MESLEK SEM SORU MESLEK SEM NEDEN NEMLDR Meslek

MESLEK SEÇİMİ

SORU: MESLEK SEÇİMİ NEDEN ÖNEMLİDİR? Meslek, bir kimsenin geçimini sağlamak için yaptığı sürekli iş olarak tanımlanır. Herkesin geçimini sağlamak için yapabileceği düzenli ve sürekli bir işinin olması zorunlu bir gelişim görevidir. Meslek seçimi ise insanın yaşamındaki en önemli kararlardan biridir. Çünkü ben şu mesleği seçiyorum derken, ya da hayır ben şu mesleği değil, bu mesleği seçiyorum derken aslında o meslekle birlikte o mesleğin getirdiği yaşam şeklini de seçmiş oluyorsunuz. Meslek seçiminizle birlikte hayatınızın yönü değişmektedir. Örneğin gelir düzeyi, yaşanılacak olan çevre, toplumsal ilişkiler, eş seçimi, çalışma koşulları, prestij, statü vb… Bu karardan geri dönmek bazen çok yorucu ve zaman alıcı olabilir, hatta bazen imkansız olabilir.

SORU: YAPTIĞIM / YAPACAĞIM ALAN SEÇİMİ İLERİDE GERÇEKLEŞTİRECEĞİM MESLEK SEÇİMİNİ NASIL ETKİLER? Lise çağı bir anlamda mesleki tercihlerin kesinleşmesi ve eyleme dönüştürülmesi için bir hazırlık ve araştırma dönemi olarak nitelendirilmiştir. Lise çağında birey hem kendi yeteneklerini, ilgilerini, kişilik özelliklerini ve beden özelliklerini tanıyacak, hem de tanıdığı ve farkına vardığı özelliklerine uygun bir alanı ve mesleği belirleyecektir. Sizin için önemli olan yönelmeyi düşündüğünüz mesleğe en uygun alan belirlemektir. Yeni ÖSS sisteminde her aday mezun olduğu alanla ilgili yüksek öğretim programlarını tercih ettiğinde avantajlı durumdadır.

9. sınıfta alanlardan birine yönelirken; ” Lise sonrası hedeflerime uygun mu? ” Benim meslek alanıma uygun mu? ” Seçeceğim alanda başarılı olabilecek miyim? Yukarıdaki belirtilen soruların yanıtlarından eminseniz uygun alanı bulmuşsunuz demektir. Seçtiğiniz alanla ilgili kararların ne kadar önemli olduğunu üniversite sınavına girerken daha çok hissedeceksiniz. Eğer bir mesleğe karar vermişseniz uygun alanı bulmak hiç de zor değildir. Ancak bir meslek seçimi yapmamışsanız ya da kararsızsanız seçeceğiniz alan, yaşamınızla, yetenek ve ilgilerinizle, başarı durumunuzla çelişmemelidir. Bir meslek alanı belirleyebilmişseniz de alan seçiminde yanılmazsınız. Ancak kendiniz hakkında gerçekçi bilgileriniz ve gelecekle ilgili ciddi planlarınız yoksa seçeceğiniz alan ileride pişman olmanıza neden olabilir.

Meslek seçiminde 9. sınıfın özel bir önemi vardır. Bu yıllarda yapılan bir seçimin yaşamın ileriki yıllarını derinden etkileyeceği unutulmamalıdır. Bugün verilecek doğru karar, ileride mutlu bir yaşam sürdürmeyi sağlarken, bugün verilecek yanlış karar, ileride hep arayış içerisinde olan, enerjisini hep bu yöne çevirmiş, ya da bu mücadeleyi veremeyecek kadar yorulmuş, bezmiş insanlar yaratacaktır. Günümüzde, mesleğini sevmediği için doyumsuzluk yaşayan ve iç dengesini yitiren birçok insan var. Çünkü zorlanarak yapılan meslek, depresyon, iş veriminde düşüş, dikkatsizlik, isteksizlik, başarısızlığın getirdiği mutsuzluk, iştahsızlık, uykusuzluk, çevreyle iletişim bozukluğu gibi ciddi boyutlu rahatsızlıklar yaratıyor.

Tüm bunların sonucunda da insan kendini değersizleştirebiliyor. Kendini değersizleştirme, kendini işe yaramaz ve beceriksiz hissetme duygusu ise insanı oldukça fazla yıpratıyor. Bu yüzden kişinin eşiyle, çocuğuyla, dostlarıyla ve tabii ki iş yerindeki arkadaşlarıyla ilişkileri bozulabiliyor. Öğrencilik hayatında Matematik, Fen Bilgisi gibi sayısal yetenek gerektiren derslerden geçer tek not alamayan bir öğrencinin, toplum yüceltiyor, annem babam seviyor diye “Tıp doktoru ya da mühendis” olmak istemesi kişinin kendisiyle yabancılaşmasına bir örnektir.

