Metody Weroniki Sherborne jako metoda pracy we wczesnym
Metody Weroniki Sherborne jako metoda pracy we wczesnym wspomaganiu rozwoju
Weronika Sherborne ( 1922 - 1990) • Z wykształcenia była nauczycielką wychowania fizycznego oraz fizjoterapeutką. • Wiedzę zdobywała jako studentka Kolegium Wychowania Fizycznego w Bedford w latach 1940 – 1943. • Kolejny rok spędziła w Studium Sztuki Ruchu w Manchesterze, obecnie noszącym nazwę Centrum Ruchu i Tańca im. Labana. Znalazła się tam pod wpływem twórczości Rudolfa Labana, oraz jego pracy i systemu nauczania. • Znajomość ta miała ogromny wpływ na życie i twórczość W. Sherborne. • R. Laban był twórcą„filozofii ruchu”. Kontakty W. Sherborne jako studentki z R. Labanem nauczycielem z biegiem czasu przekształciły się w przyjaźń oraz wieloletnią współpracę. • W latach 60. XX wieku opracowała metodę pod nazwą „Ruch Rozwijający”. Korzeni metody należy szukać właśnie u R. Labana. • Celem metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna i społeczna, oparta o ruch, jako czynnik wspomagania.
O metodzie. . • Metoda Weroniki Sherborne jest metodą uniwersalną, o wielu możliwościach jej stosowania. • Jest ono skuteczna jako metoda terapeutyczna, daje się też z powodzeniem wykorzystać w profilaktyce. • Jako metoda terapii znajduje zastosowanie w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, a więc przede wszystkim w przypadkach upośledzenia umysłowego. • Również dla dzieci z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i społecznej, zajęcia Ruchu Rozwijającego są bardzo wskazane. • Metoda ta bywa wykorzystywana jako wstępny etap do innych zajęć terapeutycznych, np. dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu, czy jako część programu terapii psychologiczno-logopedycznej dzieci jąkających się lub psychoterapii dzieci nerwicowych. • Jako metoda wspomagająca rozwój, a więc stymulująca go, wyrównująca opóźnienia rozwojowe, jest bardzo przydatna w pracy z dziećmi przebywającymi w placówkach wychowania zbiorowego.
• Podstawowe założenia metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne: • świadomość własnego ciała i usprawniania ruchowego, • świadomość przestrzeni i działania w niej, • dzielenia przestrzeni z innymi i nawiązanie bliskiego kontaktu.
Metoda ma na celu: • stworzenie warunków dziecku ku temu by poznało własne ciało, żeby usprawniało własną motorykę, • nadać dziecku poczucie własnej siły, sprawności i swych możliwości ruchowych. • w wyniku wykonywanych zestawów ćwiczeń dziecko zyskuje wiedzę dotyczącą własnego ciała i sprawności, co owocuje zyskaniem zaufania do siebie i poczuciem bezpieczeństwa, co dla jednostek odchylonych od normy jest bardzo istotne. Również podczas ćwiczeń dziecko ma możliwość poznać przestrzeń, w której znajduje się i poznaje jako , przyjazną.
Wg autorki metoda może przyczynić się do: Wykształcenia obrazu samego siebie • Nawiązania kontaktów społecznych
Zasady stosowanej metody • uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne, nie można dziecka zmuszać, • należy zachęcać i dodawać odwagi dziecku, • ważne jest nawiązanie kontaktu z dzieckiem (wzrokiem, dotykiem), • dziecko z zajęć powinno czerpać przyjemność i radość z aktywności ruchowej, z kontaktu z innymi osobami, zadowolenia z pokonywania własnych trudności i lęków, • dziecko bierze udział we wszystkich ćwiczeniach, bawi się tak jak inni, • dziecko ma prawo do swobodnej, własnej decyzji; zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szansę na twórcze działanie, • wykorzystanie poczucia humoru, • nie krytykujemy dziecka, • chwal dziecko nie za efekty lecz za jego starania, wysiłek i wyniki jego pracy biorąc pod uwagę jego możliwości, • nie twórz sytuacji o charakterze jawnej rywalizacji, • rozszerzaj krąg empirii społecznych dziecka.
