Mga Kailangan ng Tao Para Manatiling Buhay LUNG

Mga Kailangan ng Tao Para Manatiling Buhay

LUNG ANATOMY

Normal na Paghinga

Paghinga ng may Hika

Ano ang Nagaganap Kapag May Hika? Sensitibo Sakal Maga

Sintomas ng Hika • Hingal, ubo, pito/huni, sikip • Pasumpong-sumpong • Mas malala sa gabi, paggising sa umaga at pagkatapos ng ehersisyo

TANDAAN! Sinyales at sintomas ng hika ay pasumpong-sumpong Ang mga sintomas ay karaniwang nangyayari at nagiging malala sa gabi, sa pag-gising sa umaga at pagkatapos mag – ehersisyo. Hindi lahat ng hika ay nakakaramdam ng pagpito / paghuni ng baga Para sa iba, ang tangi nilang sintomas ay palagiang pag - ubo Hindi lahat ng nakakaranas ng paghuni ng baga ay may hika. Mahalagang malaman na sa tamang paggagamot ang mga sintomas ng hika ay malulunasan. Dapat tandaan na ang kailangang bigyang lunas kahit na bahagyang sintomas ng hika upang maiwasan ang pag-grabe nito

“Triggers” ng Hika Kurtina Unan Kumot Dust Mite Laruan Karpet Pagwawalis Bookshelves Higaan

“Triggers” ng Hika Ipis Polusyon Balahibo ng Aso Balahibo ng Pusa Sigarilyo Pollen Balahibo ng kabayo

“Triggers” ng Hika Labis na Emosyon Pagkain Pabago na panahaon Ehersisyo Impeksyon Molds

? ILAN? ? ? ISA SA SAMPUNG MATATANDANG PINOY TATLO SA SAMPUNG BATANG PINOY HINDI KA NAG-IISA!!!

ANONG EDAD? < 15 y/o (50%) 15 -44 y/o (30%) > 45 y/o (20%)

BAKIT? Genes (lahi) EWAN KO…… SINO? KAHIT SINO Allergy BAKIT AKO PA? Nalantad sa triggers

WALA NA AKONG PAG – ASA? HINDI, HA!!! Tamang paggamot Mabibisang gamot

NAKAKAHAWA BA ANG HIKA? G N I D N I H DI! N I H

NAKAKAMATAY BA ANG HIKA? OO! Ø Kung mapapabayaan Ø Kung hindi kontrolado

Sitwasyon Ng Unang Pasyente • 20 taong gulang • Isang beses sa isang linggo nagkakaroon ng sintomas • Sumisikip ang dibdib at humuhirap ang paghinga pagkatapos mag ehersisiyo • Hindi pa naoospital o nadadala sa Emergency Room dahil sa hika • May 1, 000 pesos • May gustong bilhing bagong sapatos

Sitwasyon Ng Pangalawang Pasyente • 40 taong gulang • May hika mula pagkabata • Halos araw – araw sinusumpong • May gabing nagigising dahil sa hika • 2 beses nadala sa ER dahil sa hika • May 2, 000 pesos • May gustong bilhing bagong damit at sapatos

Sitwasyon ng Pangatlong Pasyente • 30 taong gulang • Mahilig manigarilyo • 3 beses sa isang linggo sinusumpong lalo na pagkatapos mag ehersisyo • Nagigising sa gabi dahil sa sumpong ng hika • May 200 pesos • Ubos na ang pakete ng sigarilyo

Ang Mga Gamot sa Hika • Pang-Aksyon Agad: • Pang-Bantay Alalay: Kontra-sakal at Kontra-maga or -sikip Kontra-sensitibo Bronchodilators Steroids

KONTRA – SAKAL A. Gamot na pang aksyon agad • KONTRA – MAGA AT SENSITIBO Gamot na pangbantay alalay • red, brown, o orange inhaler • tabletang steroid Blue or green inhaler B. Gamot na pangdagdag ginhawa • Tabletang bronchodilator

Bakit mas mainam ang mga nilalanghap kaysa sa mga iniinom na gamot? NILALANGHAP INIINOM • mabilis ang epekto • mabagal ang epekto • diretso sa baga • maliit na dosis • kumakalat sa buong katawan • mas maraming dosis • kaunting di – kanais – nais na epekto • sa bawat dosis, mas matipid • mas maraming di – kanais – nais na epekto • mas magastos sa pangmatagalang gamit

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP SALBUTAMOL Ventolin (MDI) Ventolin (ROTAHALER) Librentin (MDI) Ventolin (DISKHALER)

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP FORMOTEROL Oxis (TURBUHALER) SALMETEROL Serevent (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP TERBUTALINE Ø Bricanyl (MDI) Ø Bricanyl (TURBUHALER) FENOTEROL + IPRATROPIUM ØBerodual (MDI) IPRATROPIUM + SALBUTAMOL ØCombivent (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA INIINOM SALBUTAMOL TERBUTALINE Volmax Ventolin Librentin Bricanyl THEOPHYLLINE -Unidor, Asmasolon, Theovent, Theodor atbp

MGA GAMOT NA KONTRA – MAGA AT SENSITIBO NA PANG AKSYON AT BANTAY ALALAY NA NILALANGHAP Symbicort (Turbuhaler) Seretide (Rotadisk) Budecort (Turbuhaler) Flixotide (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – MAGA AT SENSITIBO NA PANG AKSYON AT BANTAY ALALAY NA INIINOM PREDNISONE METHYLPREDNISOLONE (MEDROL) BETAMETHASONE (CELESTONE) KAILAN ITO GINAGAMIT: Ø Pangkontrol ng lumalalang atake ayon sa “Asthma Action Plan” Ø Para sa grabeng hika na di kaya kontrolin ng inhaler

