Mesnevi Mesnevi zellikle Arap Fars ve Osmanl edebiyatnda

Mesnevi ○ Mesnevi özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan divan edebiyatı şiir biçimidir. Arapçada(müzdevice)denilen mesnevi türü ilk olarak 10. yüzyılda İran edebiyatında ortaya çıkmıştır. 1

Mesnevi’nin Özellikleri Her beyti kendi arasında kafiyelidir. Yani aa bb cc dd… Bu şiirlerde konu ve beyit sayısı bakımından sınır olmadığı için Divan şairleri bu tür ile uzun şiirler yazmışlardır. Mesela Mevlana’nın Mesnevi’si 25. 700 beyitten oluşmuştur. Ünlü İran Şairi Firdevsî’nin Şeh-nâme’si de yaklaşık 60. 000 beyittir. 2

○ Edebiyatımıza İran Edebiyatı’ndan geçmiştir. ○ Mesnevide beyitler kendi içinde anlam birliğine sahiptir beyitler arasında konu birliği gözetilir. ○ Her beytin ayrı kafiyelenişi yazma kolaylığı sağlar. ○ Uzun mesnevilerde monotonluğu ortadan kaldırmak için hikaye kahramanının ağzından söylenen gazellere de yer verilmiştir 3

○ Bazı şairler beş veya beşten fazla mesnevi yazmışlardır. Bunlar da ayrı isimlerle anılır. Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş esere hamse denir. Ali Şir Nevâî Taşlıcalı Yahya Hamdullah Hamdi Nergisî hamse şairlerinden bazılarıdır. ○ Aruzun kısa kalıpları ile yazılır. ○ Edebiyatımızda mesnevi türünün ünlü isimleri şunlardır: Fuzûlî Şeyhi Nâbî Şeyh Galip. ○ Mesnevilerde çeşitli konular işlenir 4

○ Aşk konulu mesneviler: Fuzûlî- Leyla vü Mecnun ○ Dinî ve tasavvufî mesneviler: Mevlid (Vesiletü’n-Necat)- Süleyan Çelebi Şeyh Galib- Hüsn ü Aşk ○ Tarihi- Destanî mesneviler: Mihailoğlu Ali Beğ – Gazavatnâme ○ Not: Divan Edebiyatında bugünkü anlamda öykü ve roman yoktu. Mesneviler bir bakıma bugünkü öykü ve romanın İslamiyet’ten Önce Türk Edebiyatı’ndaki destanın Divan Edebiyatındaki karşılığıdır 5