MOSKWA Moskwa ros Moc mskva stolica Rosji i

  • Slides: 30
Download presentation
MOSKWA

MOSKWA

Moskwa (ros. Mocква /mɐ'skva/) – stolica Rosji i największe miasto tego kraju. Jest także

Moskwa (ros. Mocква /mɐ'skva/) – stolica Rosji i największe miasto tego kraju. Jest także największym miastem Europy, liczącym 12, 1 mln mieszkańców (2014), przy czym cała aglomeracja liczy 15, 512 mln mieszkańców (2012). Jeden z najważniejszych ośrodków politycznych, gospodarczych, kulturowych, religijnych, finansowych, edukacyjnych, komunikacyjnych oraz turystycznych Rosji. Moskwa jest siedzibą najwyższych władz państwowych Rosji w tym: prezydenta, parlamentu (Dumy Państwowej i Rady Federacji) oraz rządu. W przeszłości miasto było stolicą: Księstwa Moskiewskiego (1213 -1328), Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (1328 -1547), Carstwa Rosyjskiego (1547 -1712), Rosji Radzieckiej (1917 -1922) i Związku Radzieckiego(1922 -1991). Moskwa jest także stolicą Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Znajduje się tu ponad 600 świątyń różnych wyznań, w tym Cerkiew Chrystusa Zbawiciela – największa na świecie cerkiew prawosławna, a także Monaster Daniłowski– siedziba patriarchy Moskwy i całej Rusi. Podczas II wojny światowej Moskwa jako jedyna stolica europejska odparła ataki niemieckie uzyskując tytuł „miasta-bohatera”.

Miasto jest obecnie jednym z najważniejszych ośrodków finansowych świata. W rankingu miast światowych pod

Miasto jest obecnie jednym z najważniejszych ośrodków finansowych świata. W rankingu miast światowych pod względem kosztów życia w 2006 roku Moskwa zajęła pierwsze miejsce jako najdroższe miasto świata.

Położenie Moskwa położona jest nad rzeką Moskwą w Europie Wschodniej, na pograniczu Grzędy Smoleńsko-Moskiewskiej,

Położenie Moskwa położona jest nad rzeką Moskwą w Europie Wschodniej, na pograniczu Grzędy Smoleńsko-Moskiewskiej, Równiny Moskiewsko-Ockiej i Niziny Mieszczorskiej. Klimat W Moskwie panuje klimat kontynentalny wilgotny z krótkim, ciepłym latem i długą, mroźną zimą; średnia temperatura w lipcu wynosi +19, 2 °C, a w styczniu -6, 5 °C. Roczna suma opadów wynosi 600– 800 mm z maksimum w okresie letnim.

Historia Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Moskwy pochodzą z IV-III wieku p. n. e.

Historia Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Moskwy pochodzą z IV-III wieku p. n. e. W IX wieku osada muromska, od ok. 862 w granicach Rusi. Najstarszy zachowany zapis dotyczący Moskwy pochodzi z 1147, kiedy to Jerzy Dołgoruki wydał rozkaz zbudowania na Wzgórzu Borowickim drewnianej baszty, dając tym samym początek kremlowi moskiewskiemu. W 1156 miasto zostało otoczone dębową palisadą. W 1237 Moskwa została zdobyta i częściowo zniszczona przez Batu-chana. W 1263 wielki książę włodzimierski Aleksander Newski wydzielił w ramach swego państwa Księstwo Moskiewskie, które zostało specjalnie utworzone dla jego najmłodszego syna – Daniela. Stolicą księstwa od początku jego istnienia była Moskwa odznaczająca się dogodnym położeniem geograficznym, z dala od Złotej Ordy, z której strony można się było spodziewać najazdów i umiejscowieniem na wewnątrzruskich szlakach handlowych, które dostarczały miastu poważnych środków finansowych. Dzięki długim okresom pokoju w początkowej historii Księstwa Moskiewskiego szybko wzrastała liczba ludności miasta.