Metoda ruchu rozwijającego WERONIKI Sherborne wykorzystywana do pracy z dziećmi: • Upośledzonymi umysłowo, • Autystycznymi, • Z wczesnym porażeniem dziecięcym, • Głuchych, • Niewidomych, • Z nadpobudliwością ruchową, • Jąkających się.
Trudności typowe dla dzieciom kiedy można zastosować metodę • Brak reakcji na bodźce zewnętrzne ( Ssanie palca, kiwanie się, zamknięcie w sobie) – oddziaływanie głosem, dotykiem, zabawą w wodzie • Unikanie kontaktu, zwłaszcza wzrokowego, charakterysytyczne dla dzieci autystycznych lub uciekanie od drugiej osoby – zabawy ruchowe, bardzo proste, takie jak huśtanie, podskoki, ciągnięcie za ręce po podłodze, wykonywanie ćwiczenia z lalką. • Dominacja w kontaktach – początkowo akepctujemy ten stan, zmiana relacji może nastąpić tylko wówczas, gdy zabawa przyniesie odprężenie (pełna humoru) i gdy dziecko zyska zaufanie do partnera. • Brak inicjatywy, słaba aktywność – potrzeba zachęty i pomocy, warto udramatyzować brak zainteresowania, wzbogacić zabawę treścią.
Motto Sherborne: • Podczas odtworzenia wczesnoniemowlęcych zabaw między rodzicem i dzieckiem, których dziecko upośledzone nigdy nie doświadczyło, możemy pomóc mu w odnalezieniu siebie i nawiązaniu kontaktu. • Uzyskanie tego efektu przez np. zajęcia grupowe – efekt obserwacji innych bawiących się dzieci i próby ich przyłączenia się, naśladowania.
Korzyści płynące ze stosowanie metody • • • Wyzwalanie swobody zachowań, Okazja do rozładowania energii, Wyzwala zaangażowanie, Daje pewność siebie, Zbliża do siebie uczestników zajęć w grupie, Bliski kontakt i poczucie harmonii z innymi, Poczucie partnerstwa, Poczucie bezpieczeństwa, Nie ogranicza jej wiek uczestników • Pozanie własnego ciała, • Satysfakcja związana z wysiłkiem fizycznym, • Poznanie swojego ciała, • Zaufanie do siebie i innych, • Odkrywania własnych możliwości, • Więzi z grupą, • Spontaniczność, • Pewności siebie.
W programie ćwiczeń ruchowych możemy wyróżnić następujące grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała - wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków, - wyczuwanie nóg w ruchu i siedząc, - wyczuwanie łokci, - wyczuwanie twarzy, - wyczuwanie całego ciała. ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu • - ćwiczenia indywidualne, • - ćwiczenia w parach, • - ćwiczenia w grupie. • •
Planowanie zajęć metodą Sherborne: • Należy przeprowadzić rozmowę z rodzicami wyjaśniające cel i zasady uczestnictwa w zajęciach, • Zajęcia powinny uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka oraz rozwoju procesu grupowego, • W przypadku zajęć indywidualnych – konieczna jest wcześniejsza wstępna diagonoza • Zajęcia wówczas powinny wynikać z potrzeb i ograniczeń rozwojowych dziecka. W przypadku prowadzenia zajęć z dzieckiem ze znacznymi odchyleniami w rozwoju, konieczny jest własny sposób planowania i dokumentowania zajęć.
Dokumentacja dotycząca pracy metodą Sherborne powinna zawierać: • Wstępną diagnozę psychologiczną dziecka, • Indywidualne plany terapeutyczne opracowane dla każdego dziecka, • Dziennik zajęć, zawierający notatki z poszczególnych sesji, informacje o przebiegu zajęć i pojawiających się problemach w grupie, informacje o postępach indywidualnych dziecka, z uwzględnieniem momentów znaczących.
Przykładowy scenariusz zajęć kultury fizycznej dla dzieci upośledzonych • CZĘŚĆ WSTĘPNA: dzieci dowolnie biegają po sali, zabawa ożywiająca – berek na czworakach, każde dziecko dostaje szarfę wetkniętą na plecach za pasek szortów. Zabawa trwa do momentu, kiedy berek nie pozbiera wszystkich szarf. • CZĘŚĆ GŁÓWNA: Wszyscy siadają w kole – przywitanie. • Siad skulony rozkroczny – uderzanie o kolana, dłońmi, pięściami, łokciami, rozcieranie kolan, spychanie kolan do podłogi. • W siadzie – wymachy nóg, bezwładne przewroty, • W siadzie – rozjeżdżanie się na zewnątrz i do środka koła, • Ślizganie się i próby czołgania po podłodze, • Turlanie się, turlanie kolegi po podłodze, • Relaks - odpoczynek, leżenie, oddechy, • Przechodzenie wokół leżących i nad nimi, następnie przeskakiwanie.
