Metody analizy obiektowej Zalety i cechy metody obiektowej

Metody analizy obiektowej

Zalety i cechy metody obiektowej • System modelowany i budowany jest z komunikujących się ze sobą obiektów, składających się zarówno z danych, jak i metod; • „Semantyczna luka” między światem rzeczywistym a analizą i projektem systemu informatycznego jest zmniejszona do minimum; • Projektowanie i programowanie staje się czymś bardziej naturalnym, gdyż pojęcie obiektu jest bliskie sposobowi myślenia człowieka o świecie; • Poprzez polimorfizm, hermetyzację i implementację metod w obiekcie, sposób projektowania i programowania nabiera cech deklaratywnych: instruuje się obiekty co mają robić, a nie mówi się jak.

Rola obiektów • • Użycie obiektów jako elementów modelu systemu zapewnia: Wszechstronność modelu dzięki możliwości wprowadzania hierarchii dziedziczenia klas i różnorodnych związków między obiektami Jego zrozumiałość – obiekty są najczęściej bezpośrednim odwzorowaniem rzeczywistych rzeczy i ludzi Łatwość jego modyfikacji – zmiany najczęściej są lokalne w obrębie jednej klasy Łatwość adaptacji modelu do nowych wymagań – poprzez możliwość dziedziczenia i specyfikowania klas

Obiekt • Na otaczający nas świat składają się obiekty (np. drzewa, samochody) oraz procesy zachodzące między nimi (np. ruch, szum). Z konkretnymi obiektami są związane operacje, które mogą być na nich wykonywane (rower – do jeżdżenia, widelec – do jedzenia, książka do czytania. • Na każdy projektowany obiekt składają się dane (ang. attribute) oraz możliwe do przeprowadzenia na nich operacje (ang. operation). Do danych nie można dotrzeć bezpośrednio, zawsze trzeba w tym celu wywołać odpowiednią metodę. W ten sposób dane są chronione przed niepowołanym dostępem. • Komunikacja użytkownika (również innego obiektu) z obiektem zaczyna się od wysłania do niego określonego żądania (ang. request). Na odebrane żądanie obiekt reaguje wywołaniem odpowiedniej metody lub informuje użytkownika, że nie może żądania obsłużyć. Wykonywana metoda może generować kolejne żądania skierowane do innych obiektów, jeżeli do jej wykonania potrzebne są usługi innych obiektów.

Modelowanie procesów biznesowych

Modelowanie • Modelowanie jest uniwersalnym sposobem na wyrażenie tego, co robimy lub co będziemy robić, jak również tego co było wykonane w przeszłości i co istnieje obecnie. • Modelowanie przedsiębiorstwa jest przedsięwzięciem skomplikowanym i jeden rodzaj modelu jest zbyt ubogi do pokazania jego pełnego obrazu (sposób jego funkcjonowania zmienia się w czasie jego istnienia). • Dla każdego przedsiębiorstwa tworzone są modele statyczne i dynamiczne. Modele statyczne pokazują strukturę hierarchiczną organizacji, natomiast modele dynamiczne jego aktywne zachowanie w czasie oraz reakcje na różnego rodzaju zdarzenia zewnętrzne i wewnętrzne.

Modele - perspektywy • Obraz zewnętrzny – organizacja traktowana jako „czarna skrzynka” – pokazuje jej rolę oraz miejsce w otaczającym świecie • Obraz wewnętrzny – uwidacznia strukturę budowy organizacji, która umożliwia temu przedsiębiorstwu pełnienie określonej roli w środowisku • Wypełnienie celów i misji stawianych przed organizacją jest ściśle związane z jakością i budową zachodzących w niej procesów

Proces • Proces to zbiór działań (czynności) wykonywanych w celu osiągnięcia konkretnego rezultatu czy wyniku. W każdym przedsiębiorstwie występują dwa rodzaje takich działań: 1. 2. Procesy, których rezultatem jest dostarczenie określonej wartości klientom spoza firmy (procesy biznesowe) Procesy, których zasięg jest ograniczony do samej firmy i które służą głównie do wspomagania tych pierwszych (procesy wewnętrzne) Prawidłowe wyodrębnienie i modelowanie procesów biznesowych jest kluczowym czynnikiem umożliwiającym zbudowanie prawidłowego systemu informatycznego wspierającego wykonanie tych procesów.

Proces biznesowy • Proces biznesowy – zbiór działań wewnątrz firmy, wykonywanych w celu dostarczenia klientowi (osoba, osoby, przedmiot lub system) konkretnej usługi lub produktu. • Proces biznesowy – specyficzne uporządkowanie działań w czasie i przestrzeni z dobrze określonymi danymi i wynikami oraz jasno zdefiniowanymi wejściem i wyjściem

Przykłady procesów biznesowych dla różnych przedsiębiorstw Nazwa przedsiębiorstwa Przykładowe procesy w nim zachodzące Sklep komputerowy 1. 2. 3. Restauracja 1. 2. 3. Fabryka elementów metalowych 1. 2. Sprzedaż urządzeń – dostarczenie klientowi (indywidualnemu lub instytucji) produktu, którym jest zamówiony zestaw komputerowy. Zakup podzespołów – dostarczenie klientowi (dostawca) wartości pieniężnej (usługa, produkt) za zakupione przez system elementy. Naprawa urządzeń – dostarczenie klientowi (indywidualnemu lub instytucji) usługi, którą jest naprawa uszkodzonego sprzętu. Serwowanie posiłków – dostarczenie klientowi (indywidualnemu lub grupowemu) produktu, którym jest zamówiony posiłek. Zakup produktów - dostarczenie klientowi (dostawca) wartości pieniężnej (produkt) za zakupione przez restaurację produkty. Organizowanie przyjęć okolicznościowych - dostarczenie klientowi grupowemu produktu, którym jest organizacja zamówionego przyjęcia. Sprzedaż elementów - dostarczenie klientowi (indywidualnemu lub hurtowni) produktu, którym są zmówione elementy Zakup materiałów - dostarczenie klientowi (przedsiębiorstwu np. hucie) wartości pieniężnej (usługa, produkt) za zakupioną przez fabrykę stal, służącą do produkcji elementów.