Stolica Wielkiego Księstwa Z walk o sukcesję po Aleksandrze Newskim na Rusi zwycięsko wyszło

Stolica Wielkiego Księstwa Z walk o sukcesję po Aleksandrze Newskim na Rusi zwycięsko wyszło niewielkie Księstwo Moskiewskie, w którym od 1263 na tronie zasiadał najmłodszy syn Aleksandra, Daniel, założyciel moskiewskiej linii Rurykowiczów. Za panowania Daniela wybudowano w Moskwie m. in. Monaster Daniłowski (1300) – obecnie jedną z rezydencji patriarchów Moskwy i Wszechrusi. W 1325 metropolita Rusi Piotr przeniósł swą siedzibę z Włodzimierza (dokąd wcześniej była przeniesiona z Kijowa) do Moskwy. W 1328 wielki książę włodzimierski, Iwan I Kalita, przeniósł na stałe do rodzimej Moskwy także stolicę wielkiego księstwa, co dało początek Wielkiemu Księstwu Moskiewskiemu. Prestiż miasta w owym czasie nieustannie wzrastał. Książęta moskiewscy jako spadkobiercy Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego posiadali zwierzchnictwo nad pozostałymi księstwami ruskimi. W mieście osiedlała się ruska inteligencja (duchowieństwo, bojarzy) m. in. z Kijowa i Włodzimierza. Iwan Kalita ufortyfikował Moskwę i otoczył kreml nową, dębową palisadą, a także ufundował m. in. kamienny Sobór Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (1326). Do najznaczniejszych obiektów w Moskwie z tego okresu należą także: plac Czerwony, Monaster Czudowski (1365) i monaster Wniebowstąpienia Pańskiego (1389). Nadal jednak wielcy książęta moskiewscy (do końca XIV wieku) najpierw obejmowali władzę we Włodzimierzu i tytułowali się wielkimi książętami włodzimierskimi. W 1382 miasto zostało zdobyte przez Tatarów i w znacznej mierze zniszczone. Odbudowa miasta trwała wiele lat.

Stolica Carstwa Po upadku Konstantynopola (1453) Moskwa zyskała na znaczeniu jako spadkobierczyni Bizancjum, co

Stolica Carstwa Po upadku Konstantynopola (1453) Moskwa zyskała na znaczeniu jako spadkobierczyni Bizancjum, co podkreślić miało małżeństwo Iwana III z Zofią Paleolog, bratanicą ostatniego cesarza bizantyjskiego Konstantyna XI Dragazesa, a także przejęcie bizantyjskiego dwugłowego orła jako herbu państwa oraz bizantyjskiego ceremoniału dworskiego. Aspiracje Wielkiego Księstwa Moskiewskiego sformułowano w tezie o Moskwie jako „trzecim Rzymie”. Moskwa miała się stać nową stolicą prawosławnego świata. Kreml moskiewski został w latach 1485– 1495 rozbudowany według projektu włoskich architektów renesansowych Pietra Solariego i Marco Ruffo, którzy nadali mu dzisiejszy wygląd. Cerkwie moskiewskie były często bogato zdobione freskami m. in. w Soborze Zwiastowania na Kremlu (1405) oraz licznymi ikonami autorstwa Teofana Greka, Andrieja Rublowa i Prochora z Gorodca. W latach 1475– 1479 został przebudowany przez Aristotele’a Fioravantiego Sobór Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W latach 1555– 1560 architekci Barma i Postnik Jakowlew zbudowali na placu Czerwonym Cerkiew Wasyla Błogosławionego, która stała się symbolem miasta. Miasto szybko przekształciło się w wielki ośrodek handlowy, rzemieślniczy, stało się centrum kultury ogólnoruskiej. W XVI w. kremlowską twierdzę otoczono murem, zachowanym do czasów współczesnych. Za czasów panującego w Moskwie w latach 1533 -1584 Iwana IV Groźnego miasto otrzymało połączenie morskie, poprzez Morze Białe, z krajami Europy Zachodniej.

Wielka Smuta W czasie Wielkiej Smuty i wojny polsko-rosyjskiej 1609– 1618, w 1610 po

Wielka Smuta W czasie Wielkiej Smuty i wojny polsko-rosyjskiej 1609– 1618, w 1610 po wcześniejszym zwycięstwie w bitwie pod Kłuszynem oddziały polskie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły bez walki do stolicy Rosji, okupując ją do 1612. W sierpniu 1612 wybuchło w Moskwie powstanie mieszczan pod wodzą kupca Minina skierowane przeciw Polakom, którzy zostali wyparci z miasta. 1 września 1612 rozpoczęła się bitwa pod Moskwą stoczona pomiędzy rosyjskim pospolitym ruszeniem i armią polsko-litewską, która zakończyła się zwycięstwem Rosjan. 7 listopada skapitulował ostatni polski garnizon przebywający na Kremlu. W 1613 Sobór Ziemski, zwołany w Moskwie przez mieszczan i szlachtę rosyjską, wybrał na cara księcia Michała Romanowa. Dał on początek nowej dynastii Romanowów, panującej w Rosji do 1917 i zakończył okres Wielkiej Smuty.

