Midzynarodowa Ochrona Praw Czowieka Konwencje n n n

Międzynarodowa Ochrona Praw Człowieka

Konwencje n n n n 1948 Konwencja o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa 1951 Konwencja dotycząca statusu uchodźców 1965 Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1973 Konwencja o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu 1979 Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1984 Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu 1989 Konwencja o prawach dziecka 1990 Konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników - migrantów i członków ich rodzin

Deklaracje n n n 1960 Deklaracja o przyznaniu niepodległości krajom i narodom kolonialnym 1967 Deklaracja w sprawie wszelkich form dyskryminacji kobiet 1967 Deklaracja o azylu terytorialnym 1984 Deklaracja o prawie ludów do pokoju 1986 Deklaracja o prawie do rozwoju 1992 Deklaracja o prawach osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych

Komitety n n n n Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Rasowej (do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej) Komitet Praw Człowieka (do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych) Komitet Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych (do Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych) Komitet przeciwko Torturom (do Konwencji przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu) Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet (do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet) Komitet Praw Dziecka (do Konwencji o prawach dziecka) Komitet do Ochrony Praw Wszystkich Pracowników - Migrantów i Członków ich Rodzin (do Konwencji o ochronie praw wszystkich pracowników - migrantów i członków ich rodzin)

Generacje praw człowieka n n Pierwsza generacja – prawa (wolności) obywatelskie i prawa polityczne chroniące przed ingerencją państwa Druga generacja – prawa gospodarcze, socjalne i kulturalne pozwalające oczekiwać od państwa zabezpieczeń natury społecznej oraz ekonomicznej (prawo do pracy, prawo do nauki) Trzecia generacja – nowa konstrukcja obejmująca prawo do pokoju, samostanowienia, wspólne dziedzictwo ludzkości, prawo do rozwoju, prawo mniejszości narodowych i etnicznych Czwarta generacja - w trakcie wyodrębniania, należą do nich prawa mniejszości seksualnych, np. prawo do zawierania związku małżeńskiego, prawo do adopcji dzieci, prawo do zajmowania stanowisk bez ograniczeń

Karta Narodów Zjednoczonych n n "chronić następne pokolenia przed klęską wojny" oraz "przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka" Artykuł 1 Karty głosi, że jednym z celów Organizacji Narodów Zjednoczonych będzie dążenie do osiągnięcia międzynarodowej współpracy w "popieraniu praw człowieka oraz zachęcaniu do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania "

Artykuł 13 1. Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania i udziela zaleceń w celu: a) rozwijania współdziałania międzynarodowego i jego kodyfikacji; b) popierania współdziałania międzynarodowego w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, wychowawczej i zdrowia oraz przyczynienia się do urzeczywistnienia praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkich, bez różnicy rasy, płci, języka i wyznania.

Art. 55 KNZ Mając na widoku stworzenie warunków stałości i dobrobytu, które są niezbędne do pokojowych i przyjaznych stosunków między narodami, opartych na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia ludów, Narody Zjednoczone będą popierały: a) podniesienie stopy życiowej, pełne zatrudnienie oraz warunki postępu i rozwoju gospodarczego i społecznego; b) rozwiązywanie międzynarodowych zagadnień gospodarczych, społecznych, zdrowotnych i innych z nimi związanych, jak również międzynarodowej współpracy kulturalnej i oświatowej; c) powszechne poszanowanie i zachowywanie ludzkich praw i wolności podstawowych dla wszystkich bez różnicy rasy, płci, języka lub religii.

Art. 56 KNZ Wszyscy członkowie zobowiązują się podejmować wspólną i samodzielną akcję łącznie z Organizacją dla dopięcia celów, wymienionych w artykule 55

Prawa w Deklaracji n szeroki katalog praw i wolności, od prawa do życia, wolności i bezpieczeństwa jednostki, zakazu niewolnictwa i pracy przymusowej, zakazu tortur lub okrutnego i nieludzkiego traktowania, prawa do osobowości prawnej, równości wobec prawa, prawa do sprawiedliwego procesu, prawa do prywatności, wolności poruszania się, wolności wyznania, wolności słowa i zgromadzeń, po prawa natury ekonomicznej

Konwencja z 1948 o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa Artykuł I. Umawiające się Strony potwierdzają, że ludobójstwo, popełnione zarówno w czasie pokoju jak podczas wojny, stanowi zbrodnię w obliczu prawa międzynarodowego, oraz zobowiązują się zapobiegać tej zbrodni i karać ją

Art. II W rozumieniu Konwencji niniejszej ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, jako takich: a) zabójstwo członków grupy, b) spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy, c) rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego, d) stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy, e) przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy.