Ćwiczenia w parach --- przykłady • Siad rozkroczny do siebie – naprzemianstronne skłony i leżenie, próby leżenia raz na jednym, raz na drugim boku, • Siad tyłem – jedno dziecko wykonuje skłon, a drugie kładzie się na jego plecach, próby wspólnego wstania, pchania partnera po podłodze plecami, stopami, rękami • Ciągnięcie partnera po podłodze za ręce i nogi, • Przechodzenie w różny sposób przez mostek wykonany przez prowadzącego, • Relaks – leżenie na podłodze, • Jedno dziecko siada pomiędzy nogami drugiego, jest obejmowane i delikatnie kołysane.
Ćwiczenia z wykorzystaniem sprzętów: • Wchodzenie na drabinkę po skośnej ławeczce, • Przechodzenie pod mostem – skośna ławeczka, • Wdrapywanie się na ułożone materace i schodzenie z nich w różny sposób, zgodnie z inwencją dziecka. CZEŚĆ KOŃCOWA: wszystkie dzieci siadają na materacu. Nauczyciel stara się objąć wszystkie dzieci, kołysząc się, nuci piosenkę.
O organizacji zajęć… • Grupa nie może być zbyt liczna – 6 – 14 osób • Dzieci uczestniczące w zajęciach mogą być nawet w wieku niemowlęcym, przedszkolnym, ale i starsze • Każde dziecko powinno mieć dorosłego partnera, partnerami może być rodzic • Starsze dzieci mogą pełnić rolę partnerów dzieci upośledzonych • Grupa ćwicząca powinna być stała • Systematyczność zajęć • Czas trwania zależny od samopoczucia i zainteresowania dzieci oraz ich możliwości rozwojowych ( ok. 1 godz. ) • Odpowiednie warunki lokalowe – przewietrzona sala lekcyjna lub gimnastyczna, - posadzka, parkiet, często przydatne materace ( dzieci upośledzone) Ćwiczenia w odpowiednich ubraniach zapewniających swobodę ruchów.
• Najlepiej gdy uczestnicy ćwiczą boso • Można wykorzystać koce, zwłaszcza w przypadku dzieci ze znacznym kalectwem Powinno się wykorzystywać wiedzę dotyczącą również procesów zachodzących w grupie!
Stworzenie właściwego klimatu w grupie czyli poczucie bezpieczeństwa i wzajemne zaufanie • Pamiętajmy, że dzieci upośledzone nie od razu będą współpracowały z innymi, • Zajęcia są szansą dla nich na wzbogacanie różnych form kontaktów społecznych, • Pomoc w nauce bycia z innymi: dziećmi, jak i dorosłymi, • Warto również stwarzać sytuację, gdziecko będzie miało okazję do radzenia sobie z sytuacjami konfliktowymi, z pożytkiem dla siebie i bez krzywdzenia innych!
Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem/grupą • • • – - ćwiczenia „z” w parach, „przeciwko” w parach, „razem” w grupie. • ĆWICZENIA TWÓRCZE – elementy tańca.
Propozycja zajęć dla dzieci 3 - letnich, zajęcia w grupie lub indywidualne z opiekunem/rodzicem • Przebieg zajęcia: • 1. Powitanie uczestników spotkania. • Dzieci stoją w kole i śpiewają: Wszyscy są, witam was. Zaczynamy, to już czas. Jestem ja, jesteś ty. Raz, dwa, trzy. • 2. Dzieci dotykają się różnymi częściami ciała, najpierw wg propozycji nauczyciela, potem wg pomysłów własnych. Ćwiczeniom towarzyszy muzyka. • 3. Partnerzy siadają tyłem do siebie. „Poznają” wzajemnie swoje plecy. Następnie odpychają się plecami na przemian- raz jedna, raz druga osoba. • 4. Huśtawka. Partnerzy, trzymając się za ręce, wykonują przysiad. Raz kuca jedna, raz druga osoba. • 5. Masaż. Dziecko leży na podłodze, drugie masuje jego plecy wg poleceń: – masujemy plecy całą dłoni – przebiegło stado koni- dotykamy piąstkami. Po chwili następuje zmiana ról. • 6. Relaks przy muzyce. W rytm „tańczą” poszczególne części ciała: najpierw ręce, potem nogi, głowa, ramiona, biodra i wreszcie całe ciało. • Uwaga: Zachęcamy dzieci do zabaw, nie zmuszamy.
