Mlkiyyt mlak anlay daxili qanunvericilik v Avropa Mhkmsinin

  • Slides: 28
Download presentation
Mülkiyyət (əmlak) anlayışı: daxili qanunvericilik və Avropa Məhkəməsinin yanaşması Sənan Hacıyev Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin

Mülkiyyət (əmlak) anlayışı: daxili qanunvericilik və Avropa Məhkəməsinin yanaşması Sənan Hacıyev Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin hakimi 2017

DAXİLİ QANUNVERİCİLİK Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 29 -cu maddəsi Mülkiyyət hüququ mülkiyyətçinin təkbaşına və ya

DAXİLİ QANUNVERİCİLİK Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 29 -cu maddəsi Mülkiyyət hüququ mülkiyyətçinin təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə əmlaka sahib olmaq, əmlakdan istifadə etmək və onun barəsində sərəncam vermək hüquqlarından ibarətdir. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 152 -ci maddəsi Mülkiyyət hüququ-subyektin ona mənsub əmlaka (əşyaya) öz istədiyi kimi sahib olmaq, ondan istifadə etmək və ona dair sərəncam verməsinin dövlət tərəfindən tanınan və qorunan hüququdur.

Əşya-hüquqi konsepsiya baxımından mülkiyyət anlayışına 3 əsas prizmadan yanaşılır ƏMLAK QİSMİNDƏ MÜNASİBƏTLƏR QİSMİNDƏ MÜLKİYYƏT

Əşya-hüquqi konsepsiya baxımından mülkiyyət anlayışına 3 əsas prizmadan yanaşılır ƏMLAK QİSMİNDƏ MÜNASİBƏTLƏR QİSMİNDƏ MÜLKİYYƏT HÜQUQU QİSMİNDƏ

ƏMLAK QİSMİNDƏ - Maddi nemətlər, yəni daşınar və daşınmaz əmlaklar - Əmlak dəyəri olan

ƏMLAK QİSMİNDƏ - Maddi nemətlər, yəni daşınar və daşınmaz əmlaklar - Əmlak dəyəri olan qeyri-maddi nemətlər (əsərlər, ixtiralar, sənaye nümunələri, faydalı modellər)

MÜNASİBƏTLƏR QİSMİNDƏ - İnsanların əşyalara olan münasibəti (ondan istifadəsi, yararlanması, ona qayğının göstərilməsi, saxlanması

MÜNASİBƏTLƏR QİSMİNDƏ - İnsanların əşyalara olan münasibəti (ondan istifadəsi, yararlanması, ona qayğının göstərilməsi, saxlanması üzrə vəzifələrin icrası və s. ) - İnsanların əşyaya münasibətdə biri-birləri ilə olan münasibətləri (mülkiyyətçinin öz əmlakının başqaları tərəfindən istifadəsindən qoruması və s. ) - Dinamik münasibətlər (mülkiyyət hüququnun keçməsi ilə bağlı olan) - Statik münasibətlər (mülkiyyət hüququnun keçməsi ilə bağlı olmayan)

MÜLKİYYƏT HÜQUQU QİSMİNDƏ Obyektiv mənada - əmlak hüquqlarının mənsubiyyətini, əmlaka münasibətdə sahiblik, istifadə və

MÜLKİYYƏT HÜQUQU QİSMİNDƏ Obyektiv mənada - əmlak hüquqlarının mənsubiyyətini, əmlaka münasibətdə sahiblik, istifadə və sərəncam imkanlarını, habelə bu hüquqların müdafiəsi vasitələrini özündə cəmləşdirən hüquq normalarının cəmini ehtiva edir. Subyektiv mənada - mülkiyyətçinin ona məxsus əmlaka qanunla qadağan edilməmiş, habelə digər şəxslərin qanunla qorunan hüquq və mənafelərini pozmayan istənilən hərəkətlərin edilməsi hüququndan irəli gələn mümkün davranış həddlərini ehtiva edir. Qanunvericilik davranış imkanlarını 3 əsas qrupa ayırmışdır: - sahiblik, - istifadə - sərəncam səlahiyyətləri.