Art. III Następujące czyny podlegają karze: a) ludobójstwo, b) zmowa w celu popełnienia ludobójstwa, c) bezpośrednie i publiczne podżeganie do popełnienia ludobójstwa, d) usiłowanie popełnienia ludobójstwa, e) współudział w ludobójstwie.

Art. VI Osoby oskarżone o ludobójstwo lub inne czyny wymienione w Artykule III będą sądzone przez właściwy trybunał państwa, na którego obszarze czyn został dokonany, lub przez międzynarodowy trybunał karny, którego kompetencja będzie obejmowała te Umawiające się Strony, które kompetencję te przyjmą.

MIĘDZYNARODOWA KONWENCJA W SPRAWIE LIKWIDACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI RASOWEJ 1965 Art. 1 W niniejszej Konwencji wyrażenie "dyskryminacja rasowa" oznacza wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie z powodu rasy, koloru skóry, urodzenia, pochodzenia narodowego lub etnicznego, które ma na celu lub pociąga za sobą przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub korzystania, na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego.

n n Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Rasowej (18 ekspertów) rozpatruje sprawozdania składane co dwa lata przez państwa

MIĘDZYNARODOWE PAKTY PRAW 1966 n n Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

Istotna różnica n n w PPOP strony przyjmują na siebie obowiązek natychmiastowego zastosowania i poszanowania wszystkich praw objętych Paktem w PPGSK strony oświadczają, że będą się starał podjąć kroki w celu maksymalnego zastosowania środków będących w ich dyspozycji dla stopniowego zaspokojenia praw uznanych w Pakcie

Artykuł 2 PPGSK 1. 2. 3. Każde z Państw Stron niniejszego Paktu zobowiązuje się podjąć odpowiednie kroki indywidualnie i w ramach pomocy i współpracy międzynarodowej, w szczególności w dziedzinie gospodarki i techniki, wykorzystując maksymalnie dostępne mu środki, w celu stopniowego osiągnięcia pełnej realizacji praw uznanych w niniejszym Pakcie wszelkimi odpowiednimi sposobami, włączając w to w szczególności podjęcie kroków ustawodawczych. Państwa Strony niniejszego Paktu zobowiązują się zagwarantować wykonywanie praw wymienionych w niniejszym Pakcie bez żadnej dyskryminacji ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy polityczne lub inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, sytuację majątkową, urodzenie lub jakiekolwiek inne okoliczności. Kraje rozwijające się mogą określić, uwzględniając w należyty sposób prawa człowieka oraz własną gospodarkę narodową, w jakim stopniu zagwarantują prawa gospodarcze, uznane w niniejszym Pakcie, osobom nie mającym ich obywatelstwa.

PPGSK przewiduje m. in. 1. 2. 3. 4. 5. prawo każdego człowieka do pracy (art. 6) prawo do korzystania ze sprawiedliwych i nieszkodliwych warunków pracy oraz do słusznego wynagrodzenia (art. 7) prawo do tworzenia związków zawodowych (art. 8) prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 9) prawo do nauki (art. 13)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. PPOP przewiduje m. in. : prawo do życia każdej istoty ludzkiej (art. 6) zakaz tortur lub okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania (art. 7) zakaz niewolnictwa, poddaństwa oraz zakaz pracy niewolniczej i przymusowej (zakaz nie obejmuje ciężkich robót na mocy wyroku sądowego, art. 8) prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, obejmującego zakaz arbitralnego zatrzymania i aresztowania (art. 9) swobodę poruszania się na terytorium państwa i wolności wyboru miejsca zamieszkania ( art. 12) prawo do sprawiedliwego procesu (art. 14) prawo do prywatności (art. 17) prawo do wolności myśli, sumienia i religii oraz prawo do nieskrępowanych przekonań (art. 18 i 19)

Artykuł 40 PPOP 1. Państwa-Strony niniejszego Paktu zobowiązują się do przedkładania sprawozdań na temat środków przedsięwziętych przez nie w celu realizacji praw uznanych w niniejszym Pakcie oraz postępu dokonanego w dziedzinie korzystania z tych praw: • w ciągu roku od dnia wejścia w życie niniejszego Paktu dla tych Państw-Stron, • następnie na każde wezwanie Komitetu. 2. Wszystkie sprawozdania zostaną przedłożone Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, który przekaże je Komitetowi do rozpatrzenia. Sprawozdania powinny wskazywać czynniki i trudności - o ile takie istnieją - wpływające na realizację niniejszego Paktu. 3. Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych może w porozumieniu z Komitetem przekazać organizacjom wyspecjalizowanym kopie tych części sprawozdań, które mogą dotyczyć ich zakresu działalności. 4. Komitet bada sprawozdania przedłożone przez Państwa. Strony niniejszego Paktu. Przekazuje on Państwom-Stronom swoje sprawozdania wraz z takimi uwagami natury ogólnej, jakie uzna za właściwe. Komitet może również przekazać te uwagi wraz z kopiami sprawozdań, jakie otrzymał od Państw-Stron niniejszego Paktu, Radzie Gospodarczej i Społecznej. 5. Państwa-Strony niniejszego Paktu mogą przedłożyć Komitetowi komentarze do uwag, jakie mogą być uczynione zgodnie z ustępem 4 niniejszego artykułu.