Przykłady procesów biznesowych dla różnych przedsiębiorstw Nazwa przedsiębiorstwa Przykładowe procesy w nim zachodzące Sklep komputerowy 1. 2. 3. Restauracja 1. 2. 3. Fabryka elementów metalowych 1. 2. Sprzedaż urządzeń – wejście: klient zgłasza potrzebę zakupu komputera; wyjście: dostarczenie zamówionego zestawu komputerowego. Zakup podzespołów – wejście: zamówienie na podzespoły; wyjście: przyjęcie zakupionych elementów do magazynu. Naprawa urządzeń – wejście: żądanie naprawy przez klienta; wyjście: naprawienie sprzętu. Serwowanie posiłków –wejście: gość zgłasza potrzebę spożycia posiłku; wyjście: dostarczenie gościowi zamówionego posiłku. Zakup produktów - wejście: zamówienie na produkty żywnościowe; wyjście: przyjęcie dostarczonych towarów do magazynu. Organizowanie przyjęć okolicznościowych - wejście: zamówienie przyjęcia przez klienta wyjście: realizacja organizacji imprezy. Sprzedaż elementów - wejście: klient zgłasza potrzebę zakupu części; wyjście: dostarczenie zamówionego towaru. Zakup materiałów - wejście: zamówienie na stal do produkcji części; wyjście: przyjęcie dostarczonych materiałów do magazynu.

Struktura funkcjonalna – montaż i sprzedaż sprzętu komputerowego Firma komputerowa Sprzedaż Księgowość Magazyn Montownia Serwis

Realizacja procesów biznesowych w przykładowej firmie komputerowej Proces biznesowy: naprawa zestawów komputerowych Proces biznesowy: zakup części komputerowych Proces biznesowy: sprzedaż zestawów komputerowych Sprzedaż Księgowość Firma komputerowa Magazyn Montownia Serwis

Przykłady procesów biznesowych dla firmy komputerowej Proces biznesowy Dział przedsiębiorstwa Zadania działu służące wykonaniu procesu Sprzedaż urządzeń Sprzedaż Pozyskanie klienta, przyjęcie zamówienia, złożenie zamówienia montowni, sporządzenie dokumentów sprzedaży Księgowość Zbadanie zdolności kredytowej klienta Montownia Złożenie zamówionych zestawów Magazyn Dostarczenie elementów do montażu zestawów Sprzedaż Zgłoszenie zapotrzebowania na podzespoły Księgowość Zapłata za części Magazyn Przyjęcie podzespołów do magazynu Sprzedaż Przyjęcie urządzeń do naprawy, Wydanie naprawionego sprzętu klientowi Serwis Wykonanie naprawy Zakup podzespołów Naprawa urządzeń

Nowa forma organizacji w przykładowej firmie komputerowej Właściciele procesów biznesowych Sprzedaż Księgowość Firma komputerowa Magazyn Montownia Serwis Zalety: decyzje podejmowane przez jedną osobę, czynności podejmowane przez pracowników przebiegają płynnie i są ukierunkowane w stronę wykonania określonego procesu biznesowego, odpowiedzialność za prawidłowy przebieg procesu jest ściśle określona.

Przypadki użycia - techniki

Modelowanie biznesowe • Modelowanie biznesowe jest sposobem odwzorowania i dokumentowania procesów biznesowych. • Tworzenie modeli biznesowy istotnie przyczynia się do lepszego zrozumienia sposobu funkcjonowania organizacji poprzez precyzyjny opis procesów biznesowych. • Znajdują zastosowanie w pierwszej fazie cyklu życia RUP, fazie rozpoczęcia. • Model biznesowy stanowi podstawę przyszłego modelowania systemu za pomocą różnorodnych diagramów UML.

Przeznaczenie oprogramowania Oprogramowanie często przeznacza się do realizacji pewnych skomplikowanych niezwykle ważnych dla przedsięwzięcia zadań. Interakcje między użytkownikami a systemem podczas ich spełniania trzeba dobrze zrozumieć. Twórcy systemu potrzebują kontaktu z użytkownikiem. Tworząc użyteczny program należy uwzględnić dwa czynniki: - program musi być wyposażony w odpowiednie możliwości; - program musi być wyposażony w intuicyjny interfejs. Dany fragment oprogramowania pomaga użytkownikowi lub grupie użytkowników wykonać jakiś proces biznesowy. Oprogramowanie zapewnia automatyzację tego zadania. Aby powiedzieć, co zautomatyzować, należy poznać czynność, którą będzie obsługiwał budowany system.

Model przedsiębiorstwa • Pokazuje kto lub co wchodzi w interakcje z programem oraz czynności, które aktorzy spodziewają się wykonywać przy użyciu systemu (programu). • Wykonywane czynności przedstawia się w postaci biznesowych przypadków użycia, tekstowych opisów kroków lub modeli czynności. • Model przedsiębiorstwa może też obejmować obiekty tworzone i pielęgnowane podczas działalności firmy. • Model przedsiębiorstwa jest daną wejściową i zrębem do określenia szczegółowych wymagań.

Rodzaje diagramów biznesowych • • • Biznesowy diagram przypadków użycia Biznesowy diagram klas Biznesowy diagram czynności Biznesowy diagram sekwencji Biznesowy diagram pakietów Model biznesowy jest przedstawiany w postaci wymienionych diagramów. Biznesowe diagramy stworzone w ramach modelowania biznesowego są transformowane w kolejnych fazach iteracyjnoprzyrostowego cyklu RUP w analityczne lub systemowe diagramy języka UML. Transformacja diagramów biznesowych nie zachodzi automatycznie.