Rządy Piotra I W 1712 Piotr I przeniósł stolicę z Moskwy do Petersburga, nowo

Rządy Piotra I W 1712 Piotr I przeniósł stolicę z Moskwy do Petersburga, nowo powstałego miasta nad Newą. Moskwa pozostała jednak centralnym ośrodkiem imperium i nadal się rozwijała. W 1755 z inicjatywy Michaiła Łomonosowa założono w Moskwie pierwszy rosyjski uniwersytet noszący obecnie jego imię.

XIX wiek W 1812 Moskwę okupowała Wielka Armia napoleońska. Rosjanie oswobodzając wcześniej swoich więźniów,

XIX wiek W 1812 Moskwę okupowała Wielka Armia napoleońska. Rosjanie oswobodzając wcześniej swoich więźniów, nakazali im podpalić miasto, aby wojska napoleońskie nie miały gdzie się zatrzymać. Liczba ludności Moskwy w wyniku pożaru i okupacji miasta zmniejszyła się z 270 do 215 tysięcy. Moskwa straciła znaczna część historycznych budowli, zwłaszcza drewnianych. Spłonął m. in. budynek Uniwersytetu, biblioteka Buturlina, teatry Pietrowski i Arbacki. W wyniku odcięcia znacznej części dostaw żywności przez rosyjskich powstańców oraz armię rosyjską, a także braku miejsca do zakwaterowania wynikłego z pożaru, w którym uległo spaleniu ponad 70% zabudowy przy zbliżającej się zimie oraz braku nadziei na kapitulację Rosjan, Napoleon po 35 dniach okupacji nakazał odwrót. Po ostatecznym pokonaniu wojsk napoleońskich miasto stosunkowo szybko odbudowano, zastępując drewnianą zabudowę kamienną i ceglaną. Zniszczenie całych drewnianych dzielnic umożliwiło szybką modernizację urbanistyki miasta. W lutym 1813 car Aleksander I powołał “Komisję budownictwa w Moskwie”, która działała do roku 1843. Plan ogólny miasta został zatwierdzony w roku 1817. Wytyczono m. in. Sadowoje Kolco – obwodnicę wokół centrum miasta.

W 1856 została założona przez Pawła Trietiakowa Galeria Trietiakowska obecnie jedną z największych i

W 1856 została założona przez Pawła Trietiakowa Galeria Trietiakowska obecnie jedną z największych i najbardziej znaczących w świecie kolekcji dzieł sztuk pięknych, zwłaszcza z zakresu malarstwa. W 1898 rozpoczęto budowę Muzeum Sztuk Pięknych w Moskwie. Otwarcia dokonano 31 maja 1912 nadając muzeum nazwę Muzeum Sztuk Pięknych im. Aleksandra III. Instytucję przemianowano na Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w 1937 dla uczczenia setnej rocznicy śmierci poety. Od 1981 Muzeum Puszkina gości doroczny międzynarodowy festiwal muzyki Wieczory Grudniowe Światosława Richtera

Po zniesieniu obowiązku pańszczyzny w 1861, rozpoczął się masowy napływ do miasta chłopów, powstawały

Po zniesieniu obowiązku pańszczyzny w 1861, rozpoczął się masowy napływ do miasta chłopów, powstawały liczne fabryki i zakłady przemysłowe. Obok nielicznej szlachty i burżuazji rosyjskiej, w mieście szybko rosła liczebność proletariatu.

Wiek XX i XXI W marcu 1918 utworzony przez bolszewików rząd przeniósł swą siedzibę

Wiek XX i XXI W marcu 1918 utworzony przez bolszewików rząd przeniósł swą siedzibę do Moskwy. W 1919 aktor i reżyser Władimir Gardin otworzył w Moskwie Instytut Kinematografii – najstarszą uczelnię filmową na świecie. Podczas II wojny światowej moskiewska bitwa w 1941 ocaliła miasto. Po II wojnie światowej nadal się rozwijało. Po rozpadzie ZSRR i tzw. puczu sierpniowym (19 -21 sierpnia 1991) Moskwa pozostała stolicą Rosji, która w tym czasie proklamowała niepodległość. Obecnie Moskwa jest „najwyższym” miastem Europy – znajdują się tutaj najwyższe wieżowce na kontynencie, w tym obiekty w budowie.