Avropa Konvensiyası 1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsi - Hər bir fiziki və hüquqi

Avropa Konvensiyası 1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsi - Hər bir fiziki və hüquqi şəxs öz mülkiyyətindən dinc (maneəsiz) istifadə hüququna malikdir. - Heç kəs, cəmiyyətin maraqları naminə, qanunla və beynəlxalq hüququn ümumi prinsipləri ilə nəzərdə tutulmuş şərtlər istisna olmaqla, öz mülkiyyətindən məhrum edilə bilməz. -Yuxarıdakı müddəalar dövlətin ümumi maraqlarına müvafiq olaraq, mülkiyyətdən istifadəyə nəzarəti həyata keçirmək üçün, yaxud vergilərin və ya digər rüsum və ya cərimələrin ödənilməsini təmin etmək üçün zəruri olan qanunları yerinə yetirmək hüququnu məhdudlaşdırmır.

1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsinin 1 -ci hissəsinin konstruksiyası - Hər bir fiziki

1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsinin 1 -ci hissəsinin konstruksiyası - Hər bir fiziki və hüquqi şəxs öz mülkiyyətindən dinc (maneəsiz) istifadə hüququna malikdir. 3 KONSTRUKSİON ƏLAMƏT - subyekt - obyekt - subyektin səlahiyyətləri.

SUBYEKTLƏR FİZKİ ŞƏXSLƏR HÜQUQİ ŞƏXSLƏR DÖVLƏT (hipotetik olaraq publik vəzifələrinin həyata keçirilməsi üçün tələb

SUBYEKTLƏR FİZKİ ŞƏXSLƏR HÜQUQİ ŞƏXSLƏR DÖVLƏT (hipotetik olaraq publik vəzifələrinin həyata keçirilməsi üçün tələb olunan mülkiyyətlə, dövlətin sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi məqsədi ilə istifadə etdiyi mülkiyyət) Fiziki və hüquqi şəxslərin hüquqlarının bərabərliyi prinsipi (Kommingersol Portuqaliaya qarşı işi üzrə 06 aprel 2000 -ci il tarixli qərarı)

OBYEKT “əmlak” anlayışı - milli qanunvericilikdəki anlayışdan ciddi şəkildə fərqlənən və daha geniş əhatə

OBYEKT “əmlak” anlayışı - milli qanunvericilikdəki anlayışdan ciddi şəkildə fərqlənən və daha geniş əhatə dairəsinə malik olan avtonom, yəni müstəqil məna kəsb edir. (Beyler Niderlanda qarşı iş üzrə 23 oktyabr 1995 -ci il tarixli qərar) Obyekti “əmlak” kimi tövsif olunmasına imkan verən əlamətlər 1. İqtisadi dəyər (obyektin bazarda formalaşmış qiyməti və yaxud bu obyektin qiymətləndirilə biləcəyi dəyəri qismində pulla ölçüsü) 2. Reallığı (iqtisadi qazanc gözləntisi əmlak hesab edilmir) Marks Belçikaya qarşı işi (vərəsəlik qaydasında əmlak əldə etmə hüququ və yaxud hər hansı əqd üzrə əldə etmə gözləntisi qarantiya altına alınmır), X Almaniyaya qarşı işi (notariat rusumlarına olan güzəşt) İnse Avstriyaya qarşı işi (qəbul edilmiş mirasın azlığı)

QANUNİLİK PRİNSİPİ Konvensiyanın 1 saylı Protokolunun tələbləri baxımından mülkiyyət hesab edilən hüquqların Protokolun müdafiə

QANUNİLİK PRİNSİPİ Konvensiyanın 1 saylı Protokolunun tələbləri baxımından mülkiyyət hesab edilən hüquqların Protokolun müdafiə dairəsinə daxil olması üçün mühüm şərt İstinad edilən hüquq milli qanunvericiliyə əsasən mülkiyyət hüququ kimi qiymətləndirilməsə də onun təminatı üçün daxili norma mövcud olmalıdır. S Birləşmiş Krallığa qarşı işi (homoseksual münasibətdə olan şəxslərin ailə üzvü kimi qəbul edilməməsi)