Techniki modelowania procesów biznesowych • Metoda Jacobsona – do pełnego opisania przedsięwzięcia biznesowego tworzone są dwa rodzaje modeli: model przypadków użycia oraz model klas • Metoda Lynx® - opracowana w firmie Computer Sciences

Model przypadków użycia i model obiektów • Model przypadków użycia (ang. Use Case Model) opisuje procesy zachodzące w organizacji z punktu widzenia zaspakajania potrzeb klienta. Pokazuje on wszystkie powiązania pomiędzy procesami i ich zewnętrznym środowiskiem oraz obrazuje usługi świadczone przez organizację na rzecz środowiska zewnętrznego. • Model obiektów opisuje wewnętrzną strukturę każdego procesu biznesowego, zachodzącego w obrębie firmy. Pokazuje poszczególne elementy składowe tego procesu, miejsce oraz sposób ich wykonania, obrazując w ten sposób budowę organizacji świadczącej określone usługi (w ramach procesów biznesowych).

Model przypadków użycia - elementy składowe nazwa System biznesowy: Sklep komputerowy, Restauracja „Retro”, Księgarnia Aktor – abstrakcyjny użytkownik systemu, reprezentujący grupę rzeczywistych użytkowników o jednakowych funkcjach nazwa Klient nazwa Dostawca Hurtownik Wydawca Przypadek użycia – ciąg interakcji między aktorem a systemem oraz transakcji (niepodzielnych operacji) w systemie dostarczających aktorowi rezultatu o mierzalnej wartości. PU stanowi pewną klasę usług świadczonych przez system. Sprzedaż komputerów Serwowanie posiłków

Opis przypadku użycia – Serwowanie posiłku • 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. • • • Scenariusz główny: Gość wchodzi do restauracji. Gość proszony jest o pozostawienie płaszcza w szatni, po czym zostaje zaproszony do stolika i podaje mu się menu. Kelner prosi gościa o złożenie zamówienia. Kuchnia jest zawiadamiana o rodzaju zamówionego posiłku. Kuchnia przyrządza zamówioną potrawę. Kiedy potrawa jest gotowa kelner przynosi ją Gościowi. Po zakończeniu posiłku kelner oczekuje zapłaty. Po zapłaceniu Gość bierze swoją odzież z szatni i opuszcza restaurację. Alternatywa 1: Kiedy Gość wchodzi do restauracji, może się okazać, że pomieszczenie jest zapełnione. Wtedy aktor może albo zaczekać na miejsce w barze lub po prostu opuścić restaurację. W pierwszej sytuacji przypadek użycia będzie kontynuowany od punktu 2, a w drugiej – przypadek użycia jest zakończony. Alternatywa 2: Jeżeli okaże się, że nie ma już posiłku zamówionego przez Gościa, to kelner może zaproponować wybór dania alternatywnego. Kiedy Gość się na nie zdecyduje, przypadek użycia jest kontynuowany od kroku 4. Alternatywa 3: Może się okazać, że Gość nie ma przy sobie gotówki, aby zapłacić za posiłek. Restauracja może albo przyjąć płatność za pomocą karty kredytowej, albo np. wezwać policję. Po załatwieniu sprawy przypadek użycia jest kontynuowany od kroku 8.

Studium modelu biznesowego Przykład: analiza biznesu księgarni • Kontekst biznesowy, by skompletować listę aktorów biznesowych związanych z funkcjonowaniem księgarni. Są to: Klient (Klient indywidualny oraz Biblioteka), Wydawca, Hurtownia, Operator kart kredytowych, Urząd skarbowy.

Rys. Biznesowy kontekst systemu księgarni <<context>> Księgarnia Klient ind. Urząd skarbowy Klient Biblioteka Operator kart kredytowych Wydawca Hurtownia

Przypadek użycia • Przypadek użycia systemu jest opisem typowej interakcji między użytkownikiem a systemem, dzięki której użytkownik chce osiągnąć pewien cel. • Dla edytora tekstu przypadki użycia: sprawdź ortografię, utwórz indeks dokumentu, zmień czcionkę, wstaw rysunek itd. • Przypadki użycia stanowią podstawę komunikacji między klientem a programistą przy planowaniu systemu (ile czasu zajmuje zrobienie przypadku użycia). • W fazie rozwinięcia trzeba wykryć wszystkie możliwe przypadki budowanego systemu. Trzeba wykryć ich jak najwięcej, szczególnie te najważniejsze i stanowiące największe zagrożenie. (Aby zebrać przypadki użycia należy przeprowadzić rozmowy z użytkownikiem).

Rozbudowa zidentyfikowanego kontekstu – biznesowe PU - - Istotnej wartości dla aktorów organizacji dostarczają następujące biznesowe przypadki użycia: Dokumentowanie zakupu wybranych książek. Przyjmowanie reklamacji, dotyczące produktów wadliwych. Analiza oferty wydawcy realizowana standardowo oraz w przypadku pozytywnego rozpatrzenia reklamacji połączonego z wyborem ekwiwalentu książkowego za wadliwy produkt w miejsce zwrotu gotówki. Inne niż gotówkowe Rozliczanie transakcji zakupu. Okresowe Rozliczanie działalności z Urzędem skarbowym. Wszystkie zidentyfikowane biznesowe przypadki użycia winny być szczegółowo przeanalizowane i udokumentowane.

