Nadzr weterynaryjny nad zdrowiem zwierzt akwakultury Gwny Inspektorat

Nadzór weterynaryjny nad zdrowiem zwierząt akwakultury Główny Inspektorat Weterynarii

Podstawy prawne sprawowania nadzoru weterynaryjnego nad podmiotami sektora akwakultury Ø Dyrektywa Rady 2006/88/WE z dnia 24 października 2006 r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury i produktów akwakultury oraz zapobiegania niektórym chorobom zwierząt wodnych i zwalczania tych chorób (Dz. U. L 328 z 24. 11. 2006, str. 14, z późn. zm. ); Ø Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późn. zm. ); Ø Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 33, poz. 287, z późn. zm. ); Ø Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury (Dz. U. z 2008 r. Nr 190, poz. 1167); Ø Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury (Dz. U. z 2009 r. Nr 30, poz. 198).

Główne aspekty nadzoru weterynaryjnego 1. Rejestracja i zatwierdzanie podmiotów sektora akwakultury; 2. Kontrole urzędowe; 3. Programy nadzoru stanu zdrowia zwierząt; 4. Programy zwalczania i nadzoru; 5. Powiadamianie i zwalczanie chorób podlegających obowiązkowi zwalczania; 6. Nadzór nad zdrowiem zwierząt umieszczanych na rynku

1. Rejestracja i zatwierdzanie Wzrost świadomości branży oraz właściwe zatwierdzanie zmierzają do ochrony, kontroli i zwalczania chorób zwierząt akwakultury. Zatwierdzenie: • Przedsiębiorstwa produkcyjne sektora akwakultury - PPSA (nr 92); • Zakłady przetwórcze przetwarzające lub poddające ubojowi zwierzęta akwakultury w ramach zwalczania chorób zakaźnych tych zwierząt (nr 93). Rejestracja: • Miejsca inne niż PPSA, w których zwierzęta wodne utrzymywane są bez zamiaru umieszczania na rynku (nr 27); • Łowiska typu „wpuść i złów” (nr 27); • PPSA umieszczające na rynku zwierzęta akwakultury wyłącznie w celu spożycia przez ludzi (nr 27).

Rejestr podmiotów nadzorowanych zawiera przede wszystkim następujące dane: Nazwa i adres; Weterynaryjny numer weterynaryjny; Położenie geograficzne; Utrzymywane gatunki; Stwierdzony stan zdrowia; Typ gospodarstwa i rodzaj prowadzonej produkcji; Źródło poboru i miejsce usuwania wody

2. Kontrole urzędowe Obowiązek przeprowadzania kontroli urzędowych podmiotów prowadzących działalność w zakresie sektora akwakultury wynika z § 24 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury (Dz. U. z 2008 r. Nr 190, poz. 1167). Kontrole urzędowe podmiotów prowadzących działalność w sektorze akwakultury przeprowadza powiatowy lekarz weterynarii. Szczegółowe zasady dotyczące przeprowadzania kontroli urzędowych określone zostały w Instrukcji Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz. 400/R-01/2011 z dnia 18 marca 2011 r. w sprawie przeprowadzania kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie sektora akwakultury.

Kontrole urzędowe: § powinny być przeprowadzane regularnie, w oparciu o zagrożenie, oraz z właściwą częstotliwością; § przeprowadzane są bez wcześniejszego uprzedzenia, z wyjątkiem takich przypadków jak audyt. Mogą być również przeprowadzone ad hoc; § przeprowadzane są na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji pasz lub żywności oraz zwierząt i produktów zwierzęcych. obejmują co najmniej: • regularne inspekcje; • regularne wizyty; • pobieranie próbek (jeżeli jest to konieczne), z uwzględnieniem ryzyka, jakie stanowi prowadzenie danego przedsiębiorstwa produkcyjnego sektora akwakultury oraz zakładu w związku z chorobami zakaźnymi zwierząt akwakultury; są przeprowadzane z uwzględnieniem statusu epizootycznego danej strefy lub enklawy.

Częstotliwość przeprowadzania kontroli w ramach kontroli urzędowych Występujące gatunki brak gatunków podatnych na choroby Status epizootyczny Poziom zagrożenia Typ nadzoru Zalecana częstotliwość kontroli urzędowych Kategoria I uznane za wolne niski bierny 1 co 4 lata wysoki Kategoria I uznane za wolne Kategoria II objęte programem nadzoru Kategoria III nieokreślony Kategoria IV objęte programem zwalczania obecne gatunki podatne na jedną lub więcej chorób Kategoria V skażone 1 w roku aktywny, ukierunkowany lub bierny 1 co 2 lata niski wysoki średni ukierunkowany 1 co 2 lata 3 w roku 2 w roku 1 co 2 lata niski wysoki średni niski ukierunkowany średni niski wysoki średni aktywny bierny 1 co 2 lata 1 w roku 1 co 2 lata 1 co 4 lata

3. Programy nadzoru stanu zdrowia zwierząt Program nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury realizuje, we własnym zakresie i na własny koszt, podmiot prowadzący działalność: - przedsiębiorstwo produkcyjne sektora akwakultury; - zakład przetwórczy przetwarzający lub poddający ubojowi zwierzęta akwakultury w ramach zwalczania chorób zakaźnych tych zwierząt. Program nadzoru prowadzony jest: - w sposób dostosowany do danego typu produkcji; - w celu wykrycia podwyższonej śmiertelności i chorób podlegających obowiązkowi zwalczania. Częstotliwość przeprowadzania kontroli w ramach programu nadzoru określona jest w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury.