SUBYEKTİN SƏLAHİYYƏTLƏRİ Qanunla qadağan edilməmiş və üçüncü şəxslərin hüquq və maraqlarını pozmayan bütün səlahiyyətlər

SUBYEKTİN SƏLAHİYYƏTLƏRİ Qanunla qadağan edilməmiş və üçüncü şəxslərin hüquq və maraqlarını pozmayan bütün səlahiyyətlər qorunur. Sahiblik, istifadə və sərəncam səlahiyyətləri istənilən kombinasiyada qəbulediləndir.

KONSEPSİYALAR Milli qanuvericilik Əşya-hüquqi doktrinası baxımından mülkiyyətə ənənəvi olaraq sahiblik, istifadə və sərəncam səlahiyyətlərindən

KONSEPSİYALAR Milli qanuvericilik Əşya-hüquqi doktrinası baxımından mülkiyyətə ənənəvi olaraq sahiblik, istifadə və sərəncam səlahiyyətlərindən ibarət üçlük kimi yanaşır Avropa Məhkəməsi Mülkiyyət hüququna daha geniş təfsir imkanları olan “dəyərlilik” konsepsiyası baxımından yanaşır.

Konvensiya anlamında mülkiyyət (əmlak) hüquqlarının hüdudları - maddi nemətlər (daşınar və daşınmaz əmlak); -

Konvensiya anlamında mülkiyyət (əmlak) hüquqlarının hüdudları - maddi nemətlər (daşınar və daşınmaz əmlak); - əmlak dəyəri olan qeyri-maddi nemətlər (əsərlər, ixtiralar, sənaye nümunələri, faydalı modellər); - əmlak dəyəri olmayan qeyri-maddi nemətlər (şərəf, ləyaqət, işgüzar nüfuz, şəxsi toxunulmazlıq və s. )

- səhmlər - arbitraj qərarı; - pensiya üzrə yığımlara olan hüquq ; - icarə

- səhmlər - arbitraj qərarı; - pensiya üzrə yığımlara olan hüquq ; - icarə haqqı almaq hüququ; - biznes fəaliyyəti ilə bağlı iqtisadi maraqlar - peşə ilə məşğul olmaq hüququ - hüquqi həllini gözləyən situasiyaya müəyyən şərtlərin tətbiqinə ümid edilməsi (“hüquqi gözlənti”) və digərləri

Səhmlər mülkiyyət hüququ kimi - Breymlid və Malström İsveçə qarşı məhkəmə işi (1982) 1)

Səhmlər mülkiyyət hüququ kimi - Breymlid və Malström İsveçə qarşı məhkəmə işi (1982) 1) səhmlər 1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsinin tətbiq dairəsinə düşür; 2) maddə özəl şəxslər arasındakı hüquq münasibətlərinə də tətbiq edilir.

Arbitraj qərarı «mülkiyyət» sayıla bilər - «Stern» yunan neftayırma müəssisələri Yunanıstana qarşı məhkəmə işi

Arbitraj qərarı «mülkiyyət» sayıla bilər - «Stern» yunan neftayırma müəssisələri Yunanıstana qarşı məhkəmə işi (1994)

Delikt əsasında vurulmuş ziyana görə kompensasiya tələbi (çıxarılmış məhkəmə qərarları) «mülkiyyət» (əmlak baxımından «aktiv»

Delikt əsasında vurulmuş ziyana görə kompensasiya tələbi (çıxarılmış məhkəmə qərarları) «mülkiyyət» (əmlak baxımından «aktiv» ) sayıla bilər - «Proses Kompaniya Navyero AB» Belçikaya qarşı məhkəmə işi (1995)

Müəyyən halların baş verəcəyinə hüquqi (legitim) gözlənti 1 -ci maddənin müdafiə etdiyi hüquq sayıla

