaal: 35 Radboud 10 (28 %) nee ( 6 via SMK) NAH poli: 24 CWZ 12 (34 %) Na klinische opname: 6 AB 8 (24 %) (scholen), via huisarts ja Observatieklas en AB 5 Overig (o. a. psych) nee Toename? 5 (14 %) ja

Aantallen: tijdstip NAH en instroom pilot Instroom Pilot Totaal: 35 Direct na klinische 6 opname SMK (T =5; NT =1) Ernstig NAH * ‘Licht’ NAH * 5 1 (totale obs. ACN) < 6 maanden 19 (T =13; NT =6) 3 (zonder rev. ) 16 6 mnd – 1 jaar 1 (NT = 1) 1 jaar – 2 jaar 2 (T = 2) 2 > 2 jaar 7 (T = 3; NT = 4) 4 (zonder rev. ) 3 (zonder rev. ) Totaal: 35 (T = 23; NT=12) 1 13 22 * Medische rapportage

Specifieke gegevens; klachten, beperkingen • Onderscheid tussen kinderen/ jongeren die klinisch opgenomen werden en de groep kinderen/ jongeren die niet-klinisch werden opgeroepen (incidenteel kortdurende opname ziekenhuis en dan naar huis) • Klinische opname SMK: ernstig NAH (6) • Overige groep: 29 (T = 18 en NT = 11)

Specifieke gegevens: NAH poli klachten en problemen Klacht /Probleem (meerdere klachten per kind) • Gegevens verzamelt via: – intake NAH poli – medische gegevens – Vragenlijsten (ouders, school, jongeren) Aantal (N=29) Procentueel T en NT Hoofdpijn 12 41 % Vermoeidheid (lich. en/of cognitief) 20 69 % Concentratie 14 48 % Geheugen 9 31 % Gedrag 6 21 % Emotioneel 10 34 % Dagbesteding (< 50%) 5 17 % School / leerprobl. 15 52 %

Specifieke gegevens; klachten en tijdstip NAH Verschil klachten binnen 6 maanden en langer dan 2 jaar Klacht (N=26) N= 26 T < 6 md (N=13) NT < 6 md (N=6) T>2 jaar (N=3) NT > 2 jaar (N=4) Hoofdpijn 11 9 1 1 Vermoeidheid (lich. en/of cognitief) 17 11 2 Concentratie 13 7 1 1 4 Geheugen 9 4 1 1 3 Gedrag 6 3 1 1 1 Emotioneel 9 3 1 1 4 Dagbesteding (< 50%) 5 4 1 School / leerprobl. 13 4 2 3 4 4

NPF: gegevens NAH > 2 jaar NPF stoornissen T en NT > 2 jaar (N=7) ja nee • Daling IQ* 4 3 Geheugen 6 1 Aandacht 5 2 Exec. Gedrag 7 (BRIEF) 0 • forse cognitieve problemen na 2 jaar ‘blijvende’ restverschijnselen

Specifieke gegevens: trajecten Pilot 35 (6 klinisch): N= 29 Opmerking • PAB 15 6 na-traject obs. 9 direct (poli) • LGF* 10 8 op langere termijn OBS. klas 8 6 ‘gast ll’ 2 SMS RDB + 15 6 doorlopers LGF*: tijdstip toekenning vaak veel later RDB+: na NAH poli aanvullend paramedisch onderzoek en /of therapie

Casus; L. S. • • • nu 10 jarig meisje, normale geboorte en ontwikkeling tot en met groep 3; (A en B Cito scores) eind groep 3 (7 jaar); para-infectieuze encephalopathie (hersenontsteking) en epilepsie aanvallen; IC opname en behandeling (2 weken) ontslag; motorisch goed herstel; geleidelijke opbouw school (volledig na 4 maanden) groep 4; geleidelijk verandering in leren en gedrag; second opinion ziekenhuis; status na encephalopathie met ‘vooruitgang’; geen verwijzing groep 5 en begin 6; toename problemen school en sociaal emotioneel functioneren; opnieuw verwijzing ziekenhuis (MRI en EEG); geen veranderingen • • externe hulpverlening; particuliere praktijk gericht op speltherapie; geen verandering na 6 maanden (groep 5) groep 6: verdere toename problemen; inmiddels cito scores op alle vaardigheden naar D en E scores; niet naar school willen, angsten en woedeaanvallen verwijzing naar kinder- en jeugdpsychiatrie (ADHD of ASS); forse problemen in leervermogen, aandacht en geheugen en executief functioneren 1 e keer link gelegd naar encephalopathie! Via IB en AB uiteindelijk naar NAH poli; conclusie na multidisciplinaire diagnostiek: ernstige restverschijnselen NAH op alle ontwikkelingsdomeinen (‘growing into deficit’)

Casus; L. S. • • inmiddels 3 jaar verder nooit verwezen naar revalidatie ouders herhaaldelijk hulp gevraagd leren en gedrag niet in relatie gebracht met NAH • nu: speciaal onderwijs; aangepast leerprogramma met revalidatie

NAH Poli na ‘Pilot’: aantallen, trajecten Periode: dec. ‘ 12 tot juni ‘ 13 34 (3 klinisch): N = 31 Opmerking • PAB 11 3 na-traject obs. 8 direct (poli) • LGF* 10 7 nieuwe aanvraag 3 reeds LGF OBS. klas * 9 4 ‘gastleerling’ 5 SMS RDB + 13 2 doorlopers • LGF*: kinderen met AB met nieuwe vraag OBS. klas*: 5 SMS waarvan 2 aangemeld voor aug. ‘ 13 RDB+: na NAH poli aanvullend paramedisch onderzoek en /of therapie

Slotopmerkingen: conclusies en aanbevelingen • Aanwezigheid expertise NAH (kliniek, school en AB); belang ‘sleutelfiguren’ • Bekendheid ‘protocol’ toegenomen in regio • Toename ‘Red flag’ leerlingen is groot • Specifieke problemen op langere termijn (‘Growing into deficit’); 7 leerlingen (24%) zonder verwijzing naar revalidatie!! • Noodzaak langdurig volgen NAH leerlingen • Belang netwerk instellingen en regulier onderwijs • Directe afstemming regulier onderwijs en AB • NAH protocol blijven actualiseren en verspreiden • Bekendheid NAH poli SMK vergroten (website, huisartsen, schoolartsen en regulier onderwijs)