MIDZYNARODOWA WSPPRACA POLSKICH REGIONW Sylwia Dozbasz Zakad Zagospodarowania

MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA POLSKICH REGIONÓW Sylwia Dołzbłasz Zakład Zagospodarowania Przestrzennego

Cel pracy • określenie kierunków geograficznych współpracy międzynarodowej polskich regionów, jej dziedzin, instrumentów, celów, barier • próba oceny intensywności i efektów współpracy • identyfikacja i określenie prawidłowości w zakresie współpracy międzynarodowej polskich regionów • identyfikacja cech wspólnych dla wszystkich regionów, a także zróżnicowań przestrzennych w tym zakresie • aplikacyjny – wykorzystanie w strategiach rozwoju województw

Główna problematyka pracy • pojęcie regionu, regionalizacji, regionalizmu, terytorialnego, podziału terytorialnego kraju samorządu • zróżnicowanie regionów w Europie • współpraca międzynarodowa uwarunkowania, instrumenty regionów - definicja, formy, • współpraca regionów w Europie • współpraca międzynarodowa polskich regionów poszczególnych województw i ujęcie syntetyczne - według

Podstawowe założenia • region - w ujęciu regionu administracyjnego w Polsce - województwo, np. we Włoszech - region (regione), w Hiszpanii - wspólnota autonomiczna (comunidad autonoma), na Ukrainie - obwód, w Czechach - kraj (kraj) • obszar badań - 16 województw funkcjonujących od 1. 01. 1999 r. na podstawie Ustawy z 24. 07. 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa • zakres czasowy - 01. 1999 – wrzesień 2004 r. • praca dotyczy poziomu regionalnego stąd nie brano pod uwagę współpracy zagranicznej prowadzonej przez jednostki poziomu lokalnego

Metody badań • badania empiryczne z wykorzystaniem ankiet pocztowych i wywiadów swobodnych (badane jednostki to Urzędy Marszałkowskie, Urzędy Wojewódzkie, Izby Gospodarcze) • metoda opisowa • metody statystyczne • metody kartograficzne

współpraca międzynarodowa regionu - współpraca z regionami z innych państw oraz uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach zrzeszających regiony zamiennie stosowane pojęcia - współpraca zagraniczna regionu, współpraca międzyregionalna, współpraca zewnętrzna regionu Poziomy współpracy międzynarodowej Źródło: Borys T. , Panasiewicz Z. , 1996; Ciok S. , 2004

Uwarunkowania międzynarodowej współpracy polskich regionów uwarunkowania zewnętrzne uwarunkowania wewnętrzne

Uwarunkowania zewnętrzne • procesy globalizacji, integracji europejskiej • wzrost znaczenia roli regionów w Europie • działalność organizacji międzynarodowych: – Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy – Zgromadzenie Regionów Europy – Unia Europejska (w tym Komitet Regionów, Dyrekcja Generalna Regio) • najważniejsze dokumenty: – Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i Władzami Terytorialnymi – Europejska Karta Samorządu Terytorialnego – Europejska Karta Samorządu Regionalnego • zróżnicowanie podziałów terytorialno-administracyjnych w krajach Europy

Uwarunkowania wewnętrzne • przemiany ustrojowe w Polsce od 1989 r. • reforma terytorialna kraju • ustanowienie współpracy zagranicznej regionu jako jednej z kompetencji samorządu wojewódzkiego • najważniejsze dokumenty: - Ustawa z o samorządzie województwa - Ustawa z o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych - Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2001 -2006 - strategie rozwoju województw - priorytety współpracy zagranicznej województw

Formy współpracy międzynarodowej regionów • współpraca z regionami z innych państw - bilateralna, multilateralna; formalna i nieformalna • udział w organizacjach międzynarodowych zrzeszających regiony • działalność biur przedstawicielskich regionów za granicą • umowy bliźniacze (twinningowe) między polskim regionem a regionem z kraju „starej” Unii Europejskiej

Podmioty prowadzące współpracę zagraniczną regionu • Urząd Marszałkowski • Urząd Wojewódzki • instytucje, organizacje z regionu biorące udział w konkretnych przedsięwzięciach z zakresu swojej działalności (regionalne izby gospodarcze, szkoły, placówki ochrony zdrowia, instytucje kulturalne, stowarzyszenia itd. )

Procedura zawierania porozumienia o współpracy regionów

Liczba formalnych regionów partnerskich

Obszar współpracy regiony partnerskie polskich województw

Regiony zagraniczne wg liczby polskich partnerów - współpraca formalna

Regiony zagraniczne wg liczby partnerów polskich - współpraca nieformalna

Regiony zagraniczne wg liczby polskich partnerów

Współpraca woj. dolnośląskiego z regionami partnerskimi

Współpraca woj. mazowieckiego z regionami partnerskimi

Współpraca woj. pomorskiego z regionami partnerskimi

Współpraca woj. świętokrzyskiego z regionami partnerskimi

Powiązania województw umowami twinnigowymi

Cele współpracy zagranicznej regionów pozyskiwanie inwestorów zagranicznych pozyskiwanie środków pomocowych z UE ochrona środowiska wymiana doświadczeń samorządowych wymiana wiedzy wymiana technologii szkolenia samorządowców zaistnienie na arenie międzynarodowej inne 0 5 % wskazań 10 15 20 Zalety regionów w kontekście współpracy zagranicznej położenie geograficzne doświadczona kadra aktywność społeczności lokalnych zaangażowanie reprezentacji podmiotów gospod. środowisko naturalne silna gospodarka wysoka konkurencyjność regionu kontakty sprzed 1989 r. inne (m. in. duże znaczenie stolicy regionu) 0 5 10 15 % wskazań 20 25

Efekty współpracy zagranicznej regionów pomoc partnera w reprezentowaniu regionu za granicą zaistnienie regionu na arenie międzynarodowej wzrost konkurencyjności regionu uzyskanie środków finansowych uzyskanie pomocy materialnej wzrost ruchu granicznego wzrost identyfikacji mieszkańców z regionem inne 0 5 10 15 % wskazań 20 Przynależność województw do organizacji międzynarodowych liczba regionów 10 8 6 4 2 0 Zgromadzenie Kongres Regionów Władz Europy Lokalnych i Regionalnych inne nigdzie bd 25

Najważniejsze wnioski • wszystkie regiony prowadzą współpracę zagraniczną i jest ona ważną częścią ich polityki regionalnej • współpraca transgraniczna jest ważnym elementem działalności województw przygranicznych • brak wyraźnych prawidłowości w odniesieniu aktywności zagranicznej do poziomu rozwoju gospodarczego regionów a także do położenia przygranicznego regionów • generalnie liczba partnerów i intensywność współpracy maleje wraz z odległością • instrumenty współpracy - przeważa „współpraca personalna”, mniej działań o charakterze materialnym

najważniejsze wnioski – cd. • szeroki zakres dziedzin współpracy - główne to gospodarcza, ochrona środowiska, kulturalna • widoczna specjalizacja dziedzin wg kierunków geograficznych • generalnie najintensywniejsza jest współpraca transgraniczna; intensywność rośnie wraz z okresem trwania współpracy • stosunkowo mała aktywność w organizacjach międzynarodowych • początkowa faza współpracy - poszukiwanie partnerów, nawiązywanie współpracy, określanie celów i priorytetów, poznawanie się wzajemne partnerów, tworzenie sieci współpracy w regionie • dynamiczny rozwój - zarówno w zakresie liczby partnerów i, co ważniejsze, także intensywności