mgr Mirosawa Marszaek DORADZTWO ZAWODOWE GIMNAZJALISTA NASTOLATEK to

mgr Mirosława Marszałek „DORADZTWO ZAWODOWE”

GIMNAZJALISTA - NASTOLATEK to dziecko w okresie tzw. „burzy i naporu”. Nie jest jeszcze „młodym dorosłym”, jak u wielu wskazywałby na to wygląd zewnętrzny. Jego potrzeby, zwłaszcza emocjonalne, są potrzebami dziecka. Potrzebuje więc miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa, a nade wszystko chce wiedzieć, że komuś naprawdę na nim zależy.

Określenie swojej kariery zawodowej stanowi dla gimnazjalisty duży problem. W wieku 15 - 16 lat ten młody człowiek nie potrafi jeszcze dokładnie określić swojej przyszłości. Ma szerokie, nieskonkretyzowane zainteresowania. Często działa po omacku, niejednokrotnie podejmując błędne decyzje.

Zdarza się, że działa w trojaki sposób: nie wie, co robić i nie robi nic, czekając aż sytuacja sama się wyjaśni, np. ktoś podejmie za niego decyzję; dostrzega tylko jedną stronę i wkłada całą energię, żeby dany pomysł zrealizować, np. może upierać się nad kierunkiem zupełnie nieadekwatnym do swoich możliwości; widzi wiele możliwości i zastanawia się, który wybór będzie najwłaściwszy.

Wybór szkoły ponadgimnazjalnej i planowanie kariery zawodowej to konieczność, przed jaką staje każdy nastolatek. Praca powinna być nie tylko źródłem dochodu, ale także zawodowej satysfakcji wynikającej z rozwijania swoich pasji, realizowania zainteresowań i rozwoju osobistego.

Podjęcie decyzji dotyczącej dalszej drogi kształcenia nie powinno być sprawą chwili, lecz procesem decyzyjnym, trwającym dłuższy czas. Dobry wybór musi być zgodny z zainteresowaniami i predyspozycjami ucznia, musi gwarantować w przyszłości właściwy start na rynku pracy.

„Praca jest jednym z tych aspektów, aspektem odwiecznym i pierwszoplanowym, zawsze aktualnym i wciąż na nowo domagającym się, by o niej myśleć i świadczyć (. . . )” Jan Paweł II

Kto najlepiej może pomóc gimnazjaliście w podjęciu decyzji dotyczącej szkoły ponadgimnazjalnej, a co za tym idzie drogi zawodowej? Niewątpliwie jest to środowisko, w którym ten młody człowiek dorasta. Zasadniczą rolę odgrywa tu: - rodzina - szkoła - grupa rówieśnicza.

Rodzina jest tym czynnikiem, który w procesie orientacji zawodowej odgrywa bardzo ważną rolę. To właśnie rodzice są pierwszymi i najważniejszymi wychowawcami i nauczycielami. To w rodzinie dziecko poznaje, co w życiu liczy się najbardziej, zdobywa pierwsze umiejętności i pierwsze wiadomości o pracy. To właśnie od postawy rodziców w dużej mierze zależy droga życiowa dziecka, wybór szkoły, czy też zaniechanie dalszego kształcenia się.

Postawa rodziców wobec wyboru drogi zawodowej może być: • obojętna - „jak sobie samo wybierze, to nie będzie na nikogo narzekało”; • narzucająca decyzje - rodzice podejmują decyzję za dziecko • współpracująca w podjęciu decyzji razem z dzieckiem zastanawiają się nad właściwym wyborem

Co najczęściej decyduje o wyborze dalszego kierunku kształcenia i zawodu przez gimnazjalistę? • pozycja społeczna rodziców (tzw. prestiż), • kultura osobista rodziców, • wykształcenie rodziców, • styl życia rodziców, • aspiracje (często niespełnione) i dążenia rodziców, • miejsce zamieszkania.

Wpływ rodziców na wybór dalszej drogi zawodowej może być: • pozytywny - rodzice pomagają swojemu dziecku w dokonaniu prawidłowego wyboru, szanują jego zdanie, ufają mu; • negatywny – rodzice nie doceniają umiejętności dziecka, nie akceptują jego zdania i jego wyboru, poprzez narzucenie swojej woli, zniechęcają dziecko do poszukiwania nowych

Planowanie kariery zawodowej jest procesem trudnym i długotrwałym. Możemy podzielić go na kilka etapów, w których biorą udział zarówno rodzice, jak i dziecko:

• odkrycia - poprzez zabawę dziecko odkrywa przyjemność nauki; • harmonia - rodzice mogą zauważyć na tym etapie szczególne zainteresowania dziecka i powinni pozwolić na ich dalszy rozwój; na tym etapie, można określić zawodowe i osobowe zasoby dziecka; • ukierunkowanie - „mapa zainteresowań”, to wprowadzanie dziecka w świat zawodów; • wybór - następuje podjęcie wyboru szkoły ponadgimnazjalnej, należy wówczas zebrać jak najwięcej informacji na temat wybranej szkoły.

Rodzice nie powinni wybierać kariery zawodowej za dziecko, ale powinni być jego doradcami. Nie mogą wybierać czy doradzać zawodu, który w ich mniemaniu jest szanowany lub zgodny z tradycją rodzinną, jeśli nie jest odpowiedni dla dziecka. Muszą pamiętać, że wybór pod presją może wywołać skutek odwrotny do zamierzonego. Najlepsza decyzja- to decyzja podjęta wspólnie.

„Wasze dzieci nie są waszymi dziećmi. Są one synami i córkami tęsknoty Życia. Przyszły one przez was, ale nie od was. I choć zostają z wami, jednak nie należą do was. Możecie usiłować upodobnić się do nich, ale nie czyńcie ich na swoje podobieństwo. . . ” Kahil Gibran

Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. 6. Bielak B. : Pomoc rodzica w rozwoju zawodowym swojego dziecka, e-duk@tor z@wodowy. Kujawa D. : Opieka rodziny nad dzieckiem w procesie orientacji zawodowej, „Wychowawca” 2005/11. Kukla D. : Podstawowe środowiska prowadzące wstępną preorientację zawodową młodego człowieka- rodzina, e -duk@tor z@wodowy. Sołtysińska G. i. I Woroniecka J. (red. ): Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2001. Pawlak J. : Jak wspierać młodzież w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych? , „Wychowawca” 2005/1. Podolska- Filipowicz E. : Podstawy zawodoznawstwa, orientacji i poradnictwa zawodowego, Bydgoszcz 1996.

Dziękujemy za uwagę!