MKROBYOLOJII 1 TEHS VE ANALZ N LABORATUVARA MATERYAL

MİKROBİYOLOJİ-II 1

TEŞHİS VE ANALİZ İÇİN LABORATUVARA MATERYAL GÖNDERME METODLARI

◙ Hastalıklarla mücadelenin etkili olabilmesi için hastalığın doğru ve çabuk teşhis edilmesinin büyük önemi vardır. ◙ Hastalıkların Teşhisinde: ◙ Anamnez, ◙Klinik septomlar, ◙Hastalığın seyir tarzı, ◙Hastalığın görüldüğü hayvan nevi, ◙Hastalanan hayvan sayısı, ◙Hastalığın çıktığı mevsim ve bölge, ◙ Nekropsi bulguları önemli kriterlerdir.

◙ Klinik ve nekropsi bulguları ile bütün hastalıkların kesin teşhisleri mümkün değildir. ◙ Bu bakımdan hasta ve ölen hayvanlardan laboratuara materyal göndermek, ◙ laboratuar bulgularını klinik ve nekropsi bulguları ile birleştirmek suretiyle hastalıkların kesin teşhisleri yapılabilir.

Teşhis amacıyla laboratuarda yapılan muayeneler ◙ ◙ ◙ ◙ ◙ 1 -Bakteriyolojik muayene 2 -Serolojik muayene, 3 -Histolojik muayene, (Histopatolojik muayene) 4 -Toksikolojik muayene, 5 -Virolojik muayene 6 -Kimyasal analizler, 7 -Parazitolojik muayene, 8 -Mikolojik muayeneler olmak üzere çeşitlidir. İstenen muayene çeşidine göre gönderilecek materyallerin çeşitleri, alınma ve gönderilme şekilleri değişir.

◙ Bakteriyolojik Laboratuvar muayeneleri ◙ Bakteriyoskopi ◙ Kültür ◙ Serolojik Testler ◙ Moleküler Yöntemler (PCR vs) ◙ Allerjik Testler ◙ Faj Tiplendirme ◙ Deneme Hayvanları ◙ vs

Bakteriyolojik Muayeneler İçin gönderilecek materyallerin çeşitleri 1. Kan, 2. Süt, 3. İdrar, 4. Balgam, 5. Organ, 6. Sıvaplar, 7. Akıntılar (rektal, vaginal), 8. Lenf yumrusu, 9. Sperma, 10. Bağırsak içeriği, 11. Apse içeriği, 12. Yavru ve yavrunun zarları 13. veya Mümkünse bütün kadavra olduğu gibi gönderilir.

Bakteriyolojik inceleme amacıyla marazi madde gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; ◙ 1. Materyalin dışarıdan kirlenmesini önlemek için kullanılacak alet ve kaplar steril olmalı, ◙ 2. Steril alet ve kaplar bulunmadığı takdirde steril şartlarda her organ ayrı plâstik torbalara konarak ağzı bağlandıktan sonra ◙ kavanoz veya kutularda; ◙ soğuk zincirde gönderilmeli, ◙ 3. Kaplar etiketlenmeli, üzerine materyalin cinsi, alındığı yer ve hayvan belirtilmeli,

Bakteriyolojik inceleme amacıyla marazi madde gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; ◙ 4. Vücut boşluklarındaki sıvılar, ◙perikart ve serebrospinal sıvılar; ◙ steril enjektör veya pipetle alınmalı,

Bakteriyolojik inceleme amacıyla marazi madde gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; ◙ 5. Organ parçaları lezyonlu kısımlardan steril makas veya bıçakla kesilerek; ◙ temiz ve steril kavanozla, ◙ üzerine steril %50 Gliserinli FTS konarak ◙ Soğuk zincirde, gönderilmeli,

Bakteriyolojik inceleme amacıyla marazi madde gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; ◙ 6. Süt, ◙ vaginal akıntı, ◙ Balgam; ◙ steril bir şişe, ◙ kavanoz veya deney tüpüne konarak gönderilmelidir.

