MJEDISI KULTUROR NDRKOMBTAR Prof dr Besim BEQAJ 1

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR Prof. dr. Besim BEQAJ 1

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Ambienti kulturor i biznesit përfshinë gjendjen kulturore, sjelljet, karakteristikat e vendeve të ndryshme në të cilat ndërmarrjet ndërkombëtare duhet të zhvillojnë biznesin e tyre. o Identifikimi dhe trajtimi i ambientit kulturor shkon sipas një dinamike të paraparë Prof. dr. Besim BEQAJ 2

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Kultura përfshinë normat e sjelljeve të bazuara në veprimet e mësuara, në vlera dhe besime. Njerëzit afarist pajtohen se ka dallime kulturore në mes të vendve por nuk pajtohen me gjendjen ekzistuese? ! Prof. dr. Besim BEQAJ 3

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Elementet e kulturës: n n n n Gjuha Feja Vlerat dhe qëndrimet Zakonet dhe doket Kultura materiale Estetika Arsimimi Prof. dr. Besim BEQAJ 4

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Harmonizimi i elementeve të kulturës në biznesin ndërkombëtar, është i mundur përmes fleksibilitetit kulturor dhe ngritjës së vlerave të mirëfillta. n Ngritja e vetëdijës për rendësinë e kulturave në biznesin ndërkombëtar n Identifikimi i dinamikave kulturore n Praktikat kulturore dhe ato të sjelljeve në biznes n Strategjitë për ballafaqimin me dallimet kulturore Prof. dr. Besim BEQAJ 5

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Ndërmarrjet duhet të ngrisin vetëdijën për kulturat tjera. Energjia e orijentuar në ketë drejtim mvaret nga ngjajshmëritë në mes vendeve dhe nga lloji i biznesit të pretenduar për tu zhvilluar. o Ndërrimet kulturore ndodhin si rezultat i zgjedhjeve apo imponimeve të ndryshme. o Izolimi prej grupeve tjera për shkak të gjuhëve tenton të bejë stabilizimin kulturor. Prof. dr. Besim BEQAJ 6

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Njerëzit grupohen sipas satisfaksioneve, vlerave dhe sistemeve sociale. n Grupimi i tillë determinon nivelin e pajtimit personal për të pasur qasje në resurset ekonomike, prestigj, relacione shoqërore si dhe fuqi të veprimit. n Këto grupime gjithashtu determinojnë kualifikimet e nevojshme dhe ato të ofruara për punën dhe afarizmin e individit dhe ndërmarrjës. Prof. dr. Besim BEQAJ 7

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Kombet dallojnë në preferencat e tyre për një relacion autokratik apo konsultativ në vendet e punës, lidhur me rregullat dhe nivelin e konkurencës ose të bashkëpunimit me njeri tjetrin në vendet e punës. o Kombet dallojnë në nivelin e besimit në njeri tjetrin Prof. dr. Besim BEQAJ 8

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Kulturat nikoqire nuk presin gjithmonë se ndërmarrjet dhe individët do të rrespektojnë normat e tyre. Ato nganjeherë akomodojnë ndërmarrjet e huaja dhe kanë standarde të ndryshme për të huajt. Prof. dr. Besim BEQAJ 9

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Njerëzit komunikojnë përmes gjuhës së shkruar, të folur dhe gjuhës së heshtjes. Përpunimi i informatave është shumë i ndikuar nga prapavija kulturore. Gabimet në komunikim rezultojnë me sjellje të ndryshme dhe me keqkupim në bizneset ndërkombëtare. o Njerëzit nganjeherë pësojnë frustrime gjenerale – shok kulturor si pasojë e përvojave nga kulturat e reja dhe të ndryshme. Prof. dr. Besim BEQAJ 10

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Njerëzit të cilët punojnë jashtë duhet të jenë sensitiv në rrezikun e policentrizmit dhe etnocentrizmit. Ata duhet të provojnë të jenë më shumë gjeocentrik. n Menaxhmenti policentrik është i ndikuar nga kulturat e ndryeshme nacionale dhe nuk preferon përdorimin e kulturës afariste vendase në shtetin tjetër, mirëpo tenton me çdo kusht të adaptohet. n Menaxhmenti etnocentrik është i ndikuar vetëm nga kultura vendase dhe nuk rrespekton kulturat tjera. Ai injoron faktorët e rendësishëm, beson se kultura vendase duhet të aplikohet patjetër dhe mendon se ndërrimet janë të lehta (ndjenja e superioritetit) n Menaxhmenti gjeocentrik shfrytëzon praktikat e shpeshta të biznesit dhe ai paraqet një hibrid të normave të vendit dhe atyre të jashtme. Prof. dr. Besim BEQAJ 11

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Në vendimin se a duhet të sjellet një ndërrim në shtetin amë apo atë nikoqir në afarizëm, ndërmarrja duhet të merr në konsideratë rendësinë e ndërrimeve, shpenzimet dhe përfitimet nga të gjitha alternativat. o Rritja e kontaktit ndërkombëtar e rritë dhe zgjeron nivelin e ngjajshmërive kulturore në mes te kombeve dhe në mes të bizneseve të cilat pretendojnë zhvillim global. Prof. dr. Besim BEQAJ 12

MJEDISI KULTUROR NDËRKOMBËTAR o Përmasat kulturore dhe të sjelljës n Përmasat kulturore: o Distanca e pushtetit (menyra e vendosjes) o Shmangia e pasigurisë (vendimet me dozë rreziku: shmangie o o e ulët dhe e lartë e pasigurisë) Individualizmi Maskuniliteti ( suksesi, paratë dhe sendet) Integrimi i përmasave Përmasat e qëndrimeve n n Trajtimi dhe kultura e biznesit ndërkombëtar në vendet e ndryshme të botës : SHBA, Angli, Gjermani, Vende Arabe, etj. Elemente tjera për shqyrtim në biznesin ndërkombëtar janë edhe: qendrimet ndaj punës, motivimi për arritje, koha dhe e ardhmja, trajnimi ndërkulturor, etj. Prof. dr. Besim BEQAJ 13