9. sınıfta öğrencinin bir alana yönelmesi salt başarı durumuyla ilgili olmadığı, aslında onun meslek seçimi ile ilgili olduğunu anlamak gerekir. Bazılarımızın yorumladığı gibi ” çalışkanların sayısala, tembellerin Türkçe-matematik alanına” yöneldiği biçimde olmaması gerekir. Başkalarının inançları ve ön yargıları değil kendinizin ilgi ve yeteneklerinize ve mesleki olgunluk düzeyinize uygun olması gerekmektedir. Bir alana yönelmede ölçüt öğrencinin kendisi olmalıdır. Anne ve baba için önemli olan, toplumca “kariyeri yüksek” olduğu belirtilen bir meslekten çok; kendinizi gerçekleştirebileceğiniz, mutlu ve başarılı olabileceğiniz bir mesleğinizin olması önemlidir.

Mesleğin seçilmesi sorumluluğu size aittir. Bu sorumluluğu başkaları üzerine almamalıdır. Başkalarından yardım alınabilir; rehber öğretmenin, öğretmenlerin, anne ve babanızın görüşleri de önemlidir. Ancak seçimin olumlu ve olumsuz sonuçlarından en fazla kendinizin etkileneceğini unutmamak gerekir!

SORU: MESLEĞİMİ SEÇERKEN HANGİ AŞAMALARI TAKİP ETMEM GEREKİR? Birey, meslek seçiminden önce başlıca dört konuyu iyi bilmek zorundadır.

1. KENDİNİZLE İLGİLİ BİLGİ SAHİBİ OLMALISINIZ: ” Hangi konulara ilgi duyuyorsunuz? ” Hangi konularda yetenekli olduğunuzu düşünüyorsunuz? ” Kişilik özelliklerinizi biliyor musunuz? (Örneğin, liderlik özelliğine sahip olduğunu düşünen birey, ilerleme olanağı olmayan bir meslek seçtiğinde mutsuz olabilecektir. ) ” Yaşamdan beklentileriniz neler? ” Yaşamda en çok nelere öncelik ve önem veriyorsunuz? Para kazanma, ün sahibi olma gibi. ” Fiziksel özellikleriniz seçmeyi düşündüğünüz mesleğe uygun mu? (Örneğin, pilotluk eğitimi almak isteyen bireylerin görme kusuru olmaması gereklidir. )

2. SEÇMEYİ DÜŞÜNDÜĞÜNÜZ MESLEK KONUSUNDA BİLGİ SAHİBİ OLMALISINIZ: ” Mesleğin gerektirdiği özellikler nelerdir, meslek hangi yetenekleri, ilgileri, kişilik özelliklerini, fiziksel özellikleri gerektirmektedir? ” Meslekte yapılan işler nelerdir? ” Mesleğin çalışma ortamı nasıldır? ” Mesleğin kazanç durumu nedir? ” Önümüzdeki on yıl içinde mesleğin ülkemizdeki durumu nasıl olacaktır? ” Meslekte yükselme olanakları nasıldır? ” Meslekte kadın/erkek çalışan oranı nasıldır? ” Meslek, staj, zorunlu hizmet gibi çalışmaları gerektirmekte midir?

3. SİZİ, SEÇTİĞİNİZ MESLEĞE HAZIRLAYAN YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARI HAKKINDA BİLGİ SAHİBİ OLMALISINIZ: ” Hangi yüksek öğretim kurumları, seçilen mesleğe eleman yetiştirmektedir? ” Seçilen yüksek öğretim kurumu yılda kaç öğrenci almaktadır? ” Daha önceki yılların taban puanları nelerdir? ” Seçilen yüksek öğretim kurumu hangi puan türünde öğrenci almaktadır? ” Öğrenim süresi kaç yıldır? ” Özel bir ödeme gerektiriyor mu, bu ödemeleri karşılayabilecek misiniz? (örneğin; diş hekimliği bölümünde okuyan öğrenciler derslerde kullanacakları malzemelerin çoğunluğunu kendileri karşılıyorlar) Yüksek öğretim kurumunun bulunduğu yer ve sunduğu olanaklar öğrenci için yeterli mi?

SORU: MESLEK SEÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİM? Öncelikle kişinin kendisini tanıması ve şu sorulara doğru yanıt vermesi gerekmektedir : Yeteneklerim seçtiğim mesleğe uygun mu? İlgi alanlarım bu mesleğin gerektirdiği ilgi alanlarıyla çakışıyor mu? Seçtiğim mesleğin çalışma koşulları nasıl? Büyük bir şehirde mi, küçük bir şehirde mi yaşamak istiyorum? Güvenli bir iş mi istiyorum yoksa ilerlemek için risk almaya hazır mıyım? Seçtiğim mesleğin ücret durumu nedir? İlerleme olanakları mevcut mudur? Seçtiğim mesleğin eğitimini aldıktan sonra bu alanda iş bulabilecek miyim? Ve en önemlisi, kendimi 20 -30 sene sonra nerede görmek istiyorum?