Müəyyən halların baş verəcəyinə hüquqi (legitim) gözlənti 1 -ci maddənin müdafiə etdiyi hüquq sayıla bilər - «Payn Velli Developments Ltd» şirkəti İrlandiyaya qarşı məhkəmə işi (1991)

Şirkətin topladığı müştəri kütləsinə maliyyə aktivi və ya «mülkiyyət» kimi baxıla bilər - «Van

Şirkətin topladığı müştəri kütləsinə maliyyə aktivi və ya «mülkiyyət» kimi baxıla bilər - «Van Marle» Niderlanda qarşı (1986), - «İatridis» Yunanıstana qarşı (1999) məhkəmə işləri

Restoranın idarə edilməsi ilə bağlı iqtisadi maraqlar «mülkiyyət» təşkil edir - «Tre Traktorer AB»

Restoranın idarə edilməsi ilə bağlı iqtisadi maraqlar «mülkiyyət» təşkil edir - «Tre Traktorer AB» İsveçə qarşı məhkəmə işi (1989)

Kirayə haqqı almaq hüququ «mülkiyyət» kimi - «Mellaxer» Avstriyaya qarşı məhkəmə işi (1989)

Kirayə haqqı almaq hüququ «mülkiyyət» kimi - «Mellaxer» Avstriyaya qarşı məhkəmə işi (1989)

Şəxsin pensiya fonduna ödədiyi haqlara əsaslanan pensiya hüquqlarına 1 saylı protokolun 1 -ci maddəsi

Şəxsin pensiya fonduna ödədiyi haqlara əsaslanan pensiya hüquqlarına 1 saylı protokolun 1 -ci maddəsi şamil oluna bilər - «Müller» Avstriyaya qarşı məhkəmə işi (1975)

Ərizəçinin özbaşına tikdiyi ev və onun ailəsi ilə birlikdə oradakı yaşayış yeri onlar üçün

Ərizəçinin özbaşına tikdiyi ev və onun ailəsi ilə birlikdə oradakı yaşayış yeri onlar üçün mühüm iqtisadi maraq kəsb edirdi. Dövlət orqanlarının uzun müddət ərzində yol verdikləri bu maraq «mülkiyyətə» bərabərdir «Önəryıldız» Türkiyəyə qarşı (2002) məhkəmə işi

Yaşayış orderi (sosial kirayə müqaviləsi) əsasında mənzilə sahiblik və ondan istifadə hüququna malik olma

Yaşayış orderi (sosial kirayə müqaviləsi) əsasında mənzilə sahiblik və ondan istifadə hüququna malik olma barədə iddialar «mülkiyyət» kimi qəbul edilə bilər «Akimova» Azərbaycana qarşı (2007) məhkəmə işi

Ərizəçinin “qanuni istifadəçisi” olduğu, “mülkiyyət” qismində tanınması üçün mülki marağa malik olduğu torpaq sahəsi

Ərizəçinin “qanuni istifadəçisi” olduğu, “mülkiyyət” qismində tanınması üçün mülki marağa malik olduğu torpaq sahəsi onun “mülkiyyəti”dir «Axverdiyev» Azərbaycana qarşı (2015) məhkəmə işi

Azərbaycana qarşı 1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsi üzrə çıxarılmış qərarlar Ümumilikdə – 45

Azərbaycana qarşı 1 saylı Protokolun 1 -ci maddəsi üzrə çıxarılmış qərarlar Ümumilikdə – 45 Qərar 27/09/2007 25/10/2007 10/07/2008 03/12/2009 22/04/2010 08/07/2010 29/07/2010 Akimova 03/02/2011 Axundov Əfəndiyeva 06/12/2011 Rafiq Əliyev Rəhmanova 26/06/2012 Z. Hüseynov Mirzəyev 29/01/2015 Axverdiyev Hümbətov 16/06/2015 Sarkisyan Gülməmmədova İsgəndərov və digərləri Hacıyeva və digərləri Cəfərli və digərləri

23

23