Nachtwerk en bewegen Bette Loef Promovenda RIVM Centrum

Nachtwerk en bewegen Bette Loef, Promovenda RIVM, Centrum voor Voeding, Preventie en Zorg; en Afdeling Sociale Geneeskunde, VUmc Vv. BN - HFNL 15 -02 -2018 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Nachtwerk ● Nachtwerk is noodzakelijk in de gezondheidszorg en in veel andere sectoren ● In Europa: bijna 1 op de 5 werkenden werkt ‘s nachts ● Mogelijke negatieve gezondheidseffecten? ? 2 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Bewegen ● Nachtwerk Leefstijlveranderingen Negatieve gezondheidseffecten Slaap Voeding Bewegen ● Voorkomen van negatieve gezondheidseffecten door te focussen op beweeggedrag? Maar eerst. . ● Inzicht krijgen in het beweeggedrag van nachtwerkers is noodzakelijk 3 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Doel onderzoek nachtwerk en bewegen ● Eerdere studies nachtwerk en bewegen laten geen eenduidige resultaten zien, mogelijk door: – Het gebruik van zelf-gerapporteerde beweegmaten? – Het gebruik van “totale” beweegmaten? ● Ons doel: Vergelijken van beweeggedrag tijdens het werk en in de vrije tijd tussen nachtwerkers en dagwerkers – Gebruik makend van objectieve maat voor beweeggedrag – Rekening houdend met verschillende typen activiteiten 4 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Klokwerk+ onderzoek ● Doel is inzicht te krijgen in: – Effecten van nachtwerk op lichaamsgewicht en het krijgen van infectieziekten – Onderliggende mechanismen van deze gezondheidseffecten – Biomarkers van verstoring biologische klok ● Waarom is dit belangrijk? – Preventie van gezondheidsproblemen bij nachtwerkers – Door middel van het ontwikkelen van programma’s en richtlijnen om het doen van nachtwerk zo gezond mogelijk te maken – Gezonde en vitale werknemers zijn productiever en verzuimen minder! 5 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Hoe leidt nachtwerk tot gezondheidseffecten? Nachtwerk Verstoring dag/nacht ritme Verminderde slaap(kwaliteit)? Slechtere eetgewoonten? Toename lichaamsgewicht 6 Minder beweging? Onregelmatige blootstelling aan (zon)licht? Minder vitamine D & verstoringen in immunologische factoren? Toename infectieziekten Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Opzet Klokwerk+ ● Observationeel onderzoek ● Studiepopulatie: zorgverleners – Nachtwerkers én dagwerkers – Verpleegkundigen, artsen, paramedici, verzorgenden – Uit verschillende Nederlandse ziekenhuizen ● Twee meetmomenten rondom griepseizoen ● Tijdlijn: 7 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Start Klokwerk+ Mei – september 2016: • Zorgverleners uit 6 Nederlandse ziekenhuizen (≈18. 000 zorgverleners) ontvingen uitnodiging voor deelname aan Klokwerk+ • Uiteindelijk namen 611 zorgverleners deel aan baselinemeting 8 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Bijeenkomst I (Sep - Dec 2016). 9 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Griep & luchtwegklachten app (Sep ‘ 16–Jun ‘ 17) + Griepklachten en luchtwegklachten dagelijks aangeven in app 113. 566 ingevulde dagboekjes (92%) 10 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Bijeenkomst II (Apr - Jun 2017). Opko mst: 79% 11 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Studiepopulatie nachtwerk en bewegen 401 nachtwerkers Werken onregelmatige diensten en/of nachtdiensten 78 dagwerkers Werken geen onregelmatige diensten en geen nachtdiensten voor ten minste 6 maanden 12 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Objectief meten van bewegen ● Actigraph triaxial accelerometer – Vastgetaped op rechterdij (waterdicht) – Draagtijd: 24 uur per dag gedurende 7 dagen ● Data-analyse met Acti 4 software 1: – Onderscheiden van verschillende activiteiten – Bepalen hoe lang deze activiteiten zijn gedaan ● Uitkomstmaten: – % van de werktijd en % van de vrije tijd: zitten, staan, lopen, rennen, traplopen, en fietsen 1 Ontwikkeld door National Research Centre for the Working Environment, Kopenhagen, Denemarken en the Federal Institute for Occupational Safety and Health, Berlijn, Duitsland 13 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Analyses ● Lineaire regressie analyse, gecorrigeerd voor: – Leeftijd – Geslacht – Opleidingsniveau – Burgerlijke staat – Roken – Beroep ● Gemiddelde draagtijd van de Actigraph: 105, 9 wakkere uren (SD=14, 0) over een gemiddelde van 6, 9 draagdagen (SD=0, 57) = meer dan 15 uur per dag! (exclusief slaap) 14 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Resultaten – Bewegen in de vrije tijd 3 70 2. 5 2 60 1. 5 1 50 0. 5 0 Running 40 Stairclimbing Cycling % of leisure time Dagwerkers Non-shift workers Nachtwerkers Shift workers 30 20 10 0 Sitting Standing Walking Running Stairclimbing Cycling % of leisure time 15 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Resultaten – Bewegen tijdens het werk 0. 45 0. 4 0. 35 0. 3 0. 25 0. 2 0. 15 0. 1 0. 05 0 70 60 50 * * Running 40 Stairclimbing Cycling % of work time * Non-shift workers Dagwerkers Shift workers Nachtwerkers 30 *: p<0. 05 20 * 10 * 0 Sitting Standing Walking Running Stairclimbing Cycling % of work time 16 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Associaties nachtwerk en bewegen Vrije tijd Werktijd B (95%-BI) Zitten -0. 8 (-3. 2 – 1. 7) -10. 6 (-14. 3 – -6. 8)* Staan 0. 4 (-1. 5 – 2. 3) 9. 5 (6. 4 – 12. 6)* Lopen 0. 1 (-0. 5 – 0. 8) 1. 2 (0. 1 – 2. 2)* Rennen 0. 11 (-0. 09 – 0. 30) 0. 00 (-0. 00 – 0. 01) Traplopen 0. 09 (-0. 05 – 0. 23) -0. 14 (-0. 20 – -0. 07)* Fietsen 0. 05 (-0. 64 – 0. 75) -0. 00 (-0. 19 – 0. 19) Ref: dagwerkers. Gecorrigeerd voor covariaten. *: p<0. 05. 17 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Belangrijkste bevindingen Bewegen in de vrije tijd Nachtwerkers ≈ dagwerkers → Onwaarschijnlijk dat bewegen in de vrije tijd een belangrijke rol speelt in de negatieve gezondheidseffecten van nachtwerk Bewegen tijdens het werk Nachtwerkers > dagwerkers Nachtwerkers t. o. v. dagwerkers: Zitten minder (-10. 6%) Staan meer (+9. 5%) Gevolgen voor de gezondheid? Lopen meer (+1. 2%) 18 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Implicaties ● Zowel lange periodes achter elkaar zitten als lange periodes achter elkaar staan tijdens het werk is geassocieerd met gezondheidsrisico’s ● Aanbevelingen: – Het is aan te raden dat werkenden tijdens het werk verschillende lichaamshoudingen aannemen, en hier regelmatig tussen wisselen. – Toekomstig onderzoek: rekening houden met duur van ononderbroken periodes van verschillende activiteiten – Meer onderzoek naar de gezondheidseffecten van bewegen tijdens het werk voor nachtwerkers 19 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018

Meer informatie 20 Nachtwerk en bewegen | Februari 2018