Rodzaje powiązań między przypadkami użycia • • - Początkowo tworzone są ogólne (podstawowe) przypadki użycia, a następnie są one uszczegóławiane zarówno poprzez tworzenie nowych przypadków, jak i stosowanie różnego rodzaju powiązań (powiązania extends, powiązania uses) Powiązanie extends – powiązanie łączące dwa przypadki użycia, z których jeden może rozszerzać funkcjonalność drugiego przypadku. Powiązanie extends jest używane w następujących sytuacjach: aby pokazać warunkowe elementy przebiegu przypadku użycia aby modelować złożone i (lub) alternatywne przebiegi zdarzeń w przypadku użycia Przykład 1: Funkcjonalność przypadku użycia Serwowanie obiadu jest rozszerzana przez dwa dodatkowe przypadki: Serwowanie zupy i Serwowanie drugiego dania. Przykład 2: W niektórych szczególnych przypadkach, klient może zażądać wystawienia rachunku za spożyte posiłki (np. w przypadku firmy). Ponieważ jest to sytuacja rzadka, przebieg zdarzeń związanych z wydaniem rachunku może być zaznaczony jako oddzielny przypadek użycia Wydanie rachunku, powiązany z przypadkiem głównym Serwowanie posiłku za pomocą relacji extends

Powiązanie extends Przykład 1: Serwowanie obiadu ex te s end nd s ext Serwowanie zupy Serwowanie II dania Przykład 2: Serwowanie posiłków nds e t ex Serwowanie posiłków

Rodzaje powiązań między przypadkami użycia • Powiązanie include – powiązanie łączące dwa przypadki użycia, z których jeden rozszerza funkcjonalność drugiego przypadku. Przy opisie różnych przypadków użycia często można zauważyć, że niektóre z nich zawierają te same elementy. Wspólne części składowe przypadków użycia w takim wypadku wyodrębnia się jako oddzielny przypadek i wiąże się go powiązaniem uses z przypadkami podstawowymi. Przykład 1: W restauracji przebieg przypadków użycia Serwowanie obiadu i Serwowanie kolacji ma pewne elementy wspólne jak, np. przyjęcie zamówienia czy też płacenie. Można więc te czynności wyodrębnić jako osobny przypadek użycia. Przykład 2: Sprzedaż dowolnych produktów jak i zakup podzespołów związany jest z wydrukiem pewnych dokumentów. Jest to część wspólna, która może być wyodrębniona w oddzielnym przypadku użycia.

Powiązanie include Przykład 1: Zamawianie i płacenie inc ude ncl lud e i Serwowanie obiadu Przykład 2: Serwowanie kolacji Drukowanie dokumentów ude l c in Sprzedaż towarów inc lud e Zakup podzespołów Uwaga: Nowo utworzone przypadki użycia nie zawsze dostarczają określoną wartość aktorowi. Celem ich tworzenia jest przede wszystkim uproszczenie całego modelu. Są one nazywane przypadkami abstrakcyjnymi.

Biznesowy diagram przypadków użycia systemu restauracja Restauracja Serwowanie posiłków Gość Zakup surowców Dostawca Model przypadków użycia opisuje przedsięwzięcie biznesowe i otoczenie, które jest z tym przedsięwzięciem związane. Biznes to zbiór powiązanych ze sobą procesów biznesowych. Otoczenie zewnętrzne to np. klienci, partnerzy czy dostawcy, którzy biorą udział w tych procesach. Procesy te są modelowane za pomocą przypadków użycia, zaś do modelowania środowiska używa się aktorów. Wewnętrzna struktura przedsięwzięcia, która nie jest widziana przez aktorów nie powinna być opisywana za pomocą tego modelu.

Biznesowy diagram przypadków użycia systemu księgarni Księgarnia Dokonaj zakupu exte nd Klient ind. d ten Rozlicz transakcję Operator kart kredytowych ex Klient Przyjmij reklamację ex ten Biblioteka d Aktualizuj ofertę Hurtownia Rozlicz działalność Urząd skarbowy Wydawca

Biznesowy diagram przypadków użycia może być wykorzystywany jako mapa procesów biznesowych związanych z funkcjonowaniem księgarni. W tym celu wskazuje się, którzy pracownicy biznesowi uczestniczą w realizacji danego przypadku użycia. Pracownicy biznesowi są integralną częścią systemu i współdziałania biznesowego.

Biznesowy diagram przypadków użycia systemu księgarni Pracownik obsługi klienta Dokonaj zakupu Kasjer exte nd Klient ind. d ten Rozlicz transakcję Operator kart kredytowych ex Klient Przyjmij reklamację ex Pracownik magazynu ten Biblioteka d Aktualizuj ofertę Hurtownia Pracownik obsługi reklamacji Rozlicz działalność Urząd skarbowy Wydawca Kontroler

Dokumentacja przypadku użycia „Przyjmij reklamację” Nazwa przypadku użycia Przyjmij reklamację Nr 3 Twórca Jan Kowalik – analityk procesów biznesowych Aktorzy Klient indywidualny, Biblioteka Krótki opis Przyjęcie produktu do reklamacji Warunki wstępne Wymagane dostarczenie produktu oraz dowodu zakupu (paragon lub faktura) Warunki końcowe Wydanie nowego produktu lub nieuwzględnienie reklamacji Główny przepływ zdarzeń 1. Klient zgłasza reklamację i przekazuje pracownikowi obsługi reklamacji dowód zakupu (paragon, faktura) oraz reklamowany produkt 2. Pracownik obsługi reklamacji weryfikuje dowód zakupu oraz produkt 3. Klient uzasadnia reklamację 4. Pracownik obsługi reklamacji uwzględnia reklamację i przygotowuje kartę reklamacji dla dostarczonego produktu 5. Klient udostępnia szczegółowe dane do karty reklamacji 6. Pracownik obsługi reklamacji dostarcza nowy produkt 7. Klient odbiera nowy produkt Alternatywny przebieg zdarzeń 2 A. Brak dowodu zapłaty – odrzucenie przyjęcia zapłaty 2 B. Brak produktu – odrzucenie przyjęcia reklamacji 4 A. Pracownik obsługi reklamacji nie uwzględnia reklamacji i zwraca klientowi dowód zakupu i reklamowany produkt 6 A. Bark nowego produktu – zwrot pieniędzy klientowi Wymagania specjalne Termin dostarczenia nowego produktu klientowi nie może przekraczać 14 dni Notatki i kwestie 1. Obsługa reklamacji odbywa się zgodnie z procedurą zamieszczono w dokumentacji 2. Miejsca rozszerzenia: pozytywne rozpatrzenie reklamacji, żądanie zwrotu gotówki