PRZYKŁAD: Zajęcia dla 3 latków: • 1. Powitanie – „Witajcie rączki, witajcie nóżki” – przywitanie swoich części ciała według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. • 2. Wprowadzenie do zabaw ruchowych – „Zagubiony Zyzio” • 3. Zabawa ruchowa z elementami czworakowania – „Przejdź przez tunel”. • 4. Zabawa ruchowa z elementami równowagi – „Przejdź po linie”. • 5. Zabawa ruchowa z elementami rzutu – „Traf do celu” – rzucanie woreczkami w wyznaczone miejsce. • 6. Zabawa ruchowa z elementami skoku – „Przeprawa przez rzekę” – skakanie z krążka na krążek obunóż. • 7. Zabawa muzyczno - ruchowa – „Gimnastyka to zabawa” – ilustrowanie piosenki ruchem. • 8. Podsumowanie – odnalezienie zgubionego misia i przypomnienie jakie zadania wykonywały dzieci. Zwrócenie uwagi, że sport to zdrowie. Podziękowanie za zajęcia i wręczenie odznak.
Ćwiczenia indywidualne i w parach • Jedna osoba robi „mostek”, • Druga obchodzi ją na czworakach, • Przechodzi pod, przez, nad, dookoła Grupa tworzy tunel, reszta czołga się pod nim, na plecach, brzuchu.
Wybrane ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu z partnerem/grupą • Polegają na zdobywaniu i wymianie wspólnych doświadczeń podczas sesji ruchowych. • Ich pozytywny rezultat zależy od stopnia zaangażowania ćwiczących. • Omawiany typ ćwiczeń pozwala poznać uczestnikom siłę fizyczną. • W tych ćwiczeniach, partner bierny jest pod opieką osoby aktywnej. • Ćwiczenia uczą koncentracji, zwracają uwagę na osobę, z którą współdziała się w czasie ćwiczeń. • Reakcje pozwalają ujść nagromadzonym emocjom i napięciom.
Ćwiczenia „ z” w parach – partner aktywny/ partner bierny
Ćwiczenia „ z” w parach – partner aktywny/ partner bierny
Ćwiczenia razem w parach – obydwaj partnerzy aktywni 1. Partnerzy siedzą złączeni plecami, po czym wstają nie odrywają się od siebie, napierają na siebie plecami tak, aby obydwaj powstali. 2. Kołysanie się: siedząc przodem do siebie z lekko zgiętymi nogami, ćwiczący trzymają się za ręce lub przeguby; na zmianę kładą się na plecy i zą przeciągani przez partnera. 3. Równowaga: stojąc do siebie twarzą i trzymając się za ręce, ćwiczący odchylają się i przechodzą do siadu, a następnie razem wstają
Ćwiczenia twórcze – w formie tańca • Pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie, poznać sytuacje , których ćwiczący nie doświadczyłby ze względu na swoje psychiczne lub fizyczne ułomności, • Działania dające możliwość uwolnienia się od wewnętrznych napięć i niepokojów • „ Jeśli w naszym nauczaniu pomogliśmy w przezwyciężeniu lęków, obaw i osiągnęliśmy poziom swobodnego komunikowania się, to znaczy, że osiągnęliśmy sukces” • Rudolf Laban, mistrz Weroniki Sherborne.
Wykorzystanie metody w terapii dzieci jąkających się • Dzieci jąkające się mają trudności w komunikacji słownej, ale nie tylko w tym zakresie. • Wielu badaczy podaje, że towarzyszą im zaburzenia ruchowe ( R. Luchsinger) • R. Becker zauważyła, że dzieci jąkające się wykazują zaburzenia ruchowe umiarkowanego stopnia. • Ciężkim przypadkom jąkania się towarzyszy duże opóźnienie rozwoju ruchowego! • Badania dzieci jąkających się ujawniły również częste zaburzenia osobowości w sferze emocjonalnej, lękowej postawy wobec otoczenia, stanów depresyjnych i apatii.
