Modele konkurencji rynkowej konkurencja doskonaa Plan wykadu 1

Modele konkurencji rynkowej – konkurencja doskonała

Plan wykładu 1. Definicja i rodzaje struktur rynkowych 2. Cechy konkurencji doskonałej 3. Decyzje przedsiębiorstwa w krótkim okresie 4. Decyzje przedsiębiorstwa w długim okresie 5. Krzywa podaży dla gałęzi

Definicja i rodzaje struktur rynkowych

Gałąź jest zbiorem wszystkich przedsiębiorstw, które wytwarzają te sam produkt. Struktura rynkowa jest wyznaczana na podstawie: Ø liczbę firm działających na rynku Ø możliwości wejścia nowych firm na rynek Ø stopnia zróżnicowania produktów Ø możliwości wpływania przez firmy na cenę

Wyróżnia się następujące rodzaje struktur rynkowych: Ø konkurencję doskonałą Ø konkurencję monopolistyczną Ø oligopol Ø monopol Trzy ostatnie struktury określa się jako konkurencję niedoskonałą.

Cechy konkurencji doskonałej

Konkurencja doskonała charakteryzuje się: 1. Na rynku występuje bardzo wielu sprzedających i kupujących. Każdy z producentów posiada znikomy udział w rynku i zmiana przez nich wielkości produkcji nie wpływa na zmianę rynkowej podaży.

2. Oferowany na rynku produkt jest homogeniczny (jednorodny, standaryzowany, identyczny). W związku z tym sprzedający nie mogą na rynku konkurować ze względu na cechy produktu. Reklama jest więc zbędna. 3. Cena na rynku jest taka sama. Rynek jest dawcą ceny, zaś sprzedający są jej biorcą i nie mają na jej ustalanie żadnego wpływu.

4. Rynek jest przejrzysty. Klienci posiadają doskonałą informację o cechach, cenie i dostępności produktu, zaś sprzedający o gustach i preferencjach konsumentów oraz o kosztach. 5. Istnieje łatwość wejścia na rynek i wyjścia z niego oraz doskonała mobilność czynników wytwórczych pomiędzy gałęziami.

6. Funkcja popytu na produkty pojedynczego przedsiębiorstwa jest pozioma (doskonale elastyczna) i pokrywa się z funkcją utargu (przychodu) krańcowego Cena (P) 0 Utarg (przychód) całkowity (TR=P*Q) Utarg (przychód) krańcowy (MR) 0 1 20 20 20 2 20 40 20 3 20 60 20 4 20 80 20 5 20 100 20 6 20 120 20 7 20 140 20 8 20 160 20 9 20 180 20 10 20 20 cena (P) i utarg (przychód) krańcowy (MR) Wielkość produkcji (Q) D = MR 20 ilość dobra (Q)

Decyzje przedsiębiorstwa w krótkim okresie

Popyt, utarg krańcowy, krótkookresowy koszt krańcowy, krótkookresowy przeciętny koszt całkowity, krótkookresowy przeciętny koszt zmienny ` Optimum ekonomiczne i opłacalność produkcji w krótkim okresie SMC D 0=MR 0 p 0 SATC 0 0 E 0 A Q 0 wielkość produkcji SATC W warunkach konkurencji doskonałej cenę narzuca rynek. Przy cenie p 0 funkcja utargu krańcowego przebiega w pozycji MR 0. SAVC Przecina się ona w punkcie E 0 z funkcją kosztu krańcowego SMC 0, wyznaczając dla produkcji Q 0 optimum ekonomiczne.

Dla wielkości produkcji Q 0 koszt przeciętny wynosi SATC 0 i jest niższy od ceny p 0. Przedsiębiorstwo osiąga na jednostce produktu zysk ponadnormalny (p 0 -SATC 0) i produkcje kontynuuje. Koszt całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0 SATC 0 AQ 0. Utarg całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0 p 0 E 0 Q 0. Zysk całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach SATC 0 p 0 E 0 A

Popyt, utarg krańcowy, krótkookresowy koszt krańcowy, krótkookresowy przeciętny koszt całkowity, krótkookresowy przeciętny koszt zmienny ` Cena zamknięcia i krzywa krótkookresowej podaży Cena, poniżej której przedsiębiorstwo nie będzie chciało wytwarzać tylko zawiesi działalność wynosi p 1. Nazywa się ceną zamknięcia. SMC SATC SRSS p 1=SAVC 1 0 E 1 SAVC D 1=MR 1 Q 1 wielkość produkcji Powyżej ceny p 1 przedsiębiorstwo będzie wytwarzało taką wielkość produkcji, jaką wyznaczy przecięcie funkcji MR z SMC. Dlatego też funkcja SMC od punktu E 1 nazywa się krzywą krótkookresowej podaży (SRSS).