3 - Histolopatolojik Muayeneler İçin; ◙ 0. 5 cm kalınlığında, ◙ 2 -3 cm uzunluğunda, ◙ organın sağlam ve lezyonlu kısımlarını birlikte ihtiva eden parçalar kesilerek ◙ %10 formol içinde gönderilir.

4 - Toksikolojik Muayeneler İçin; ◙ Şüphe edilen zehire göre materyal gönderilmelidir. ◙ Bunlar; Bitki ve bitkinin tohumu, Yaprak, Çiçek, Gövde ve kökleri, Kimyasal madde artıkları ve kapları. ◙ Hayvan ölmüş ise; ◙ % 70 alkol içerisinde; ◙ Mide ve mide içeriği, ◙ Karaciğer, Dalak, Böbrek ve böbrek etrafı yağları gönderilir.

5 - Virolojik Muayeneler İçin; ◙ Alınacak materyallerin steril alınmasına özen gösterilerek, ◙ soğuk zinzirde en kısa zamanda laboratuara ulaştırılmalı. ◙ Bu amaçla; ◙ Deri, ◙ Kan, Serum, ◙ Organ, ◙ Dış parazitler ◙ veya tüm hayvan gönderilebilir.

6 - Kimyasal Analizler İçin; ◙ Serum, Ot, Yün, Kan, Hasta hayvan veya ölü hayvanlar ve İç organlar. 7 - Parazitolojik Muayeneler İçin; ◙ Dış ve İç parazitler, Deri ve kazıntılar, Yün ve kıllar, İç organlar, Gaita, İdrar, Kan frotisi, Kan serumu gönderilir.

8 - Mikolojik Muayeneler İçin; ◙ Tedavi görmemiş taze lezyonlu deri kazıntısı ◙ ve Lezyonlu organlar, ◙ Sıkı kapalı şişe veya kavanozda gönderilir.

Hastalıklı Materyalin Muayene Sonucunu Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler ◙ Marazi maddenin; 1. Alınmasıyla ilgili olumsuzluklar, 2. Laboratuvara gönderilmesiyle ilgili olumsuzluklar, 3. Protokol düzenlemesiyle ilgili olumsuzluklar olarak sıralanabilir.

1 - Marazi madde alınmasıyla ilgili olan eksiklikler 1. Şüphe edilen hastalığa uygun olarak alınmaması, 2. Nekropsiye dayandırılmaması, 3. Hayvan sahibi tarafından usulüne, asepsi ve antisepsi kurallarına uygun alınmayışı, 4. Ölümü beklemeden kestirilen hayvanlardan (ölüm lezyonları ve septisemi şekillenmeden) alınması,

1 - Marazi madde alınmasıyla ilgili olan eksiklikler 5. Ölümden çok sonra alınması, 6. Organlardan yeterli büyüklükte materyalin alınmaması, 7. Tedavi görmüş hayvanlardan alınması, 8. Ayrıca, teşhis isteğinin Sağlık Zabıtasına dahil hastalıklara yöneltilmesi ve diğer salgınlara dair teşhis, istek azlığı,

2 -Laboratuara Marazi Madde gönderilmesiyle ilgili olan eksiklikler 1. Koruyucu ve fiksatif sıvı kullanılmaması, 2. Ambalajın standart olmayışı ve bozulması veya kırılması, 3. Kirli torba içinde gönderilmesi, 4. Yolda gecikme ve kokuşma. (Soğuk zincirde gönderilmemesi, uzun zaman alması)

3 - Protokol Düzenlemesiyle ilgili olan eksiklikler 1. Hastalığın mahallinde incelenmeden Protokol düzenlenmesi, 2. Anamnezin, çoğunlukla yetiştirici ifadesine dayandırılması, 3. Şüphe edilen hastalığa karşı özel marazi maddenin protokolde yer almaması, 4. Yapılan aşılamalara ve tedavilere dair kayıtların yapılmaması, 5. Protokol bilgilerinin teşhis çalışmalarını yönlendirmemesi veya yönlendirme bilgilerinin yetersizliği, 6. Anamnez ile teşhisi istenen hasatlık arasında ilginin olmayışı.

