Mvzu Bazan seqmentldirilmsi v mqsd seqmentlrinin seilmsi Mvzunun
Mövzu: Bazaın seqmentləşdirilməsi və məqsəd seqmentlərinin seçilməsi Mövzunun planı: 1. Bazarın seqmentləşdirilməsiniin mahiyyəti və məqsədi 2. İstehlak məhsulları bazarının seqmentləşdirilməsi 3. İstehsal təyinatlı məhsullar bazarının seqmentləşdirilməsi 4. Məqsəd bazarının tutumunun müəyyən edilməsi.
1 -ci sual. Bazarın seqmentləşdirilməsinin mahiyyəti və məqsədi Bazarın seqmentləşdirilməsi dedikdə müxtəlif xüsusiyyətli(heterogen) bazarın eyni xüsusiyyətli(homogen) kiçik bazarlara bölünməsi başa düşülür. Başqa sözlə desək, müxtəlif təlabata, xüsusiyyətə və davranışa malik istehlakçılar və alıcılar bu göstəricilərdə olan ümumiliyə, oxşarlığa və eyniliyə görə qruplaşdırılır və buna uyğun olaraq seqmentlərə bölünür. Bazarın seqmentləşdirilməsinin məqsədi seçilmiş seqmentə daha çox uyğun gələn və müəssisəyə rəıqabət üstünlüyü verən marketinq strategiyasının və taktikasının hazırlanmasıdır.
Bazarın seqmentləşdirilməsinə qarşı irəli sürülən tələblər Seqmentin kəmiyyət və keyfiyyət xarakteristikalarıqiymətləndirilə bilən, ölçülə bilən olmalıdır; Hər bir seqment kifayət qədər stabil, tutumlu və inkişaf perspektivinə malik olmalıdır; Hər bir seqment kifayət qədər təsvir edilə bilən olmalı və onu xarakterizə edən məlumatları toplamaq mümkün olmalıdır; Müəssisənin marketinq kompleksini(məhsul, qiymət, Məhsulun satışı, satışın stimullaşdırılması) differensiallaşdırmaq imkanı olmalıdır; Müəssisə seqmentlə əlaqə yaratmaq(məsələn, şəxsi və ya kütləvi kommunukasiya kanallrı vasitəsilə) imkanına malik olmalıdır; Seqment rəqiblərdən kifayət qədər olunmalıdır ki, o, müəssisəyə rəqabət üstünlüyü təmin etməyə imkan versin; Müəssisənin marketinq strategiyası və taktikası baxımından seqmentləşdirmə meyarı, amilləri sadə və əlverişli olmalıdır; İmkan daxilində seqmentlər kəsişməməli və yaxud onların kəsişmə nöqtələri çox cüzi olmalıdır.
2 - ci sual. İstehlak məhsulları bazarının seqmentləşdirilməsi İstehlak məhsulları bazarı seqmentləşdirilən zaman obyektiv və subyektiv meyarlardan(amillərdən) istifadə edilir. İstehlak məhsulları bazarının seqmentləşdirilməsinin obyektiv meyarları. Ø Coğrafi seqmentləşdirmə; Ø Demoqrafik əlamətə görə seqmentləşdirmə; Ø Sosial – iqtisadi əlamətə görə seqmentləşdirmə;
İstehlak məhsulları bazarının seqmentləşdirilməsi sahəsində xarici ölkə təcrübəsi ABŞ marketşünasları istehlakçıları bu və ya digər sosial qrupa aid olmasına görə aşağıdakı 6 qrupa bölürlər: 1. Ən yüksək sosial qrup; əhalinin 0, 5% - i; 2. Yüksək sosial qrup; əhalinin 1, 5% -i; 3. Yuxarı sosial qrup; əhalinin 20%-i; 4. Orta sosial qrup; əhalinin 45%-i; 5. Aşağı sosial qrup; əhalinin 25% - i; 6. Ən aşağı sosial qrup; əhalinin 7
İstehlak məhsulları bazarının seqmentləşdirilməsinin psixoqrafik meyarları İstehlakçıların məhsula adaptasiyasına görə seqmentləşdirmə: 1. Supernovatorlar; 2. Novatorlar; 3. Adi istehlakçılar; 4. Konservatorlar; 5. Super konservatorlar. İstehlakçıların həyat tərzinə görə bazarın seqmentləşdirilməsi. Həyat tərzi dedikdə insanın gündəlik həyatının xüsusiyyətləri və bu xüsusiyyətlərin onların fəaliyyətində, maraqlarında davranışlarında və baxışlarında ifadısi başa düşülür. Məhsulda axtarılan faydaya görə istehlak məhsuları bazarının seqmentləşdirilməsi.