4. Programy zwalczania i nadzoru Zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii opracowuje: programy zwalczania chorób zakaźnych zwierząt; programy nadzoru nad chorobami zakaźnymi zwierząt akwakultury mające na celu osiągnięcie przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, strefę lub enklawę statusu wolnego od danej choroby zakaźnej.

Stanowisko Zespołu ds. Śródlądowej Gospodarki Rybackiej i Wędkarskiej w sprawie kierunków działań mających na celu stworzenie lub poprawę istniejących mechanizmów zwalczania KHV w Polsce oraz pomocy dla gospodarstw rybackich dotkniętych chorobą z dnia 01. 02. 2012: „Zespół rekomenduje podjęcie przez administrację następujących działań: 1. Odejście od idei wdrażania w Polsce programu zwalczania KHV, jako choroby zwalczanej z urzędu. 2. Zaprzestanie prowadzenia krajowego monitoringu KHV (przywrócenie monitoringu mogłoby nastąpić po wykreśleniu KHV z listy chorób nieegzotycznych). 3. Wystąpienie do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wykreślenie KHV z listy chorób nieegzotycznych – podlegających notyfikacji. 4. Analizę prawną możliwości sprowadzenia do Polski z Izraela lipcówki karpia szczepionej przeciw KHV. ”

5. Powiadamianie i zwalczanie chorób podlegających obowiązkowi zwalczania W przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt, a w szczególności podwyższonej śmiertelności zwierząt akwakultury, posiadacz zwierzęcia jest obowiązany m. in. do: niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Choroby ryb podlegające obowiązkowi zwalczania Choroby nieegzotyczne: 1) Wirusowa posocznica krwotoczna (VHS); 2) Zakaźna martwica układu krwiotwórczego ryb łososiowatych (IHN); 3) Zakaźna anemia łososi (ISA); 4) Zakażenie herpewsirusem koi (KHV) Choroby egzotyczne: 1) Epizootyczna martwica układu krwiotwórczego (EHN); 2) Zakaźny zespół owrzodzenia (EUS).

Zwalczanie chorób ryb z mocy prawa Ogólne zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt: Rozdział 8 „Zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt” ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Szczegółowe zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury

Podejrzenie wystąpienia choroby nieegzotycznej Pobieranie próbek do badań Objęcie gospodarstwa nadzorem urzędowym Zakaz przemieszczania zwierząt akwakultury z i do gospodarstwa + (ewentualnie zezwolenie na wniosek posiadacza zwierząt) Kategoria I + + Kategoria III + + Kategoria IV + (ewentualnie zezwolenie na wniosek posiadacza zwierząt) Kategoria V

Stwierdzenie wystąpienia choroby nieegzotycznej Dochodzenie epizootyczne Uznanie gospodarstwa za skażone + + Kat. III + Określenie Zakaz odnowy Spożycie przez Usuwanie i obszaru populacji zwierząt ludzi lub unieszkodliwiazapobiegania wodnych i przetwarzanie zw. nie martwych rozprzestrzeniaprzemieszczania akwakultury, które ryb i żywych ryb niu się choroby zwierząt akwakultury osiągnęły rozmiary wykazujących (obszar ochronny w obrębie/do i z handlowe i nie objawy kliniczne i obszar nadzoru) obszaru zapobiegania wykazują objawów choroby rozprzestrzenianiu klinicznych się choroby + + + + + Kat. IV + + + Kat. V + + +

Stwierdzenie wystąpienia choroby nieegzotycznej c. d. Kat. I Usuwanie i Odłogowanie, Program Zgoda na prowadzenie Przemieszczaunieszkodliwianie unieszkodliwia- oczyszczanie i zwalczania chowu zwierząt nie zwierząt akwakultury, nie martwych odkażanie akwakultury do skażonych które nie osiągnęły zwierząt skażonych niewykazujących gospodarstw rozmiarów gospodarstw objawów klinicznych handlowych i nie choroby do czasu wykazują objawów osiągnięcia rozmiarów klinicznych choroby handlowych lub na przemieszczanie do innej skażonej strefy lub enklawy + + + + Kat. II + + Kat. IV + + Kat. V + +

6. Nadzór nad zdrowiem zwierząt umieszczanych na rynku Regulują: 1. Rozdział 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt „Wymagania weterynaryjne dla umieszczania na rynku zwierząt akwakultury”; 2. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1251/2008 z dnia 12 grudnia 2008 r. wdrażające dyrektywę Rady 2006/88/WE w zakresie warunków oraz wymagań certyfikacji w odniesieniu do wprowadzania do obrotu i przywożenia do Wspólnoty zwierząt akwakultury i produktów akwakultury oraz ustanawiające wykaz gatunkówwektorów (Dz. U. L 337 z 16. 12. 2008, str. 41, z późn. zm. )

Zwierzęta akwakultury przeznaczone do chowu lub hodowli umieszcza się na rynku, jeżeli: 1. nie wykazują klinicznych objawów chorób; 2. pochodzą z gospodarstw, w których nie stwierdzono podwyższonej śmiertelności; 3. nie są zwierzętami, które powinny być zabite lub poddane unieszkodliwieniu w związku ze zwalczaniem chorób zakaźnych tych zwierząt.

Przemieszczanie zwierząt akwakultury Kategoria Status epizootyczny Można Wydawanie świadectw zdrowia wprowadzać Wstęp Wysyłka zwierzęta z: Można wysyłać zwierzęta do: I Wolny I Tak Nie do III, V Tak do I, IV wszystkich kategorii II Program nadzoru I Tak Nie III, V III Nieokreślony I, III Nie III, V IV Program zwalczania I Tak V V Skażony wszystkie kategorie Nie Tak V

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