Materyal gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; 1. Taze kadavradan alınmış olmalı, (Ölümden hemen sonra veya en geç iki saat sonrasına kadar alınmış olmalı ve materyal en seri araçla laboratuara ulaştırılmalıdır) 2. Bakteriyolojik, serolojik, virolojik ve mikolojik muayeneler için alınan materyallerin gerek alınış sırasında ve gerekse konacakları kapların temiz, steril olmalı,

Materyal gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; 3. Gönderme protokolü materyali gönderen Veteriner Hekim tarafından eksiksiz olarak doldurulmalı, ◙ özellikle yapılan tedavi uygulanan aşı ilaçların detaylı olarak izahı, ◙ şüphe edilen hastalık, ◙ hastalığın seyir şekli; ani ölüm, kronik, sporadik vakalar, ◙ sürü problemi şeklinde belirtilmelidir.

Materyal gönderirken dikkat edilmesi gereken noktalar; 4. Zoonoz hastalıklar yönünden şüpheli marazi maddeler gönderilirken; ◙ çevrenin kontaminasyonunu önlemek amacıyla ambalajının özellikle çok iyi yapılarak ve mümkünse bir kurye ile gönderilmelidir.

Marazi madde göndermek için Bulunması gerekli alet ve malzemeler; 1. Steril makas, bistüri, pens ve bıçak 2. Steril enjektör, tüp 3. Ağzı kapaklı 250 cc. steril cam kavanozlar 4. Naylon torbalar, kapaklı teneke ve plâstik kutular 5. % 50 gliserinli fizyolojik tuzlu su. 6. % 10 formol.

Marazi madde göndermek için Bulunması gerekli alet ve malzemeler; 7. Steril makas, 8. Kloroform, asit borik, thymol. 9. Tüpler ve 15 -20 cc. lik şişeler. 10. Termos (soğuk zincir), eldiven, lam. 11. Plâstik gaita kutuları, 12. Etiket ve özel protokol örnekleri.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ Abortlarda: ◙ Atık yavru, plasenta, kotiledonlar, akıntı, amniyotik sıvı. ◙ Bunlar bulunamamışsa atıktan üç hafta sonra ana kanı veya serumu gönderilir.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ ◙ Antraks'ta: Bir kaç froti, Ayrıca pamuğa emdirilmiş kan gönderilir. Antraks’tan ölen hayvanlar açılmadan kireçlenip gömülmelidir.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ Agalaksi’de: ◙ Süt steril bir şişeye sağılır, ml’sine 200 ünite penisilin katılır. ◙ Şiş eklemlerden steril enjektörle çekilen sıvı steril şişe içinde ◙ Hastalıktan şüpheli koyun ve keçi kan serumları ayrı şişelerde gönderilir.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ ◙ Brucellosis : Atık yavru olduğu gibi gönderilir. Yavru gönderilemezse. Yavrunun mide içeriği, dalağı, karaciğer, akciğeri ve mekonyumdan bir miktar alınır, ayrı steril şişelerde gönderilir.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ Brucellosis : ◙ Süt : ◙ Memeler yıkanır, alkolle silinir. ◙ 4 memeden eşit miktarlarda steril, kapaklı bir şişeye sağılan 50 cc. süte 0. 5 gr. Asit borik katılarak gönderilir.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ Brucellosis : ◙ Fötal membranlardan kirli renkteki, enfekte kotiledonlardan parçalar gönderilir. ◙ Vajen akıntısı (10 cc. ), idrar (100 cc) gönderilir.

HASTALIKLARA GÖRE GÖNDERİLECEK MATERYALLER: Bakteriyel Hastalıklar ◙ ◙ Brucellosis : Serolojik muayeneler için : Kan ve kan serumu. Laboratuvar yakınsa vena jugularisten alınan 10 cc. kan olduğu gibi, bir kaç gün gecikecekse serum ayrılır. ◙ Serum berrak, mikrop kontaminasyonu ve hemolizli olmamalıdır.