3 - cü sual. İstehsal təyinatlı məhsullar bazarının seqmentləşdirilməsi İstehsal – texniki məhsullar bazarının seqmentləşdirilməsinin obyektiv meyarları: ü Coğrafi seqmentləşdirmə; ü İqtisadi meyarlara (mülkiyyət formasına, fəaliyyətin məqsədinə, milli iqtisadiyyatın sahələrinə, fəaliyyətin həcminə, maliyyə vcəziyyətinə və s. ) görə seqmentləşdirmə.
İstehsal-texniki məhsullar bazarının seqmentləşdirilməsinin psixoqrafik amilləri Məhsulda axtarılan faydaya görə seqmentləşdirmə; İstehlakçıların davranışına görə seqmentləşdirmə; Məhsulgöndərənlərlə əməkdaşlıq səviyyəsinə görə seqmentləşdirmə; Məhsulgöndərənlərə sadiqlik səviyyəsinə görə seqmentləşdirmə.
4 - cü sual. Məqsəd bazarının tutumunun müəyyən edilməsi. Müəssisənin fəaliyyət obyekti kimi seçdiyi və ya fəaliyyət göstərdiyi seqmentlər onun məqsəd bazarlarını təşkil edir. Bazarın tutumu dedikdə, müəyyən bir dövr ərzində qiymətlərin mövcud səviyyəsi və nisbəti şəraitində konkret məhsulun konkret bazarda natural və ya dəyər ifadəsində satışının həcmi başa düşülür. Bazarın tutumunun müəyyən edilməsində iki metoddan: konyuktura və proqnozlaşdırma metodlarından istifadə edilir.
Bazarın tutumunun müəyyən edilməsinin konyuktura metodundan operativ marketinq planlarının tərtibində istifadə edilir. Konyuktura metodunda konkret məhsul üzrə tələb və təklifin nisbəti öyrənilir, məhsul satışının həcmi, ehtiyyatların həcmi, məhsulların qiymətlərinin səviyyəsi və nisbəti və bu göstəricilərin dəyişmə meylləri təhlil edilir və iqtisadi – riyazi, statistik və digər metod və üsullardan istifadə etməklə bazarın tutumu hesablanılır.
Bazarın tutumunun proqnozlaşdırma metodu vasitəsilə müəyyən edilməsi Bazarın tutrumu proqnozlaşdırma metodu ilə müəyyən edildikdə bazarın tutumuna və quruluşuna təsir edən amillər, bu amillərlə bazarın tutumu arasındakı asılılığın səviyyəsi müəyyən edilir, bu amillərin inkişaf meyli və onların bazarın tutumuna təsiri proqnozlaşdırılır və müxtəlif proqnozlaşdırma metodlarından( iqtisadi – riyaziu metodlardan, korrelyasiya – reqressiya təhlilindən, analitik modelləşdirmədən, səmərəli istehlak nəzəriyyəsindən və s. ) istifadə etməklə bazarın tutumu hesablanır. Fənn müəllimi: i. e. n. , dos. İ. M. Xeyirxəbərov
- Slides: 11