Komitet Praw Człowieka n n n n Podstawą działania Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych Art. 28 PPOIP Część IV Paktu (art. 28 -47) dot. Organizacji 18 członków Organ quasi-sądowy Co 2 lata wymiana składu 3 sesje w roku (możliwość nadzwyczajnych) Wszystkie języki oficjalne ONZ z wyjątkiem chińskiego

Protokoły dodatkowe do PPOP n n I protokół fakultatywny (opcyjny) 1966 – petycje indywidualne II protokół fakultatywny 1989 – zniesienie kary śmierci

Mechanizmy kontrolne n Art. 40 (sprawozdania) n Art. 41 (skargi międzypaństwowe) n I Protokół fakultatywny (petycje indywidualne)

Skargi indywidualne n n n Wyłącznie osoby fizyczne Brak szczególnej formy Brak obowiązku adwokackiego Na piśmie i podpisana Kryterium dopuszczalności (art. 1, 2, 3 i 5§ 2 Protokołu Dodatkowego do PPOi. P): • • • Nieanonimowa Państwo stroną Naruszenia praw tylko z Paktu Czy nie rozpatruje sprawy inny sąd międzyn. Wykorzystane dostępne środki krajowe

Komitet Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych n n n Podstawa działania-decyzja ECOSOC z 1986 Analiza raportów (art. 16 PPGSi. K) 18 ekspertów Co 2 lata wymiana składu Oficjalne języki – ang. , franc. , hiszp. , rosyj. , arab. , urzędowe – za wyjątkiem arab. Jawne posiedzenia

Prawa trzeciej generacji n n Prawo do pokoju Prawo do rozwoju Prawo do środowiska Prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości

Organy ONZ zajmujące się prawami człowieka

Artykuł 13 KNZ 1. Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania i udziela zaleceń w celu: a) rozwijania współdziałania międzynarodowego i jego kodyfikacji; b) popierania współdziałania międzynarodowego w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, wychowawczej i zdrowia oraz przyczynienia się do urzeczywistnienia praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkich, bez różnicy rasy, płci, języka i wyznania. 2. Dalsze obowiązki, funkcje i zadania Zgromadzenia Ogólnego w sprawach wymienionych powyżej w punkcie 1 b) określone są w Rozdziałach IX i X.

Art. 62 KNZ 1. Rada Gospodarcza i Społeczna władna jest podejmować lub zapoczątkować badania i sprawozdania w związku z międzynarodowymi zagadnieniami gospodarczymi, społecznymi, kulturalnymi, oświatowymi, zdrowotnymi i pokrewnymi oraz może udzielać zaleceń w tego rodzaju sprawach Ogólnemu Zgromadzeniu, członkom Narodów Zjednoczonych i zainteresowanym organizacjom wyspecjalizowanym. 2. Władna jest ona udzielać zaleceń w celu przyczyniania się do poszanowania i zachowywania praw człowieka i podstawowych wolności w stosunku do wszystkich.

Rada Praw Człowieka (Komisja Praw Człowieka) n n n n n 47 członków wybierani na trzyletnią kadencję - bezpośrednie, tajnego głosowanie przez bezwzględną większość członków Zgromadzenia Ogólnego ONZ co roku wymiana 1/3 składu Miejsca w Radzie rozdzielone w oparciu o dystrybucję geograficzną: grupa Afryki – 13 miejsc, grupa Azji – 13 miejsc, grupa Ameryki Łacińskiej i Karaibów – 8 miejsc, grupa Europy Zachodniej i innych państw – 7 miejsc, grupa Europy Wschodniej – 6 miejsc. organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego

Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka n n promowanie i zapewnienie stosowania praw człowieka w świecie, promocja i koordynacja współpracy międzynarodowej, pomoc przy opracowywaniu nowych instrumentów ochrony praw człowieka, śledzenie naruszeń praw człowieka na świecie oraz reagowanie na te naruszenia urząd powołany do życia na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego NZ nr 48/141 w 1993 roku.

Navanethem Pillay (RPA) 2008 -?

Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców n n n Powołany przez ZO 14 grudnia 1950 Działanie na rzecz ochrony interesów uchodźców: koordynacja akcji, pomoc w uzyskiwaniu azylu etc. 5 -letnia kadencja

Antonio Guterres (Portugalia) 2005 -?

Spis instrumentów prawnych dotyczących praw człowieka n n n Instrumenty ogólne i specjalne; Instrumenty globalne i regionalne; Dokumenty prawnie wiążące oraz inne instrumenty prawne

Instrumenty ogólne n n obejmują zakresem szeroko ujęte prawa człowieka nie są formalnie częścią istniejących statutów organizacji międzynarodowych i instytucji, mają jednak najwyższą rangę prawną i funkcjonują w ramach działań podejmowanych przez Narody Zjednoczone czy struktur regionalnych

n n n n Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948 r. ) (Universal Declaration of Human Rights) Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966 r. ) (The International Covenants on Human Rights) Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950 r. ) (The European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) Europejska Karta Socjalna (1961 r. ) (The European Social Charter) Amerykańska Deklaracja Praw i Obowiązków Człowieka (1948 r. ) (The American Declaration of the Rights and Duties of Men) Amerykańska Konwencja Praw Człowieka (1969 r. ) (The American Convention on Human Rights) Afrykańska Karta Praw Człowieka (1981 r. ) (The African Charter on Human and Peoples' Rights) Arabska Karta Praw Człowieka (1994 r. ) (The Arab Charter of Human Rights)

Dokumenty specjalne n n n n Prawo do samostanowienia Przeciwdziałanie dyskryminacji Prawa kobiet Prawa dzieci Niewolnictwo, praca przymusowa oraz podobne formy i praktyki Prawa człowieka w wymiarze sprawiedliwości: ochrona osób przebywających w areszcie lub uwięzionych Wolność informacji Wolność zgromadzeń Zatrudnienie Małżeństwo i rodzina, dzieci oraz młodzież Opieka społeczna, postęp i rozwój Uczestnictwo w życiu kulturalnym: międzynarodowa współpraca i rozwój Narodowość, bezpaństwowość, azyl i uchodźstwo Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, ludobójstwo Prawo humanitarne

instrumenty opracowane przez organizacje o globalnym zasięgu n n n Narody Zjednoczone Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO)

Instrumenty struktur lub instytucji regionalnych n n Rada Europy (Council of Europe) Organizacja Państw Amerykańskich (Organization of American States) Unia Afrykańska (African Union, dawna Organizacja Jedności Afrykańskiej) Liga Państw Arabskich (League of Arab States

Ochrona praw człowieka w Europie n n Europejska Konwencja z 04. 11. 1950 o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPC) przyjęta w ramach Rady Europy opracowano do niej 14 protokołów dodatkowych 47 państw członkowskich Rady Europy

Kilka zasad europejskiej konwencji n n n solidarność, dopuszczalność skargi stron Konwencji przeciwko innym stronom dopuszczalność wnoszenia skarg indywidualnych przez jednostki przeciwko państwom (art. 34) ochrona suwerenności państwowej zagwarantowanie interesów państw

Artykuł 1 EKPC Obowiązek przestrzegania praw człowieka n Wysokie Układające się Strony zapewniają każdemu człowiekowi, podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określone w rozdziale I niniejszej Konwencji

n n n n art. 2 prawo do życia art. 3 zakaz tortur i innego nieludzkiego i poniżającego traktowania art. 4 zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej art. 5 prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego art. 6 prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy art. 7 zakaz retroaktywnego działania prawa karnego art. 8 prawo do prywatności art. 9 prawo do wolności myśli, sumienia i religii art. 10 prawo do wolności wypowiedzi art. 11 prawo do zgromadzeń i zrzeszania się art. 12 prawo do zawarcia małżeństwa art. 13 Prawo do skutecznego środka odwoławczego art. 14 zakaz dyskryminacji przy korzystaniu z praw zawartych w Konwencji

Dodatkowo ustalono do Konwencji Protokoły (zawierające prawa): I – ochrona prawa własności, prawo do nauki i wolnych demokratycznych wyborów IV – zakaz więzienia za długi, ochrona prawa swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania oraz powrotu do własnego kraju VI – zakaz stosowania kary śmierci VII – ochrona niektórych praw cudzoziemców, prawo odwołania się do sądu, zakaz orzekania dwa razy w tej samej sprawie XII – ogólny zakaz dyskryminacji XIII – całkowity zakaz kary śmierci Pozostałe protokoły dotyczą kwestii proceduralnych.

Pozostałe prawa o charakterze gospodarczym i społecznym zawarto Europejskiej Karcie Socjalnej z 1961 (weszła w życie 26. 02. 1965)