METALI I PROIZVODI METALURGIJE Svojstva metala l l

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Svojstva metala l l Metalni sjaj (boja) Toplotna i električna provodljivost, oksidacija Posebni načini obrade (termička obrada - livenje, kovanje, istezanje. . . ) Legiranje Podela prema specifičnoj težini l l laki (manja od 4, 5 g/cm 3) teški (veća od 4, 5 g/cm 3)

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Podela metalurgije l l Bazna (ekstraktivna) – rafinacija i legiranje Preradjivačka Crna (gvoždje, mangan, hrom) Obojena (svi ostali metali i legure)

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Gvoždje (Fe) U prirodi se nalazi u obliku oksida, karbonata, sulfida, itd. Rafinacija se vrši u visokim pećima čiji je finalni proizvod sirovo gvoždje sa primesama (silicijum, mangan, ugljenik). Težak metal, podložan oksidaciji (rdja, Fe 2 O 3), sirovina za dobijanje čelika.

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Čelik Najvažniji (bazni) proizvod crne metalurgije sa manje od 1, 7% ugljenika. Posebne oznake po JUS-u (Č+broj koji ukazuje na sastav (legiranje), čvrstoću, čistoću i specifična svojstva) Osnivni postupci odstranjivanja nečistoća: l l Neposredna oksidacija (Besemerov i Tomasov postupak) Posredna oksidacija (Simens-Martinov postupak)

Čelik l Vrste čelika – – – l Nelegirani čelici Niskolegirani čelici (od 1 -5% legirajućih elemenata ) Visokolegirani čelici (preko 5% legirajućih elemenata ) Podela čelika prema oblastima primene (Betonski čelici, Čelik za opruge, Nerđajući čelici, Čelici otpotni na uticaj kiselina, Čelici za duboko izvačene, Čelici za poboljšanje, Alatni čelici, itd. )

Čelik • Mittal Steel Company N. V. (Holandija, SAD, Ukrajina) 60, 9 Mil. t. zajedno sa Arcelor (Luksenburg) 45, 2 Mil. t. • Nippon Steel (Japan) 32, 4 Mil. t. • JFE Group Holding (Japan) 31, 6 Mil. t. • Posco (Južna Korea) 30, 2 Mil. t. • Shanghai Baosteel (Narodna Republika Kina) 21, 4 Mil. t. • US Steel (SAD) 20, 8 Mil. t. • Corus (Holandija, Velika Britanija) 19 Mil. t. • Nucor (SAD) 17, 9 Mil. t. • Thyssen. Krupp (Nemačka) 17, 6 Mil. t.

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Obojena metalurgija Bakar U prirodi najčešće kao sulfid (Cu. S), crvenkastog sjaja, velike električne i toplotne provodljivosti. U velikom procentu se koristi kao katodni bakar. l l Najpoznatije legure: mesing (bakar i cink) bronza (bakar i kalaj)

Bakar Luženje kiselinama ili bio-luženje i prerada Solvent extraction. Electro. Winning tehnologijom (SX-EW). Izraziti rast i razvoj alternativnih metoda dobijanja bakra naročito je izražen u poslednjih desetak godina

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Obojena metalurgija Olovo U prirodi najčešće kao sulfid, sulfat ili karbonat. Težak metal, male tvrdoće (najmekši), male električne i toplotne provodljivosti. Absorbuje zračenje (poslednji u nizu radioaktivnog raspada). Najpoznatije legure sa antimonom i kalajem.

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Obojena metalurgija Aluminijum Najrasprostranjeniji metal u prirodi, najčešće kao aluminoslikat i hidroksid (boksit). Za preradu se koristi isključivo boksit (skup postupak sa velikom potrošnjom energije). Lak metal, dobar provodnik, lako se obradjuje. Najpoznatije legure sa bakrom, magnezijumom i manganom (duraluminijum) i silicijumom (silumin).

ALUMINIJUM Proizvodnja u svetu

NIKL l l Nikl je umereno tvrd, blistav metal srebrnobele boje, otporan na koroziju. Rude ovog metala obično sadrže i halkopirit i druge minerale bakra i gvožđa. Koncentrovanje rude vrši se flotacijom, pa se ruda prži da bi se uklonio jedan deo sumpora Upotreba Koristi se za prevlačenje drugih metala (niklovanje) radi zaštite od korozije (posebno legiran sa srebrom), a dodaje se i čeliku. Niklohromni čelici (1, 5 -3, 0% nikla) su veoma tvrdi i otporni na udarce, pa se koriste za pravljenje delova motora sa unutrašnjim sagorevanjem. U zavisnosti od procentnog udela nikla u leguri, kao i elemenata koji se uz nikl koriste za legiranje, dobijaju se različite legure koje imaju različite namene. Legure nikla i bakra se koriste za izradu kovanog novca, pribora za jelo. Nikl u prahu se koristi kao katalizator u mnogim hemijskim reakcijama u industriji.

CENE

METALI I PROIZVODI METALURGIJE Sekundarne sirovine l l l Prikupljanje sekundarnih sirovina lakši i brži postupak u odnosu na eksploataciju ruda Oprema za preradu sekundarnih sirovina i do 5 puta jeftinija u odnosu na postupke ekstrakcije iz ruda Ušteda energije pri preradi (za aluminijum i do 10 puta) Smanjena količina čvrstog otpada Smanjena eksploatacija resursa (ograničene rezerve)