Podział administracyjny Moskwa jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest

Podział administracyjny Moskwa jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest też stolicą obwodu moskiewskiego, chociaż sama do niego nie należy. Moskwa dzieli się w pierwszym rzędzie na 12 okręgów, które dzielą się na rejony. 1. Zielenogradzki (oddzielne miasto) 2. Północny 3. Północno-wschodni 4. Północno-zachodni 5. Centralny 6. Wschodni 7. Południowy 8. Południowo-wschodni 9. Południowo-zachodni 10. Zachodni 11. Nowomoskiewski 12. Troicki

Zabytki i miejsca warte odwiedzenia

Zabytki i miejsca warte odwiedzenia

Demografia Według oficjalnych danych 1 stycznia 2014 w Moskwie zamieszkiwało 12 108 257 osób.

Demografia Według oficjalnych danych 1 stycznia 2014 w Moskwie zamieszkiwało 12 108 257 osób. Liczba ta uwzględnia jedynie stałych mieszkańców miasta. Federalny Urząd Migracyjny podawał, iż w 2008 zarejestrowano przebywanie w mieście dodatkowo 1, 8 mln przyjezdnych (ludzie przybywający z innych regionów w poszukiwaniu pracy, studenci i inni). Oceniano, że oprócz nich w mieście przebywa nielegalnie jeszcze około miliona osób, które nie zgłosiły swojego pobytu (szacunki z 2009). Pod koniec 2014 w Moskwie zatrudnionych było legalnie około 900 tys. migrantów. Mieszkańcy Moskwy reprezentują wiele narodów, spośród których do największych należą Rosjanie – 9 930 410 osób (91, 65%), Ukraińcy – 154 104 (1, 42%), Tatarzy – 149 043 (1, 38%), Ormianie – 106 466 (0, 98%), Azerowie — 57 123 (0, 53%), Żydzi — 53 142 (0, 49%), Białorusini – 39 225 (0, 36%), Gruzini – 38 934 (0, 36%), Uzbecy – 35 595 (0, 33%), Tadżycy – 27 280 (0, 25%), Mołdawianie – 21 699 (0, 20%), Kirgizi – 18 736 (0, 17%), Mordwini – 17 095 (0, 16%), Czeczeni – 14 524 (0, 13%), Czuwasze – 14 313 (0, 13%), Osetyjczycy – 11 311 (0, 10%)[12].

Gospodarka Moskwa jest najbogatszym i najbardziej dynamicznie rozwijającym się miastem w całej. Wraz z

Gospodarka Moskwa jest najbogatszym i najbardziej dynamicznie rozwijającym się miastem w całej. Wraz z deindustrializacją miasto przekształca się w wielkie centrum handlowo-usługowe z rozwiniętym sektorem bankowo-finansowym, rozbudowanym handlem hurtowodetalicznym, pośrednictwem handlowym, przemysłem rozrywkowym i hotelarstwem. W rankingu miast światowych miesięcznika „Forbes” Moskwa zajęła w 2011 po raz kolejny pierwsze miejsce pod względem liczby mieszkających w nich miliarderów (79 osób). Rozwój gospodarczy miasta w ostatnich latach wiąże się z jego dynamiczną rozbudową i przebudową. Wiele starych budynków, w szczególności bloki mieszkalne z lat 50. i 60. , tzn. „Chruszczowki” jest systematycznie wyburzanych i zastępowanych przez nowoczesną architekturę. Niekiedy burzy się jednak także obiekty zabytkowe a zastępują je budynki kontrowersyjne z punktu widzenia architektonicznego.