Scenariusz • Scenariusz to ciąg kroków opisujących interakcję między użytkownikiem a systemem. • Sklep internetowy – scenariusz Zakup towaru: „Klient przegląda katalog i wkłada towary do koszyka. Gdy chce zapłacić podaje informacje o adresie dostawy, karcie kredytowej i potwierdza chęć zakupu. System sprawdza autoryzację karty kredytowej i potwierdza sprzedaż natychmiastowo wysyłając pocztę elektroniczną”. Ten scenariusz przedstawia jedną z sytuacji, jakie mogą się przydarzyć. Autoryzacja karty kredytowej mogłaby się jednak zakończyć niepowodzeniem i byłby to wówczas oddzielny przypadek użycia. • Przypadek użycia systemu to zbiór scenariuszy powiązanych ze sobą wspólnym celem użytkownika.

Dokumentacja przypadku użycia „Zakup towaru” Nazwa przypadku użycia Zakup towaru w sklepie internetowym Główny przepływ zdarzeń (scenariusz główny – ciąg ponumerowanych kroków) 1. Klient przegląda katalog i wybiera towar do kupienia 2. Klient przechodzi do kasy 3. Klient podaje informacje o warunkach dostawy (adres, termin) 4. System podaje pełną informację cenową, w tym koszty dostawy 5. Klient podaje informacje o karcie kredytowej 6. System autoryzuje sprzedaż 7. System natychmiastowo potwierdza sprzedaż 8. System wysyła potwierdzenie do klienta pocztą elektroniczną Alternatywny przebieg zdarzeń Altern. Niepowodzenie autoryzacji 6 A. System nie uzyskuje autoryzacji karty kredytowej 6 A 1. Klient powtórnie wprowadza informacje o karcie kredytowej. System powtarza próbę autoryzacji Altern. Stały klient 3 A. System wyświetla bieżące warunki dostawy, informacje o cenie i cztery ostatnie cyfry numeru karty kredytowej 3 B. Klient może potwierdzić lub zmienić dane domyślne. Powrót do scenariusza głównego krok 6

Dokumentacja przypadku użycia „Zakup towaru” Klient System 1. Przeglądaj katalog i wybierz towar do kupienia 2. Przejdź do kasy 3. Podaje informacje o warunkach dostawy (adres, termin) 4. Podaj pełną informację cenową, w tym koszty dostawy 5. Podaj informacje o karcie kredytowej 6. Autoryzuj sprzedaż 7. Potwierdź sprzedaż 8. Wyślij potwierdzenie do klienta pocztą elektroniczną 3 B. Potwierdź lub zmień dane domyślne Powrót do scenariusza głównego (krok 6) 3 A. Wyświetl bieżące warunki dostawy, informacje o cenie i cztery ostatnie cyfry numeru karty kredytowej 6 A 1. Powtórnie wprowadź informacje o karcie kredytowej. 6 A. Nie uzyskuje autoryzacji karty kredytowej 6 A 2. Powtórz próbę autoryzacji

Studium przypadku Określić elementy modelu przedsiębiorstwa dla systemu kontroli bankowych. - Aktorzy: Klienci, Kasjerzy, Członkowie personelu biura rozliczający czeki, inne systemy (np. obsługujące bankomaty), które wchodzą w interakcje z systemem kontroli kont - Przypadki użycia: złóż depozyt, zrealizuj czek, rozlicz czek - Obiekty: rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, czek, depozyt

Biznesowy diagram przypadków użycia dla programu ubezpieczeniowego d ex te n lu in c de d n te ex Modyfikuj osobę clu Wprowadzająca Dane in Osoba de Nowy wniosek Baza danych Modyfikuj szczegóły Przypadki użycia Modyfikuj osobę i Modyfikuj szczegóły to tylko kroki przypadku użycia Nowy wniosek. Diagram należy poprawić.

Biznesowy diagram przypadków użycia dla programu ubezpieczeniowego lu in c Modyfikuj osobę de Wprowadzająca Dane clu in Osoba de Nowy wniosek Baza danych Modyfikuj szczegóły Przypadki użycia Modyfikuj osobę i Modyfikuj szczegóły to tylko kroki przypadku użycia Nowy wniosek. Diagram należy poprawić.

Biznesowy diagram przypadków użycia dla programu ubezpieczeniowego Nowy wniosek Osoba Wprowadzająca Dane Baza danych Przypadek użycia to pewna całość, zadanie, które generuje wynik mający dla aktora jakąś wartość. Nie powinny istnieć dwa przypadki wzajemnie się włączające lub rozszerzające, nie powinno też być jednoczesnego zawierania i rozszerzania jednego przypadku przez drugi.

Wprowadź wniosek kredytowy Główny ciąg zdarzeń: 1. Przypadek użycia zaczyna się, gdy operator wybierze „Wprowadź wniosek kredytowy” 2. System wyświetla pusty formularz wniosku 3. Operator wypełnia wszystkie wymagane pola wniosku 4. Operator może wypełnić dowolne opcjonalne pola wniosku 5. Operator zatwierdza wniosek 6. System przesyła dane do bazy celem przetworzenia 7. System wraca do formularza „Wniosek kredytowy” i przypadek użycia się kończy

