MONTORZASYON Hem Hiz Md Yard Naciye SAYGI Salk

MONİTORİZASYON Hem. Hiz. Müd. Yard. Naciye SAYGI Sağlık Slaytları http: //hastaneciyiz. blogspot. com 1

Monitorizasyon ‘Monitor’ kelimesi Latince ‘uyarı’ anlamına gelen ‘monere’ kelimesinden türetilmiştir. İngilizce’de ‘monitoring’ kelimesi kullanılıyor. Monitorizasyon; Hastanın önemli değişikliklerini belli aralıklarla tekrarlayarak/devamlı şekilde duyularımız/elektronik aygıtlar aracılığıyla ölçme işlemine denir. 2

Monitorizasyonun amacı; • • Değişkenleri incelemek Sorunları tanımak Sorunların ciddiyet derecesini belirlemek Tedaviye cevabın değerlendirmesini yapmak 3 S a ğ l ı k

İdeal Monitörün Özellikleri • Noninvaziv olmalı • Hastada fizyolojik veya psikolojik değişiklik • • yapmamalı Güvenilir, kolay anlaşılabilir Kullanımı ve kalibrasyonu kolay Taşınabilir, ucuz, bakımı kolay Hasta üzerinde yapılacak işlemleri güçleştirmeyen özelliklerde olmalı. 4

5

6

7

Monitorizasyon • Non-invaziv monitorizasyon • Invaziv monitörizasyon 8

Sistemlerin Monitorizasyonu • • • Kardiyak fonksiyon Solunum sistemi Sinir sistemi Termoregülasyon İntravasküler volüm Renal fonksiyon monitorizasyonlarını içerir. 9

Non-invaziv monitorizasyon • • • Gözlem Puls oksimetre Stetoskop Kan basıncı ölçümü EKG Serebral kan akımı ölçümü EEG Transkranial dopler Vücut ısısı ölçümü Prekardial dopler SSEP: samoto sensorial uyarılar alınan yanıtlar NMEP: nöromüsküler uyarılara alınan yanıtlar 10

Invaziv monitörizasyon • • Arter kateteri Santral ven kateterizasyonu Pulmoner arter kateterizasyonu Kardiyak output ölçümü Karışık(miks)venöz oksimetre İntrakraniyal basınç(İKB) monitörü Juguler venöz O 2 monitörizasyonu Mesane kateterizasyonu gibi yöntemleri kapsar. 11

Noninvaziv yöntemin avantajları • Kolay uygulanabilir • Kolay otomatikleşir • Genellikle doğru sonuç alınır • Çok düşük infeksiyon riski vardır 12

Noninvaziv yöntemin Dezavantajları - Uzamış/çok sık kaf şişirilmesi ile doku - iskemisi, sinir hasarı oluşabilir. Yanlış/geç okuma riski vardır. Sağlıklı ölçüm için kaf uzunluğunun ekstiremiteyi 1. 5 kez kuşatacak kadar uzun , eninin ekstiremiteden %20 -50 oranında kalın olması gerekir. 13

Kardiyak Monitörizasyon-1 Arter Kan Basıncı : sol ventrikülün ritmik kontraksiyonu pulsatil arter basıncını oluşturur. Sistolik kontraksiyon; sistolik arter basıncını(SAB), Diastolik gevşeme; diastolik arter basıncını(DAB), ikisi arasındaki fark Nabız Basıncını belirler. Ortalama Arter Basıncı: SAB+2 DAB/3 14

Kardiyak Monitörizasyon-2 • İnvaziv ölçüm sırasında kan transducere sıvı sistemi aracılığıyla basınç yapar • Arter içine bir kanül yerleştirilir. Kanüle bağlı içi sıvı dolu bir uzatma aracılığıyla ‘transducer’e iletilen dalgalanma, monitöre dijital olarak arter basıncı ve bir trase olarak izlenir. • Trantransducerde elektrik sinyaline çevrilen basınç değişiklikleri, cihazda değerlendirilerek sistolik, diastolik ve ortalama basınçlar elde edilir. • Transducerin konumu kalbin düzeyiyle yaklaşık aynı olacak şekilde ayarlanır. 15

Kardiyak Monitörizasyon-3 • NIBP=Kan basıncı kan damarlarının duvarlarına • • uygulanan basınçtır. Kan basınç ölçümü hastanın dolaşım sistemi hakkında bilgi verir ve bu ölçüm atardamarlarla yapılır Bu ölçüm temel olarak atar damarın bir manşetle sıkılması ve bu sıkılmanın kan akımı üzerindeki etkilerinin gözlenmesiyle elde edilir. 16

İnvaziv arter basınç ölçüm teknikleri • Radial arter yüzeyel kolleteral dolaşımın yeterli olması • • • nedeniyle en sık kullanılır. Ancak kolleteral dolaşımın kontrol edilmesi gerekir. (Allen testi, tercihen doppler, pulsoksimetre probu ile) Ulnar arter derin ve trasesi düzgün olmadığından tercih edilmez. Brakial arter kateterizasyonu kolaydır. Ancak lokalizasyonu nedeniyle kolaylıkla king yapabilir. Aksiller arter komşulukları nedeniyle sinir travmasına yol açabilir. Sol aksiller arterde flaş yapılırken hava veya tombus serebral dolaşıma geçebilir. Femoral arter psödoanevrizma ve arterom plağına, nadiren de femur başı aseptik neden olabileceğinden en son seçenek Dorsalis pedis ve tibialis posterior kanülüzasyonu mesafe nedeniyle basınç eğrisi farklı. 17

