MUTASYON TANIM SINIFLANDIRMA Etki yerleri Etkenleri Mekanizmalar Sonular

MUTASYON • TANIM • SINIFLANDIRMA • Etki yerleri • Etkenleri • Mekanizmaları • Sonuçları

SINIFLANDIRMA Mutasyon Mekanizma Sıklık Örnek Kromozom mutasyonları (Genom mutasyonları) Kromozom 2 -4. 10 - 2/hüc. böl missegregasyonu (25 -50 mitoz bölünmede bir) Anöploidi Bölgesel/ subkromozomal mutasyonları (Kromozom ) Kromozom yeniden düzenlenmesi 6. 10 - 4/hüc. böl Translokasyon Parsiyel duplikasyon Delesyon. . . . Gen/DNA mutasyonları Baz çifti mutayonu 10 - 10/bç/hüc. böl Nokta mutasyon/ genişdelesyon Fenotipik değişiklik her zaman olmaz Kromozom ve bölgesel/ subkromozomal mutasyonları mut. aktarımı nadir.

ETKİ YERLERİ • Gametik Hücre düzeyinde • Somatik • İntergenik Genom düzeyinde • İntragenik

Gen mutasyonları • Replikasyon sırasında • Hasar sonrası DNA bir hata onarımında hata – Proofreading – 1/10 milyon bç %99. 9 hücre bölünmesi başına 10 -10 bp – 1000000 nükleotid hasarı/hüc/gün – Kendiliğinden oluşan kimyasal işlemler(depürinasyon, deaminasyon, demetilasyon) – Kimyasal mutajenler – Fiziksel mutajenler

Gen Mutasyonlar • • Baz çifti yerdeğişimi(substitution) İnsersiyon Delesyon Dinamik mutasyonlar

Nükleotid Yerdeğiştirmesi • Missense • Sonlanmayı değiştiren mutasyonlar – Nonsense – Stop kodon değişimi • RNA işlenme mutasyonları • Sessiz mutasyon(sinonim)

Nükleotid düzeyinde olası değişimler TİMİN ADENİN GUANİN SİTOZİN Pürin Pirimidin Transisyon Transversiyon

5 -metil sitozin timin Deaminasyon ile oluşan T, G ile yanlış eşleşir T-G ler onarılamazsa eşleşme sonrası: C>T ; G>A transisyonu %30’dan fazla nokta mutasyon bu alanda meydana geliyor

Sessiz mutasyonlar • Baz değişimi ile oluşan yeni kodon eskisi ile aynı aa kodluyorsa(kodon dejeneresansı) • Bir mutasyonun etkisi diğeri ile ortadan kaldırılıyor • Geri mutasyon • Kodlanmayan ve RNA işlevini etkilemeyen dizinde • Proteinde aktif bölgede değil

Delesyon/insersiyon • Küçük delesyon/insersiyon • Büyük delesyon/insersiyon • Dinamik mutasyonlar

Hastalığa neden olan mutasyon yüzdeleri • Nukleotid değişimi – – Missense %50 Nonsense %10 RNA işlemi. mut. %10 Splice-çerçeve kayması/stop %10 – Düzenleyicilerde mut. nadir • Delesyon insersiyon – Az baz değişimi %25 – Çok baz değişimi %5 – LİNE/ Alu insersiyon nadir – Trinükleotid sekans genişlemesi nadir

• KAYNAK – Thompson & Thompson Genetics in Medicine – Emery’s Elements of Medical Genetics