SRSS – short-run supply schedule – krzywa krótkookresowej podaży LRSS – long-run supply schedule – krzywa długookresowej podaży

Decyzje przedsiębiorstwa w długim okresie

Popyt, utarg krańcowy, długookresowy koszt przeciętny Optimum ekonomiczne i opłacalność produkcji w długim okresie LMC D 0=MR 0 p 0 LAC 0 E 0 A 0 LAC W warunkach konkurencji doskonałej cenę narzuca rynek. Przy cenie p 0 funkcja utargu krańcowego przebiega w pozycji MR 0. Q 0 wielkość produkcji Przecina się ona w punkcie E 0 z funkcją kosztu krańcowego LMC 0, wyznaczając dla produkcji Q 0 optimum ekonomiczne.

Dla wielkości produkcji Q 0 koszt przeciętny wynosi LAC 0 i jest niższy od ceny p 0. Przedsiębiorstwo osiąga na jednostce produktu zysk ponadnormalny (p 0 -LAC 0) i produkcje kontynuuje. Koszt całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0 LAC 0 AQ 0. Utarg całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0 p 0 E 0 Q 0. Zysk całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach LAC 0 p 0 E 0 A

Popyt, utarg krańcowy, długookresowy koszt przeciętny Cena wejścia i wyjścia oraz krzywa długookresowej podaży LMC LAC LRSS p 1=LAC 1 0 E 1 D 1=MR 1 Q 1 wielkość produkcji Cena, poniżej której przedsiębiorstwo nie będzie chciało wytwarzać tylko zawiesi działalność wynosi p 1. Nazywa się ceną wejścia i wyjścia (optimum ekonomiczne pokrywa się z optimum technologicznym). Powyżej ceny p 1 przedsiębiorstwo będzie wytwarzało taką wielkość produkcji, jaką wyznaczy przecięcie funkcji MR z LMC. Dlatego też funkcja LMC od punktu E 1 nazywa się krzywą długookresowej podaży (LRSS).

Krzywe podaży w krótkim i długim okresie LRSS cena SRSS p 1 p 0 Krzywa SRSS rozpoczyna się niżej niż krzywa LRSS, ponieważ w krótkim okresie przedsiębiorstwo produkuje, gdy jest w stanie pokryć przeciętne koszty zmienne. B A wielkość produkcji W długim okresie wszystkie koszty są zmienne i przedsiębiorstwo musi je pokryć.

Krzywa LRSS posiada bardziej łagodne nachylenie niż krzywa SRSS, co oznacza, że jest bardziej elastyczna. W długim okresie przedsiębiorstwo może o wiele bardziej zwiększyć wielkość produkcji na skutek danego wzrostu ceny, ponieważ wszystkie czynniki wytwórcze są zmienne.

Krzywa podaży dla gałęzi

W warunkach konkurencji doskonałej w gałęzi znajduje się wiele przedsiębiorstw. W krótkim okresie stała jest liczba przedsiębiorstw oraz ilość stałych czynników wytwórczych. W długim okresie może zmieniać się zarówno liczba przedsiębiorstw jak również ilość wszystkich czynników wytwórczych.

Konstrukcja krzywej podaży gałęzi SB p 3 S cena SA p 3 p 2 p 2 p 1 p 1 Q 1 produkcja przedsiębiorstwo A Q 2 Q 3=Q 1+Q 2 produkcja przedsiębiorstwo B gałąź

W gałęzi istnieją dwa przedsiębiorstwa A i B. Krzywa podaży dla całej gałęzi powstaje z zsumowania podaży wszystkich gałęzi przy różnych cenach. Ze względu na różne ceny zamknięcia (krótki okres) i ceny wejścia i wyjścia (długi okres) poszczególnych przedsiębiorstw, krzywa podaży dla gałęzi jest nieciągła (na rysunku przy cenie p 2).

Ze względu na bardzo dużą ilość przedsiębiorstw w gałęzi i ich znikomy udział w ogólnej podaży, krzywa podaży jest wygładzona.

cena, koszt Pozioma krzywa długookresowej podaży Krzywa długookresowej podaży dla gałęzi jest pozioma wówczas, gdy wszystkie firmy mają identyczne krzywe kosztów. LMC B p 1 A LAC C p 0 LRSS Q 0 Q 1 produkcja Żadne z przedsiębiorstw nie jest zainteresowane, aby produkować poniżej ceny p 0.

Poszczególne przedsiębiorstwa będą skłonne zwiększać produkcję powyżej Q 0 jeżeli cena wzrośnie powyżej p 0 np. do p 1. Do zwiększania wielkości produkcji wystarczy cena p 0. Jest to cena wejścia na rynek i produkcja będzie zwiększać się dzięki wejściom nowych przedsiębiorstw do gałęzi.