Wprowadź wniosek kredytowy dla operatorów wprowadzających dane Główny ciąg zdarzeń: 1. Przypadek użycia zaczyna się, gdy operator wybierze „Wprowadź wniosek kredytowy” 2. System wyświetla pusty formularz wniosku z Datą wniosku domyślnie ustawioną na aktualną datę 3. Jeśli Data wniosku nie jest aktualną datą, operator wprowadza poprawną Datą wniosku 4. Operator wypełnia wszystkie wymagane pola wniosku: Nazwisko wnioskodawcy, Adres wnioskodawcy, Data urodzenia wnioskodawcy, Nazwa pracodawcy, Adres pracodawcy, Roczny dochód, Rodzaj pożyczki i Żądana suma pożyczki 5. Jeśli jest więcej niż jeden wnioskodawca, operator wypełnia pola: Nazwisko współwnioskodawcy, Data urodzenia współwnioskodawcy i Roczny dochód współwnioskodawcy 6. Jeśli współwnioskodawcy ma inny adres niż wnioskodawca, operator wypałnia pole Adres współwnioskodawcy 7. Operator zatwierdza wniosek 8. System czyści formularz „Wniosek kredytowy” i przypadek użycia się kończy

Wprowadź wniosek kredytowy dla programistów Główny ciąg zdarzeń: 1. Przypadek użycia zaczyna się, gdy operator wybierze „Wprowadź wniosek kredytowy” 2. System wyświetla pusty formularz wniosku z Datą wniosku domyślnie ustawioną na aktualną datę 3. Jeśli Data wniosku nie jest aktualną datą, operator wprowadza poprawną Datą wniosku 4. Operator wypełnia wszystkie wymagane pola wniosku: Nazwisko wnioskodawcy, Adres wnioskodawcy, Data urodzenia wnioskodawcy, Nazwa pracodawcy, Adres pracodawcy, Roczny dochód, Rodzaj pożyczki i Żądana suma pożyczki 5. Jeśli jest więcej niż jeden wnioskodawca, operator wypełnia pola: Nazwisko współwnioskodawcy, Data urodzenia współwnioskodawcy i Roczny dochód współwnioskodawcy 6. Jeśli współwnioskodawcy ma inny adres niż wnioskodawca, operator wypełnia pole Adres współwnioskodawcy 7. Operator zatwierdza wniosek 8. System zapamiętuje wniosek w bazie danych 9. System czyści formularz „Wniosek kredytowy” 10. System sprawdza, czy wnioskodawca i współwnioskodawca są pełnoletni 11. System tworzy zapytanie do biura kredytowego o sprawdzenie wiarygodności kredytowej wnioskodawcy i współwnioskodawcy 12. System tworzy zapytanie do pracodawców wnioskodawcy i współwnioskodawcy z prośbą o potwierdzenie faktu zatrudnienia i wysokości zarobków 13. System oblicza wskaźnik zadłużenia dla wnioskodawcy i współwnioskodawcy, opierając się na raporcie z biura kredytowego i zarobkach zweryfikowanych przez pracodawców wnioskodawcy i współwnioskodawcy 14. System oblicza maksymalną dopuszczalną kwotę pożyczki która nie jest większa od maksymalnej dopuszczalnej kwoty pożyczki 15. System zapisuje wyniki procesu zatwierdzenia 16. System tworzy komunikat dla przedstawiciela handlowego z wynikiem procesu zatwierdzania i przypadek użycia się kończy

PU Wprowadź wniosek kredytowy z zagnieżdzonymi krokami Główny ciąg zdarzeń: 1. Przypadek użycia zaczyna się, gdy operator wybierze „Wprowadź wniosek kredytowy” 2. System wyświetla pusty formularz wniosku z Datą wniosku domyślnie ustawioną na aktualną datę 3. Jeśli Data wniosku nie jest aktualną datą, operator wprowadza poprawną Datą wniosku 4. Operator wypełnia wszystkie wymagane pola wniosku: Nazwisko wnioskodawcy, Adres wnioskodawcy, Data urodzenia wnioskodawcy, Nazwa pracodawcy, Adres pracodawcy, Roczny dochód, Rodzaj pożyczki i Żądana suma pożyczki 5. Jeśli jest więcej niż jeden wnioskodawca, operator wypełnia pola: Nazwisko współwnioskodawcy, Data urodzenia współwnioskodawcy i Roczny dochód współwnioskodawcy 6. Jeśli współwnioskodawcy ma inny adres niż wnioskodawca, operator wypełnia pole Adres współwnioskodawcy 7. Operator zatwierdza wniosek 7. 1. System zapamiętuje wniosek w bazie danych 8. System czyści formularz „Wniosek kredytowy” 8. 1. System sprawdza, czy wnioskodawca i współwnioskodawca są pełnoletni 8. 2. System tworzy zapytanie do biura kredytowego o sprawdzenie wiarygodności kredytowej wnioskodawcy i współwnioskodawcy 8. 3. System tworzy zapytanie do pracodawców wnioskodawcy i współwnioskodawcy z prośbą o potwierdzenie faktu zatrudnienia i wysokości zarobków 8. 4. System oblicza wskaźnik zadłużenia dla wnioskodawcy i współwnioskodawcy, opierając się na raporcie z biura kredytowego i zarobkach zweryfikowanych przez pracodawców wnioskodawcy i współwnioskodawcy 8. 5. System oblicza maksymalną dopuszczalną kwotę pożyczki dla wnioskodawcy i współwnioskodawcy, opierając się na wskaźniku zadłużenia 8. 6. System sprawdza, czy żądana kwota pożyczki jest nie większa niż maksymalna dopuszczalna kwota pożyczki 8. 7. System zapisuje wyniki procesu zatwierdzenia 8. 8. System tworzy komunikat dla przedstawiciela handlowego z wynikiem procesu zatwierdzania 9. Przypadek użycia się kończy