PATNUBAY SA WASTONG PAGGAMIT NG KONTRA-MAGA NA INIINOM Ø Gamitin lamang ayon sa payo ng duktor Ø Regular na follow up sa duktor habang ginagamit ito Ø Huwag lalampas sa dalawang linggo ang pag- inom nito

Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng Steroid Acne Tumataba

Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng Steroid Sakit ng Ulo Panghihina ng katawan at ng resistensya Madaling mabali ang Buto

Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng Steroid Katarata Mainitin ang Ulo Paghinto ng Adrenal Glands

TANDAAN: • Ang “oral steroid” ay mura, ngunit hindi basta ang paggamit • Sa matagalang paggamit o pag-inom ng mataas na dosis, kumakalat ito sa katawan at maaaring lumantad ang mga di-kanais-nais na epekto • Kung matagal nang ginagamit ang oral steroid (mahigit sa dalawang linggo), huwag basta huminto sa pag-inom. Kumunsulta sa duktor ukol sa tamang dahan-dahang paghinto.

PALATANDAAN NG SUMPONG NG HIKA Nalantad sa mga “Triggers” Nagigising dahil sa ubo at hirap sa paghinga Madaling hingalin Naninikip ang dibdib Nangangati at masakit Madalas at lumalalang Ang lalamunan ubo lalo na sa gabi

Hindi mapalagay Ang mga sumusunod ba ay angkop sa inyo? Walang Tigil ang pagtulo Ng sipon Mas madalas na paggamit Ng blue / green inhaler Pagbaba ng inyong “peak flow reading”

MGA PALATANDAAN NG HIKANG LUMALALA Lumalala ang hika kahit gumamit na ng blue/green inhaler ng tatlon beses sa Panandaliang epekto loob ng isang oras Paggamit ng ng blue inhaler, at blue/green inhaler ng kailangang gumamit mahigit sa talong ulit ng wala pang beses sa loob ng 24 apat na oras ang nakalipas oras

Higit sa normal ang Bilis ng paghinga Nangangati at Masakit ang mata Madaling mapagod Pagbahing Masakit ang ulo May lagnat

MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB Naospital ng dahil sa hika nitong nakalipas na taon Kasalukuyang gumagamit o pagtigil kumakailan ng prednisone o Medrol Nadala sa ER dahil sa hika nitong nakalipas na taon

MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB Ang bilang ng iyong peak flow ay bumababa o hindi bumubuti kahit nakagamit na ng blue inhaler Grabe na ang hirap sa paghinga Napahinto ka sa paglalaro o pagtatrabaho at hindi na maituloy muli Ang labi o kuko ay kulay asul o abo

MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB Hindi umiige sa tamang paggamit ng mga gamot Na-admit sa critical care unit (CCU) sa nakaraan dahil sa hika May maraming suliranin personal, sa pamilya, sa trabaho o sa paaralan

Mga Hakbang Tungo sa Tamang Pangangalaga ng Hika • Alamin kung gaano kalala ang hika: gumamit ng peak flow meter • Kamtan ang pinakamahusay na kakayahan ng iyong baga

X • Iwasan ang mga “triggers” ng hika • Gamitin ang mga mainam na gamot laban sa hika: kontra sakal at sikip, kontra maga at sensitibo

• Alamin ang iyong pansariling plano sa pangangasiwa ng hika • Subaybayan ang iyong hika nang regular

Asthma Action Plan: Green Zone > 80% • Ang peak flow ay mas mataas sa 80% ng iyong pinakamahusay na marka • Wala o kaunti ang mga sintomas na nararamdaman araw-araw na madali namang malunasan ng blue inhaler.

Mga dapat gawin: Ipagpatuloy ang iyong karaniwang gamot Gamitin ang blue inhaler tuwing kailangan Gamitin ang red / orange / brown / violet inhaler, ayon sa payo ng doktor

Asthma Action Plan: Yellow Zone 60 -80% • Nagigising sa gabi dahil sa hika • Mas madalas na paggamit ng blue inhaler

Mga dapat gawin: Gamitin ang iyong blue inhaler nang regular sa loob ng 24 – 48 na oras Dagdagan ang iyong red / brown / orange / violet inhaler hanggang maging kontrolado ang mga sintomas Kung walang pagbabago sa mga nararamdaman o lumalala ang mga sintomas, simulan ang prednisone o Medrol (First dose only) at pagkatapos ay makipagkita kaagad sa doktor

Asthma Action Plan: Red Zone < 60% • Kung ang peak flow ay mas mababa sa 60% ng iyong pinakamahusay na marka • May palatandaan ng lumalalang hika • Grabeng atake!

• Mga dapat gawin: – Gamitin nang mas madalas ang blue inhaler – Dagdagan ang dose ng red inhaler – Simulan kaagad ang prednisone o methylprednisolone – Magpadala kaagad sa emergency room o ospital

The Philippine College of Physicians wishes to acknowledge the following for their invaluable efforts in the preparation of this module Aileen Wang, MD Camilo Roa, Jr. , MD Comprehensive Ambulatory Respiratory Rehabilitation Program (CARE) Pulmonary Section, Department of Medicine Philippine General Hospital