Architektura wieżowcowa Symbolem architektonicznego renesansu Moskwy są wznoszone w ostatnich latach nowoczesne wieżowce. Do

Architektura wieżowcowa Symbolem architektonicznego renesansu Moskwy są wznoszone w ostatnich latach nowoczesne wieżowce. Do ukończonych należy m. in. tzw. Triumf-Pałas będący aktualnie najwyższym budynkiem w Europie. W tej roli zastąpić ma go wkrótce jeszcze wyższy budowany właśnie drapacz chmur pod nazwą Federation Tower, który powstaje w ramach kompleksu „Moskiewskie City” („Москва-Сити” lub też „Moscow International Business Center”). Oprócz budowy nowoczesnych budynków biurowych i mieszkalnych po 1990 odbudowano w Moskwie szereg mających symboliczne znaczenie zabytków zburzonych w latach socjalistycznych. Do najsłynniejszych przedsięwzięć w tym zakresie należy odbudowa Cerkwi Chrystusa Zbawiciela. Koszty życia Wraz z rozwojem gospodarczym miasta i ciągłym napływem do niego inwestorów oraz nowych mieszkańców systematycznie rosną w Moskwie koszty życia. Ceny mieszkań od wielu lat mają tendencję wzrostową i osiągają w centrum miasta wysokości porównywalne z największymi metropoliami światowymi. W rankingu miast światowych pod względem kosztów życia cudzoziemców firmy Mercer Human Resources Consulting z 2006 Moskwa zajęła pierwsze miejsce jako najdroższe miasto świata. Hogg Robinson Group w swoim rankingu kosztów pokojów hotelowych umieściła w 2008 Moskwę także na pierwszym miejscu jako najdroższe w tym zakresie miasto świata.

Nauka i oświata Moskwa jest najważniejszym ośrodkiem naukowym w Rosji. Tu swoją główną siedzibę

Nauka i oświata Moskwa jest najważniejszym ośrodkiem naukowym w Rosji. Tu swoją główną siedzibę ma Rosyjska Akademia Nauk i jej liczne instytuty. W Moskwie znajduje się także największe skupisko wyższych uczelni w kraju. Wśród 60 uczelni państwowych o statusie uniwersytetu do najważniejszych należą: Uniwersytet Moskiewski – MGU. Moskiewski Państwowy Instytut Stosunków Międzynarodowych – MGIMO. Rosyjska Akademia Sztuki Teatralnej – GITIS. Wszechrosyjski Państwowy Instytut Kinematografii im. S. A. Gierasimowa – WGIK. Państwowy Instytut Języka Rosyjskiego im. A. S. Puszkina – GIRJ.

Transport W Moskwie zarejestrowanych jest ok. 2, 5 mln samochodów. Niedostosowana do takiej ilości

Transport W Moskwie zarejestrowanych jest ok. 2, 5 mln samochodów. Niedostosowana do takiej ilości pojazdów sieć drogowa miasta jest notorycznie przeciążona. Podstawą jej struktury są obwodnice: począwszy do okalającego ścisłe centrum „Pierścienia Bulwarowego” (Bulwarnoje Kolco), poprzez „Pierścień Sadowy” (Sadowoje Kolco) wyznaczający granice śródmieścia, następnie zakończony w 2004 „Trzeci Pierścień Transportowy” (Trietje Transportnoje Kolco) a skończywszy na wielkiej obwodnicy miasta znanej pod nazwą MKAD. W budowie znajduje się już „Czwarty Pierścień Transportowy”. Systemem rozbudowanej naziemnej komunikacji miejskiej zarządza Mosgortrans (Мосгортранс), w skład którego wchodzą: - sieć linii tramwajowych (od 1899) - sieć linii autobusowych (od 1908) - sieć linii trolejbusowych (od 1933) Transport publiczny uzupełnia duża liczba mikrobusów znanych jako Marszrutki kursujących wzdłuż linii autobusowych, trolejbusowych i tramwajowych.

Metro w Moskiewie (ros. Московский метрополитен, Moskowskij metropoliten; pełna nazwa Государственное унитарное предприятие города

Metro w Moskiewie (ros. Московский метрополитен, Moskowskij metropoliten; pełna nazwa Государственное унитарное предприятие города Москвы «Московский ордена Ленина и ордена Трудового Красного Знамени метрополитен имени В. И. Ленина» ) – system kolei miejskiej, głównie podziemnej, zlokalizowany w stolicy Rosji – Moskwie i częściowo w Obwodzie Moskiewskim. Jest pierwszym systemem metra oddanym do użytku w Rosji (otwarto 15 maja 1935 r. ). System składa się z 12 linii; jego długość wynosi 333 kilometrów, na których znajduje się 200 stacji. Należy do najbardziej obciążonych systemów metra na świecie. Codziennie korzysta z niego średnio 7, 1 miliona pasażerów (2016 rok). Metro moskiewskie wyróżniają przede wszystkim stacje, których część uważana jest za wzorcowy przykład architektury socrealizmu (44 z nich zostały zaliczone do obiektów dziedzictwa kulturowego Rosji). Ich wnętrza przypominają pałace, pod sufitami wiszą misterne żyrandole.