Analiza zmian równowagi w konkurencji doskonałej

W celu prześledzenia zmian równowagi, jakie wywołuje zmiana kosztów lub popytu stosuje się metody statyki porównawczej.

Wzrost kosztów może być wywołany wzrostem cen czynników produkcji lub wzrostem wynagrodzenia pracowników. W przykładzie jest rozpatrywana sytuacja, w której wszystkie przedsiębiorstwa posiadają takie same koszty.

cena, koszt SMC 0 SRSS 0 SATC 0 LAC 0 A a p 0 LRSS 0 D q 0 Q 0 produkcja przedsiębiorstwo produkcja gałęzi gałąź

W wyjściowym położeniu w gałęzi krzywa popytu przebiega w pozycji D, krzywa długookresowej podaży w położeniu LRSS 0, cena równowagi wynosi p 0, zaś przedsiębiorstwa wytwarzają produkcję Q 0. Krzywa krótkookresowej podaży przebiega w pozycji SRSS 0 i rynek znajduje się zarówno w równowadze krótkookresowej i długookresowej.

Na wykresie po lewej stronie jest przedstawiona sytuacja na poziomie przedsiębiorstwa. Każde z przedsiębiorstw wytwarza produkcję q 0 przy najniższym koszcie przeciętnym znajdującym się na krzywej LAC 0 (punkt „a”). Jednocześnie punkt leży w najniższym miejscu na krzywej SATC 0 i na krzywej SMC 0.

Jeżeli w gałęzi jest N przedsiębiorstw to produkcja całej gałęzi wyniesie Q 0 (Q 0=q 0*N).

cena, koszt SATC 1 SMC 1 c p 2 SRSS 0 SAVC 1 b p 1 SRSS 1 LAC 0 B A a p 0 LRSS 0 D q 1 q 0 Q 1 produkcja przedsiębiorstwo Q 0 produkcja gałęzi gałąź

Wzrost cen czynników wytwórczych sprawia, że rosną koszty produkcji we wszystkich przedsiębiorstwach. W krótkim okresie krzywe nowych kosztów przeciętnych są opisane przez SAVC 1 i SATC 1. Przecina je w najniższym punkcie krzywa SMC 1.

Część krzywej SMC 1 powyżej przecięcia z SAVC 1 jest krzywą krótkookresowej podaży dla pojedynczego przedsiębiorstwa, zaś ich suma pozwala wyznaczyć SRSS 1 dla całej gałęzi. Przecięcie SRSS 1 z funkcją popytu wyznacza cenę p 1 dla gałęzi, przy której wytwarzana jest produkcja Q 1. Na poziomie przedsiębiorstwa cena zrównuje się z SAVC 1 i przedsiębiorstwo produkując q 1 wytwarza przy stratach.

cena, koszt SATC 1 SMC 1 p 2 p 1 c d SRSS 1 LAC 1 SAVC 1 LAC 0 b SRSS 0 LRSS 1 C B A a p 0 LRSS 0 D q 2 q 1 q 0 Q 2 Q 1 produkcja przedsiębiorstwo Q 0 produkcja gałęzi gałąź

W krótkim okresie nie zmienia się liczba przedsiębiorstw w gałęzi, zaś w długim mogą one opuszczać gałąź. Równowaga w długim okresie ustala się przy cenie p 2, nowa krzywa długookresowej podaży wynosi LRSS 2, na poziomie przedsiębiorstwa wytwarza się q 2. Wzrost cen czynników wytwórczych zostaje przerzucony na konsumentów w postaci wyższej ceny, spada popyt na produkty gałęzi oraz wielkość produkcji.

Wzrost popytu SRSS cena B p 1 p 2 LRSS C A p 0 D 1 D 0 Q 1 Q 2 produkcja

Wyjściowy stan charakteryzuje funkcje D 0. Równowaga krótko- i długookresowa jest określona w punkcie A, gdzie przedsiębiorstwa w gałęzi wytwarzają Q 0. Wzrost popytu na produkty gałęzi obrazuje przesunięcie funkcji D 0 do pozycji D 1.

W krótkim okresie nowa równowaga ustala się w punkcie B, przy produkcji Q 1. Przedsiębiorstwa są wyposażone w stałe czynniki wytwórcze i trzeba wzrostu ceny aż do p 1, żeby je zachęcić do zwiększenia produkcji do Q 1.

Zyski występujące w krótkim okresie zachęcają do wejścia do gałęzi nowe przedsiębiorstwa z branży. Rosnąca podaż łagodzi początkowy wzrost ceny (obniża się do p 2) i zwiększa się podaż gałęzi do Q 2. Równowaga jest określona w punkcie C.

Dziękuję za uwagę