• Zgodnie z hipotezą Johnsona, jąkanie się powstaje na skutek wzajemnego oddziaływania trzech zmiennych: • 1. nasilenia normalnej dziecięcej niepłynności mówienia, • 2. reakcji odbiorców na tę niepłynność, • 3. reakcji dziecka na tę niepłynność – lęk, niepokój, zakłopotanie. • Łączne oddziaływanie tych czynników poważnie zaburza czynność mówienia i może doprowadzić do jąkania. • Rozwój dzieci jąkających się jest często nieharmonijny
Potrzeby dzieci jąkających się • 1. usprawnienia ruchowe • 2. poprawa stanu emocjonalnego • 3. poprawa funkcjonowania społecznego • 4. poprawa komunikacji z osobami z otoczenia, szczególnie w rodzinie. • Przydatność metody Ruchu Rozwijającego Sherborne • Badania dowodzą, że wykorzystanie metody Ruchu Rozwijającego przynosi korzyści nie tylko dzieciom, ale i ćwiczącym z nimi rodzicom, którzy sami uczą się relaksować i kontrolować własne reakcje emocjonalne. • Ćwiczenia łączy się z metodą treningu autogennego Schultza.
Trening autogenny Schultza • to popularna nazwa techniki relaksacji neuromięśniowej, polegającej na wywołaniu poprzez autosugestię doznań podobnych do stanu hipnozy oraz wewnętrznej medytacji. • Trening autogenny składa się z sześciu (sugerowanych) elementów, które następują po sobie: • uczucie ciężaru, • uczucie ciepła, • regulacja pracy serca, • regulacja swobodnego oddychania, • uczucie ciepła w splocie słonecznym (brzuchu), • uczucie chłodu na czole. • Wykorzystywany w pracy z dziećmi nadpobudliwymi.
Zastosowanie metody w psychoterapii dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi • Zaburzenia emocjonalne przyjmują rozmaite formy, zakłócając kontakt z innymi. • Sposób ekspresji jest bardzo zróżnicowany: dzieci zahamowane psychoruchowo słabo wyrażają swoje uczucia i reagują z opóźnieniem, gdy znajdą się w bezpiecznej sytuacji (tzw. Reakcje odroczone). Dzieci nadpobudliwe cechuje silna ekspresja, reagują gwałtownie i ich reakcje emocjonalne są zmienne. • Metoda ma zastosowanie we wspomaganiu i stymulowaniu rozwoju dzieci, jak i w terapii zaburzeń rozwoju emocjonalnego, społecznego, umysłowego, ruchowego i fizycznego.
Wybrane symptomy zaburzeń: • • • Lękowa postawa wobec otoczenia, Niedojrzałość emocjonalna, Nadpobudliwość psychoruchowa, Zachamowania psychoruchowe, Moczenie nocne Zaburzenia snu
Przypadek terapii 2 dzieci: Małgosi i Marianny ( M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyka) – Przykłady z poradni w ZOZ nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku Małgosia, 4 lata Marianna, 5 lat Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo, z pogranicza normy intelektualnej i niedojrzałością emocjonalną i społeczną Lękowa postawa wobec otoczenia, Wzmożona wrażliwość emocjonalna Początkowo biegała jedynie po krzesłach i stołach, chowała się za nie, wchodziła do szafy. Obserwacja ćwiczeń innych Początkowo udział jedynie w ćwiczeniu TUNEL, chęć współpracy jedynie z rodzicem. Obserwacja ćwiczeń innych Nie chciała ćwiczyć z własną matką, pierwsze ćwiczenia po miesiącu zajęć podjęła z terapeutą Zmiany po kilku miesiącach, przez pierwsze miesiące ćwiczenie jedynie z rodzicem, duża asekuracja w ćwiczeniach Gdy matka dziewczynki podjęła ćwiczenie Zmniejszenie lęku wobec innych z innymi dziećmi, dziewczynka i otoczenia zdecydowała na traktowanie rodzicielki jak partnerki Chaotyczna aktywność ruchowa z wolna przerodziła się w bardziej zorganizowaną Chęć ćwiczenia z innymi dziećmi, z czasem wybór coraz trudniejszych ćwiczeń
- Slides: 39