Transport kolejowy W mieście znajduje się dziewięć dużych dworców kolejowych obsługujących pociągi z poszczególnych

Transport kolejowy W mieście znajduje się dziewięć dużych dworców kolejowych obsługujących pociągi z poszczególnych kierunków: Dworzec Białoruski (tu przyjeżdżają pociągi z Warszawy), Dworzec Kazański, Dworzec Kijowski, Dworzec Kurski, Dworzec Leningradzki, Dworzec Pawelecki, Dworzec Ryski, Dworzec Sawiołowski i Dworzec Jarosławski

Transport lotniczy Porty lotnicze Moskwy: - port lotniczy Szeremietiewo (Шереметьево), - port lotniczy Domodiedowo

Transport lotniczy Porty lotnicze Moskwy: - port lotniczy Szeremietiewo (Шереметьево), - port lotniczy Domodiedowo (Домодедово), - port lotniczy Wnukowo (Внуково), oraz kilka mniejszych lotnisk, m. in. Bykowo (Быково), Ostafiewo (Остафьево).

Sport W Moskwie działają takie kluby sportowe jak: CSKA Moskwa, Dinamo Moskwa, Lokomotiw Moskwa,

Sport W Moskwie działają takie kluby sportowe jak: CSKA Moskwa, Dinamo Moskwa, Lokomotiw Moskwa, Spartak Moskwa, Torpedo Moskwa – posiadające kilka sekcji różnych dyscyplin sportowych. Na Łużnikach znajduje się pałac sportu. Rozgrywano tu m. in. Mistrzostwa Świata w Łyżwiarstwie Figurowym 2005 oraz Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1980, Finał Ligi Mistrzów 2008, Mistrzostwa Świata w Gimnastyce Artystycznej 2010. W 2013 miasto gościło lekkoatletyczne mistrzostwa świata. Corocznie rozgrywany jest tutaj także tenisowy turniej Kremlin Cup.

Miasta partnerskie • • • • • • • • Algier, Algieria. Ałmaty, Kazachstan

Miasta partnerskie • • • • • • • • Algier, Algieria. Ałmaty, Kazachstan Ankara, Turcja. Astana, Kazachstan. Ateny, Grecja. Baku, Azerbejdżan. Bangkok, Tajlandia. Banja Luka, Bośnia i Hercegowina. Bejrut, Liban. Belgrad, Serbia. Berlin, Niemcy Bruksela, Belgia. Buenos Aires, Argentyna. Bukareszt, Rumunia. Chicago, USA. Cuzco, Peru. Delhi, Indie. Donieck, Ukraina. Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie Düsseldorf, Niemcy. Duszanbe, Tadżykistan. Erywań, Armenia. Gandża, Azerbejdżan. Hanoi, Wietnam. Hawana, Kuba. Helsinki, Finlandia. Ho Chi Minh, Wietnam. Jełgawa, Łotwa. Kair, Egipt. Kołomna, Rosja. Kraków, Polska. • • • • • • • Limoges, Francja. Londyn, Wielka Brytania. Lublana, Słowenia. Madryt, Hiszpania. Manila, Filipiny. Narjan-Mar, Rosja. Nikozja, Cypr. Paryż, Francja. Republika Ludowa Pekin, Chiny. Pjongjang, Korea Północna. Podgorica, Czarnogóra. Praga, Czechy. Raszt, Iran. Reykjavík, Islandia. Ryga, Łotwa. Seul, Korea Południowa. Tallinn, Estonia. Teheran, Iran. Tel Awiw-Jafa, Izrael. Tirana, Albania. Tokio, Japonia. Tunis, Tunezja. Ułan Bator, Mongolia. Valenciennes, Francja. Warszawa, Polska. Wiedeń, Austria Wilno, Litwa.

Wykonał: Maciej Gutorski, kl. IIIa W pracy wykorzystano materiały z portalu wikipedia. org, google

Wykonał: Maciej Gutorski, kl. IIIa W pracy wykorzystano materiały z portalu wikipedia. org, google grafika oraz zdjęcia z archiwum rodzinnego.