PU Wprowadź wniosek kredytowy z wycinkowym przypadkiem użycia Główny ciąg zdarzeń: 1. Przypadek użycia zaczyna się, gdy operator wybierze „Wprowadź wniosek kredytowy” 2. System wyświetla pusty formularz wniosku z Datą wniosku domyślnie ustawioną na aktualną datę 3. Jeśli Data wniosku nie jest aktualną datą, operator wprowadza poprawną Datą wniosku 4. Operator wypełnia wszystkie wymagane pola wniosku: Nazwisko wnioskodawcy, Adres wnioskodawcy, Data urodzenia wnioskodawcy, Nazwa pracodawcy, Adres pracodawcy, Roczny dochód, Rodzaj pożyczki i Żądana suma pożyczki 5. Jeśli jest więcej niż jeden wnioskodawca, operator wypełnia pola: Nazwisko współwnioskodawcy, Data urodzenia współwnioskodawcy i Roczny dochód współwnioskodawcy 6. Jeśli współwnioskodawcy ma inny adres niż wnioskodawca, operator wypełnia pole Adres współwnioskodawcy 7. Operator zatwierdza wniosek 8. System czyści formularz „Wniosek kredytowy” 9. Przypadek użycia się kończy Wycinkowy przypadek użycia: Regułu biznesowe dla przetwarzania wniosku 1. System zapamiętuje wniosek w bazie danych 2. System sprawdza, czy wnioskodawca i współwnioskodawca są pełnoletni 3. System tworzy zapytanie do biura kredytowego o sprawdzenie wiarygodności kredytowej wnioskodawcy i współwnioskodawcy 4. System tworzy zapytanie do pracodawców wnioskodawcy i współwnioskodawcy z prośbą o potwierdzenie faktu zatrudnienia i wysokości zarobków 5. System oblicza wskaźnik zadłużenia dla wnioskodawcy i współwnioskodawcy, opierając się na raporcie z biura kredytowego i zarobkach zweryfikowanych przez pracodawców wnioskodawcy i współwnioskodawcy 6. System oblicza maksymalną dopuszczalną kwotę pożyczki dla wnioskodawcy i współwnioskodawcy, opierając się na wskaźniku zadłużenia 7. System sprawdza, czy żądana kwota pożyczki jest nie większa niż maksymalna dopuszczalna kwota pożyczki 8. System zapisuje wyniki procesu zatwierdzenia 9. System tworzy komunikat dla przedstawiciela handlowego z wynikiem procesu zatwierdzania

Metody obsługi przypadków użycia – różne wersje PU • Przypadek użycia obejmuje tylko te czynności, z którymi styka się użytkownik docelowy podczas interakcji z systemem. (Dwie wersje przypadku użycia można przechowywać jako oddzielne przypadki użycia) • Zmodyfikowanie wersji dla użytkownika docelowego tak, by zawierała dodatkowy akapit albo zagnieżdżone kroki, przedstawiające dodatkowe szczegóły. • Skorzystanie z wycinkowych przypadków użycia. Wycinkowy przypadek użycia to fragment innego przypadku użycia. Jest on wyciągany z głównego przypadku użycia i zapisywany oddzielnie. Zazwyczaj robi się to po to, by pokazać więcej szczegółów dotyczących innego przypadku użycia, gdy z jakichś powodów nie chce się modyfikować pierwotnej treści opisu. Uwaga: Gdy mamy przypadek użycia z niejasnymi zwrotami w opisie, trzeba się zastanowić, kto ma być jego odbiorcą, aby upewnić się, czy poziom szczegółowości jest właściwy. Można utrzymywać wiele wersji tego samego przypadku użycia, skorzystać z zagnieżdżonych kroków albo akapitów, bądź wynikowych przypadków użycia. (Wybraną metodę należy konsekwentnie stosować dla wszystkich opracowanych PU)

Dokumentacja przypadku użycia „Anuluj rezerwację sal” Nazwa przypadku użycia Anuluj rezerwację sali wykładowej Nr 6 Twórca Jan Kowalik – analityk procesów biznesowych Aktorzy Osoba przydzielająca salę (pracownik), Wykładowca Krótki opis Co najmniej jedna sala jest zarezerwowana Warunki wstępne Wymagane wcześniejsze zarezerwowanie sali Warunki końcowe System odnotuje salę jako dostępną w tym terminie Główny przepływ zdarzeń 1. Osoba odpowiadająca za przydział sal weryfikuje rezerwacje uruchamiając funkcję „Rezerwacje” 2. System wyświetla okno z informacjami o rezerwacjach sal (wykład, laboratorium, ćwiczenia) 3. Osoba odpowiadająca za przydział sal zaznacza rezerwację do anulowania i uruchamia funkcję „Anuluj rezerwację” 4. System wyświetla komunikat „czy anulować zaznaczone rezerwacje” 5. Osoba odpowiadająca za przydział sal potwierdza operację anulowania zaznaczonych rezerwacji 6. System potwierdza wykonanie operacji komunikatem „Anulowano wybrane rezerwacje” i odświeża ekran monitora Alternatywny przebieg zdarzeń 2 A. System wyświetla komunikat „Brak rezerwacji” 3 A. Osoba odpowiadająca za przydział sal rezygnuje z anulowania rezerwacji 3 B. Jeżeli podczas rezerwacji podany został adres e-mail osoba odpowiadająca za przydział sal może wysłać do wykładowcy pocztą elektroniczną informację o anulowaniu rezerwacji Wymagania specjalne Termin dostarczenia informacji o anulowaniu rezerwacji wcześniejszy niż termin rezerwacji Notatki i kwestie 1. Obsługa anulowania rezerwacji na podstawie reguł

Biznesowy diagram przypadków użycia systemu księgarni System Aktorami są Klient i Przedstawiciel Handlowy. Przypadki użycia to Złóż zamówienie, Złóż zamówienie przez WWW i Przygotuj raport o sprzedaży Złóż zamówienie Przedstawiciel Handlowy dziedziczy po Kliencie, Więc Przedstawiciel Handlowy może korzystać z przypadku użycia Złóż zamówienie, a także Przygotuj raport o sprzedaży. Klient może korzystać tylko ze Złóż zamówienie. Klient Złóż zamówienie Przez WWW Przygotuj raport O sprzedaży Przedstawiciel Handlowy Złóż zamówienie przez WWW dziedziczy zachowanie po złóż zamówienie i dodaje swoje własne zachowanie. Aktor i przypadek użycia mogą być powiązani związkiem komunikacji. Kierunek strzałki pozwala stwierdzić, kto rozpoczyna przypadek użycia. Przedstawiciel Handlowy rozpoczyna Przygotuj raport o sprzedaży. Nie wiemy, kto rozpoczyna Złóż zamówienie. Prostokąt wokół przypadku użycia oznacza granice systemu. Wewnątrz tego prostokąta umieszcza się nazwę systemu lub podsystemu.