• • • Elektrokardiyografi Kalbin elektriksel aktivitesinin izlenmesi Kalp hızı Kalp ritmi Myokardın oksijenlenmesi ile ilgili bilgiler verir. İlaç etkisi Elektrolit değişiklikleri Hipoksi Hiperkapni Refleks uyarılar gibi olayların etkilerini de izleme olanağı verir. Bütün hastalara uygulanabilir, kontrendikasyonu yoktur. 18

GÖĞÜS DERİVASYONLARI • ÇOCUKLARDA EK OLARAK V 4 R DA ÇEKİLİR. • V 4 R, SAĞ VENTRİKÜLÜ İYİ GÖRÜR. • V 6 YERİNE V 7 TERCİH EDİLİR. • V 7, SOL VENTRİKÜLÜ İYİ GÖRÜR 19

EKG KALİBRASYONU • 1 Mv = 10 mm standarttır. (1 Mv = 5 mm / 1 Mv = 20 mm) • 25 mm / sn hız standarttır. (12. 5 mm / sn / 50 mm / sn ) • 20

EKG’de Ritim Bozuklukları (Aritmiler)-1 Anormal Sinüs Ritimleri • Taşikardi (Kalp hızı >100 atım/dk) • Normal ritim Sinüs taşikardisi 21

EKG’de Ritim Bozuklukları (Aritmiler)-2 • Anormal Sinüs Ritimleri • Bradikardi (Kalp hızı <60 atım/dk) Normal ritim Sinüs bradikardisi 22

EKG’de Ritim Bozuklukları (Aritmiler)-3 • Anormal Sinüs Ritimleri • Sinüs aritmisi (fizyolojik/patolojik) Normal ritim Sinüs aritmisi 23

EKG’de Ritim Bozuklukları (Aritmiler)-4 • Fibrilasyon • Atrial fibrilasyon • Ventriküler fibrilasyon (!) 24

Santral ven kateterizasyonu Sağ atrium ve kalbe giren büyük venlerin birleştiği yere bir kateter yerleştirilmesi ve bu kateter vasıtası ile ölçüm yapılması işlemidir. kullanılan venler; vena jugularis interna, subklavian ven, Antekübital venler ve femoral ven) 25

Solunum sistemi monitorizasyonu-1 - Solunum fonksiyonları izleminde; Klinik gözlem Akciğerlerin oskültasyonu Hava yolu basıncı takibi Mekanik ventilasyon takibi Gaz değişimi takibi yapılır. 26

Solunum sistemi monitorizasyonu-2 Ø Klinik gözlemde; cilt rengi, tırnak yatakları, muköz membranlar, ameliyat sahası, konjuktiva ve pupiller izlenebilir. Ø Hastanın göğüs-batın hareketleri izlenmelidir. Ø Spontan soluyan bir hastada solunumun frekansı, derinliği, düzenli olup olmadığı izlenmelidir. 27

• Nabız Oksimetresi(Pulse oxymetry, pulsoksimetre): • Ayak parmağı, el parmağı veya kulak memesi gibi ışığı • • geçirebilecek bir organa yerleştirilen, bir kızıl ötesi ışık kaynağı, bir de gönderilecek ışığı alacak dedektörlü prob ile çalışan bir cihazdır Hastanın parmak ucu probun iç duvarına değecek şekilde yerleşmelidir, böylece ışık kaynaklarının tırnağın üzerine gelmesi sağlanacak ve monitör daha iyi ölçüm yapacaktır. Saturasyon probuen az iki saat arayla parmak değiştirilmelidir. 28

Santral sinir sistemi monitörizasyonu • Serebral fonksiyonun izlenmesi, beyne ve spinal korda hasar riskinin en aza indirgenmesi yönünden önemlidir. • Yoğun bakımda bilinci kapalı hastanın takip ve bakımında iyileşme sağlayacaktır • Elektroensefalografi(EEG): Serebral korteks elektriksel deşarjlarının kaydedilmesidir. • Serebral perfüzyon yetersizliğinin belirlenmesi açısından önemlidir. • Serebral oksijen yetersizliği konusunda bilgi verebilir. 29

Vücut Isısı Vücut ısısı, vücudun değişik yerlerinde birbirinden farklıdır. - Merkez(iç, core)ısı : - Çevre(kabuk) ısısı : 30

İdrar miktarı Mesane kateterizasyonu, idrar çıkışını göstermenin tek güvenilir metodudur. İdrar miktarının izlenmesi, böbrek perfüzyonu ve fonksiyonları hakkında bilgi verir. Hipovolemide ve böbrek yetmezliği beklenen olgularda idrar izlenmelidir. O. 5 ml /kg/saat miktarının altında oligüridir. 31

Sonuçta bütün teknolojilerin arasında en önemli monitör klinik gözlemdir. En mükemmel monitör bile klinik gözlemin yerini tutamaz. Ayrıca monitörlerin sorumluluk almadığı da unutulmamalıdır. 32

TEŞEKKÜRLER… 33