MESLEK SEMN ETKLEYEN ETMENLER Fethiye Rehberlik Aratrma Merkezi

MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER Fethiye Rehberlik Araştırma Merkezi Neziha DONAT

MESLEK �Sürekli bir şekilde yapılan insan ve toplumun maddi manevi ihtiyaçlarını karşılayan özellikle ilgi ve kabiliyetlere bağlı olarak öğrenilmiş bir hizmettir.

�Meslek seçimi neden hayatınızın dönüm noktalarından biridir? �ÇÜNKÜ; Meslek Seçmek Hayat Biçimini Seçmektir!

SEÇTİĞİMİZ MESLEK YAŞAMIMIZDA NELERİ ETKİLER ►Gelir düzeyi ►Sosyal statü ►Özel yaşam ve sosyal ilişkiler ►Zamanı kullanma biçimi ►Kendimizi ifade etme, gerçekleştirme fırsatı

MESLEK SEÇİMİ �Bu gün her meslek kişilerden belirli niteliklere sahip olmasını gerektirir. �Kişi kendi zeka ve kabiliyetlerine, ilgi ve eğilimlerine en uygun olan meslek alanlarına yönelmelidir.

�Günümüzde meslek seçeneklerinin artması, buna bağlı olarak meslekte uzmanlaşmanın artması, mesleğe hazırlanmanın uzun süreli eğitimi gerektirmesi seçme işleminin önemini artırmaktadır.

�Bireyin seçim yapmak zorunda olduğu meslekler geniş bir yelpaze göstermektedir. Tüm bunlar doğru ve gerçekçi seçim yapma zorunluluğunu artırmaktadır.

�Bireyin gelecekteki yaşam tarzını belirlemesinde dönüm noktası olan mesleki tercihini yaparken doğru ve isabetli karar verebilmesi için izleyebileceği basamaklar şöyle sıralanabilir:

1. Bireyin yeteneklerinin belirlenmesi (Ben neler yapabilirim? ) �Yetenek belli bir eğitimden yararlanabilme gücüdür. Bireyin hangi eğitim programında başarılı olabileceğini gösterir. Seçtiği mesleğin gerektirdiği en az yetenek düzeyine sahip olmayan bireyin o meslekte başarılı olması olası değildir

Sahip olduğu yeteneklerin, kapasitenin altında bir yetenek düzeyi gerektiren mesleğe yönelen bireyin meslekte doyum sağlaması da mümkün olmayacaktır. �

2. İlgi Alanlarının Belirlenmesi (Ben neleri yapmaktan hoşlanırım? ) �Yetenekler, bireyin hangi eğitim programında daha başarılı olabileceğini gösterirken ilgiler, bireyin hangi faaliyetlerle uğraşmaktan zevk duyacağını belirler ve işin özüne iner. İlgiler, yeteneklerle ilişkilidir. İlgi duyduğumuz alanlar çoğunlukla yetenekli olduğumuz alanlardır.

�Birey ilgi duyduğu , hoşlandığı işleri severek yapar. Bireyin ilgi duymadığı faaliyete yönelmesi hem mesleki doyumunu hem de başarısını olumsuz olarak etkileyecektir.

3. İş Değerlerinin Belirlenmesi (Ben ne istiyorum) �Yetenek ve ilgilerin belirlenmesinin ardından bireyin meslekteki beklentilerini tanımlaması gerekir. İş değerleri, bireyin meslekte nelere önem verdiğini, mesleki faaliyetin sonunda elde etmek istediği olanakları gösterir.

�Kazanç, yaratıcılığı kullanma, liderlik, yeteneğini kullanma, işbirliği, ün sahibi olma, sosyal statü, düzenli yaşam, değişiklik gibi iş değerleri vardır. Birey bu değerlerden kendisi için önemli olanları belirlemeli. Kendisine belirlediği bu değerleri sağlayacak mesleğe yönelmelidir.

4. Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi (Karakterim Nasıl? ) �Meslek seçimi, bireyin kişiliğinin yansımasıdır. Bireyin meslek seçiminde isabetli olması kişilik özelliklerini çok iyi tanıyıp bu özellikleri gerektiren mesleklere yönelmesine bağlıdır. Bireylerin çok farklı kişilik özellikleri vardır. Bireyin özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu belirlemesi, seçimini bu doğrultuda yapması gerekir.

5. İlgi Duyulan Mesleklerin incelenmesi �Bireyin kendini yukarıda açıklanan şekliyle tanımasının ardından ilgi duyduğu meslekleri tanıması gerekiyor. Bireyin meslekler hakkındaki araştırmasını şu konularda yapmalıdır;

Ø Hayatımızı nasıl bir ortamda sürdüreceğimizi, Ø Hayat boyu birlikte iş yapacağımız arkadaş çevremizi, Ø Çalışırken zevkle iş yapıp yapamayacağımızı, Ø Mesleğimizden tatmin olup olamayacağımızı, Ø Toplumda hangi konumda olacağımızı, Ø Nelerden ödün verip vermeyeceğimizi.

İlgili meslekte çalışanların temel faaliyetler Ø Çalışma ortamı Ø Çalışma koşulları Ø Çalışanlarda aranan nitelikler Ø Mesleğe hazırlanma Ø İlk işe giriş Ø Meslekte ilerleme Ø Kazanç Ø İş bulma olanağı ve mesleğin geleceği Ø

MESLEKLER HAKKINDA NELERİ BİLMELİYİZ? � Mesleğin faaliyet alanı nedir? � İyi ya da kötü yanları nedir? �Günde kaç saat çalışılacaktır? � Gece ya da gündüz nöbeti var mı? �Haftalık tatillerin, yaz tatillerinin süresi? �Özel beceri gerektiriyor mu?

Ne gibi nitelikler gerektiriyor? İşe başlarken ayrıca bir eğitime gerek var mı? Ø Kursa, staja gerek var mı? Ø Hangi okullardan mezun olmak gerekiyor? Ø Meslekte ilerleme olanakları nelerdir? Ø Gelir düzeyi ne olacaktır? Ø Ülkenin her bölgesinde mi sadece belirli yerlerde mi çalışma olanağı var? Ø

�Bilgi toplamak için, meslekleri tanıtan kılavuzlardan, rehber kitapçıklarından, mesleki tanıtım seminerlerinden, okullardaki rehberlik servislerinden, o mesleğin mensuplarından yararlanılabilir. Karar aşamasında, gerekli alt yapıyı anlatıldığı şekilde oluşturan birey, sahip olduğu ilgi, yetenek ve kişilik özelliklerini düşünüp bu özelliklerini gerektiren ilgi duyduğu meslekte karar vermelidir.

�Meslek seçimini bireyin kendisi ve kendisin dışında da meslek seçimini bazı faktörler etkilemektedir. Bunlar:

MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER �Kendi istek ve hayalleri �Fiziksel özellikleri ve cinsiyeti �Meslek hakkın da bilgi düzeyi �Benlik kavramı, ilgileri özel yetenekleri ve zekası �Akranların etkisi ve düşünceleri �Mesleki olgunluk düzeyi

MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER �Ailenin sosyo-ekonomik durumu �Çalışma alışkanlıkları �Çevrenin etkisi ve ülkenin ekonomik durumu teknolojik gelişmeler �Ailenin beklentisi ve kendisi hakında ki düşünceleri

MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER �Mesleğin toplumdaki yeri ve getirdiği gelir ve mesleğe olan talep �Okul başarısı ve öğretmenlerin düşünceleri �Dış etkenlerden arınma Aile uzlaşma �Yakın çevrenin etkisinden kurtulma �Toplumsal yargıların üstünde düşünebilme

MESLEK SEÇİMİ KİŞİLİĞİN İFADESİDİR. �Belirli meslekleri yürüten insanlar, belirli özelliklere sahiptirler ve meslek üyeleri bu özelliklerine göre sıralandırılır. Farklı tipler farklı ilgilere ve becerilere sahip insanlardan oluşur. Aynı tipteki insanlar problemlere çözüm yolları ararken aynı özelliklere, ilgilere ve becerilere sahip insanlar bir arada bulunurlar.