Bir meslekte mutlu olabilmenin en önemli faktörü, ilgi ve yeteneklerin, mesleğin gerektirdiği ilgi ve yeteneklerle örtüşüyor olmasıdır. Bu yüzden seçilecek olan mesleğin gerektirdiği ilgi ve yeteneklerin neler olduğu araştırılmalı, kişinin söz konusu yeteneklerin ve ilgilerin ne kadarına sahip olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Konuyu bir örnekle açıklayalım: Doktor olabilmek için akademik yeteneğe (sözel, sayısal) ihtiyaç vardır. Ancak diş doktoru olabilmek için hem akademik yeteneğe hem de el becerisine ihtiyaç vardır. Eğer akademik yeteneği çok iyi, ancak el becerisi çok kötü olan birinin diş doktoru olması kuşkusuz o mesleğin gereklerini gerektiği gibi yapamamasına neden olacaktır. Keza sayıları seven, sayısal düşünmekten zevk alan bir kişinin, edebiyat bölümünde okuması da yanlış bir seçim olacaktır.

Seçilen mesleğin çalışma koşulları da son derece önemlidir. Yukarıda verilen örneği sürdürürsek, bu öğrencinin akademik yeteneği ve el becerisinin çok iyi olduğunu düşünelim, diş doktoru olmak için gereken yeteneklere sahip, ancak kan görmeye dayanamıyor, bayılıyor. Bu kişinin bu mesleği başarıyla sürdürmesi sizce nasıl görünüyor? Çocuklara tahammülü olmayan, yalnız kalmayı tercih eden, sinirli bir sınıf öğretmeni nasıl görünüyor?

SORU: MESLEK SEÇİMİNDE KİŞİLİĞİN ROLÜ NEDİR? , Her mesleğin kendine has, gerektirdiği bazı kişilik özellikleri vardır. Bu nedenle kişilik özelliklerinizin farkında olmanız, diğer insanlarla olan ilişkilerinizdeki yaklaşımlarınız gelecekteki mutluluğunuz için oldukça önemlidir. Yalnızlıktan hoşlanan içe dönük bir yapınız mı var, yoksa insanlarla bir arada olmaktan mı hoşlanırsınız? Ön planda olmayı seven, atılgan biri misiniz ya da çekingen, kırılgan bir yapınız mı var? Titiz misiniz? Ayrıntılar sizin için önemli midir? Olaylar karşısında çabuk mu reaksiyon gösterirsiniz? İdare eden mi, idare edilen mi olmayı tercih edersiniz? Hayal gücünüz kuvvetli midir? Seyahat etmekten hoşlanır mısınız? Düzenli bir hayat mı, düzensiz, aynı zamanda riskli bir hayat mı yaşamak istersiniz? . .

SORU: BEN NELER YAPABİLİRİM? (YETENEKLERİM) Yetenek, bir eğitim programından bireyin ne derece başarılı olacağının ip uçlarını veren bilgi ve beceriler bütünü, verilen eğitimden yararlanabilme gücüdür. Yetenek, meslekte başarılı olabilmenin en temel koşuludur. Akademik yeteneğin belirlenmesi, öğrencinin sayısal yada sözel yeteneklerinin hangisinde daha etkin olduğu, okuldaki Fen, Sosyal, Matematik ve Türkçe derslerindeki başarılarına göre değerlendirilebilir.

SORU: BEN NELER YAPMAKTAN HOŞLANIYORUM? (İLGİLERİM) İlgi alanlarınızı hoşlandığınız, tekrar yapmak istediğiniz, yaparken mutlu olduğunuz, az bir çaba göstererek başardığınız, yaparken zevk aldığınız ve maddi manevi doyuma ulaştığınız işler oluşturur. Bir anlamda ilgiler yeteneğin ifadesidir. Bazen yeteneğinizin olmadığı alanlara ilgi duyabilirsiniz. Ör; müzik yeteneği olmayan, ama müziğe ilgili olduğunu söyleyen bir genç konserlere gidebilir, müzik dinleyebilir. İlgi alanlarınızı belirlemek için, uğraşmaktan hoşlandığınız alanların, zevkle çalıştığınız çalıştıkça başarılı olduğunuz derslerin neler olduğunu tespit etmelisiniz.

SORU: MESLEKLER HAKKINDA KİMDEN VE NEREDEN BİLGİ EDİNEBİLİRİM? Okul rehber öğretmeninizden, ilgi duyduğunuz meslekte çalışan tanıdık ve yakınlarınızdan, üniversitelerden, internet adreslerinden, Türkiye İş Kurumu Ankara Meslek Danışma Merkezi (http: /www. iskur. gov. tr. )

SEVDİĞİNİZ İŞİ YAPARSANIZ, ÖMÜR BOYUNCA ÇALIŞMIŞ SAYILMAZSINIZ… SEVDİĞİNİZ İŞİ YAPABİLMENİZ DİLEKLERİMİZLE…