Notacja dla diagramów PU (kontynuacja) <<extend>> (Towar przeceniony) [towar na liście towarów przecenionych] Cena z wyprzedaży sezonowej Złóż zamówienie Extension Points Towar przeceniony: przed krokiem 5 Stały Klient: po wybraniu wszystkich towarów Śledzenie programu <<extend>> (Towar przeceniony, Stały klient) [śledzenie = true]] Przypadek użycia Złóż zamówienie z miejscami rozszerzenia. Przypadki użycia Cena z sezonowej wyprzedaży i Śledzenie programu rozszerzają Złóż zamówienie. Anuluj zamówienie Znajdź zamówienie <<include>> Przypadek użycia Anuluj zamówienie włącza przypadek użycia Znajdź zamówienie

Notacja dla diagramów PU (kontynuacja) Złóż zamówienie Duży System Wsadowy IZłóż Zamówienie IAktualizuj Towar System Magazynowy udostępnia interfejs IAktualizuj. Towary. Złóż zamówienie komunikuje się z Systemem Magazynowym za pośrednictwem tego interfejsu. Złóż zamówienie udostępnia interfejs IZłóżZamówienie, z którego do komunikacji za Złóż zamówienie korzysta Duży System Wsadowy.

Notacja dla pakietów Baza Danych global Pakiety to pojemniki, które definiują przestrzeń nazw. Przedstawione tu pakiety to Baza Danych, Zarządzanie Zamówieniami i Obsługa Finansów. Zarządzanie Zamówieniami Pakiety globalne, takie jak Baza Danych, wykonują pracę na rzecz wszystkich innych pakietów z diagramu. Zarządzanie Zamówieniami i Obsługa Finansów są klientami Bazy Danych. Obsługa Finansów Związek pomiędzy pakietami jest taki, jak między klientami a dostawcami. Obsługa Finansów wykonuje pracą na rzecz Zarządzania Zamówieniami.

Notacja dla diagramów czynności Stan początkowy Zaloguj się Stan akcji z czynnością Stan końcowy Przejście automatyczne [system gotowy] Dozór. Warunki dozoru są spełnione (prawdziwe) albo nie (fałszywe) i zapisuje się je w nawiasach kwadratowych. Przejście wykonuje się tylko wtedy, gdy warunek dozoru jest spełniony. Rozgałęzienie

Notacja dla diagramów czynności - cd Zaloguj się Wyświetlono formularz zamówienia Gruba kreska to rozwidlenie współbieżne. Przedstawia podział jednej ścieżki na klika wykonywanych jednocześnie Wyświetlono formularz wyboru zamówienia Zamknięto formularz zamówienia Wyloguj się Gruba kreska służy scalaniu ścieżek. W tym miejscu kilka współbieżnych ścieżek jest synchronizowanych i łączonych w jedną wychodzącą ścieżkę.

Notacja dla diagramów przebiegu : Użytkownik <<create>> ustaw. Numer. Zamówienia() szukaj(Numer. Zamówienia) zamówienie Formularz Wyszukiwania Zamówień Obiekty to prostokąty z umieszczoną wewnątrz podkreśloną nazwą. Na diagramie są również egzemplarze aktorów. Ponieważ są to egzemplarze, więc nazwy są podkreślone. Przerywana pionowa linia przedstawia czas, w którym obiekt istnieje. Komunikat wychodzący z boku obiektu oznacza, że obiekt ten jest tworzony za pomocą tego komunikatu. Strzałki rysowane linią ciągłą oznaczają synchroniczne komunikaty albo wywołania procedur. Strzałki rysowane linią przerywaną symbolizują powroty.

Notacja dla diagramów klas Formularz Wyszukiwania Zamówienia numer. Zamówienia wyświetl() ustaw. Numer. Zamówienia() szukaj() Baza danych Przód Bazy Danych zapisz. Zamówienie(Zamówienie) aktualizuj. Stan. Zamówienia() Klasa to prostokąt z trzema przedziałami. Pierwszy z nich zawiera nazwę klasy, drugi - listę atrybutów, a trzeci – listę operacji. Pokazany jest także pakiet zawierający klasę. Jeśli zawartość pakietu nie jest skomplikowana, to można ją przedstawić wewnątrz pakietu, tak jak pokazano obok. Nazwa pakietu jest w takim wypadku umieszczona na górnym pasku. Na ostatnim rysunku pokazany został podsystem realizujący interfejs. Oznacza to, że podsystem musi zawierać implementację wszystkich operacji interfejsu. <<interface>> IObsługa. Finansów <<subsystem>> Obsługa Finansów obciążKonto() uznaj. Konto() obsłużPłatność()

Notacja dla procesów biznesowych Przypadki użycia dla procesów biznesowych Zamów towary Klient Firma Kurierska Aktorzy biznesowi to Klient i Firma Kurierska. Są to byty znajdujące się na zewnątrz firmy. Biznesowy przypadek użycia to Zamów towary. Jest to jedna z usług wykonywanych przez firmę. Kooperacja dla procesów biznesowych Pracownicy to Sprzedawca i Księgowy. Są to osoby zatrudnione w firmie. Aktorem biznesowym jest Bank. Opłata to byt biznesowy. Linię ilustrują interakcje. Sprzedawca kontaktuje się z Księgowym, a obaj korzystają z Opłaty. : Opłata : Sprzedawca : Księgowy Obsługa Klienta Diagramy klas dla procesów biznesowych : Bank Magazyn Działy firmy to Obsługa Klienta i Magazyn.