MESLEK SEERKEN NELERE DKKAT EDLMEL REHBERLK SERVS MESLEK

MESLEK SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ REHBERLİK SERVİSİ

MESLEK NEDİR Meslek, belli bir eğitimle kazanılan, kuralları toplumca belirlenmiş ve kazanç elde etmek için yürütülen sistemli faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir. Bir meslek: o Belli bir eğitimi o Toplumca belirlenmiş kuralları o Kazanç elde etmek için yapılması koşullarını sağlamaktadır.

İnsanlar, sadece para kazanmak için mi mesleğe yönelirler? İnsanlar neden mesleklere yönelirler? Meslek seçiminde önemli olan, bir kimsenin sahip olduğu özellikleri en çok gerektiren ve beklentilerini en iyi biçimde karşılayacak mesleğe yönelmesidir.

KENDİNİZE ŞU SORUYU HİÇ SORDUNUZ MU? 10 Yıl Sonra Nasıl Bir Yaşam İstiyorum? - Nasıl Bir İşyeri? - Nasıl Bir Ev? - Nasıl Bir Aile? - Nasıl Arkadaşlar? - Nasıl Bir Sosyal Yaşam? vb.

YANLIŞ MESLEK SEÇİMİ İŞ DEĞİŞTİRME VERİM DÜŞÜKLÜĞÜ İŞİNDEN MEMNUN OLMAMA MESLEKİ YENİLİKLERİ TAKİP EDEMEME MALİ ZARARA YOL AÇMA İSTEKSİZ ÇALIŞMA . . . ÖZEL HAYATA YANSIMA

MESLEK SEÇİMİ KONUSUNDA GERÇEKÇİ VE DOĞRU KARARLARA NASIL ULAŞILABİLİR NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR KENDİNİ TANIMALI MESLEKLERİ TANIMALI MESLEKİ EĞİTİM YERLERİ HAKKINDA BİLGİ EDİNMELİDİR KENDİSİ VE MESLEKLER HAKKINDA EDİNDİĞİ BİLGİLERİ DEĞERLENDİRMELİ SEÇTİĞİ MESLEĞİ KAZANABİLECEĞİ UYGUN EĞİTİM YERİNE YÖNELMELİDİR

FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİ DEĞERLERİNİ BEKLENTİLERİNİ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİ SOSYO – EKONOMİK DURUMUNU YETENEKLERİNİ İLGİLERİNİ

KENDİNİ TANIMA İLGİLERİNİZ YETENEKLERİNİZ -Mekanik -Ticaret -Sosyal Yardım vb. -Sözel Yetenek -Sayısal Yetenek -Şekil- Uzay Yeteneği vb. DEĞERLERİNİZ SAĞLIĞINIZ -Yaratıcılık -Liderlik -Kazanç vb. -Ruhsal Yönden -Bedensel Yönden

MESLEĞİN İNSAN YAŞAMINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ þ Meslek yaşamınızı anlamlı kılar. þ Size toplum içinde belli bir yer sağlar. þ Meslek size bir statü sağlar. þ Meslek size bir sorumluluk yükler. þ Gerçekleştirebileceğiniz performansı belirler. þ Olgunlaşmanızı sağlar ve yaratıcı olmanıza olanak tanır. þ Ekonomik özgürlük sağlar. þ En önemlisi; kendinizi gerçekleştirmenizi sağlar.

Bilinçli Meslek Tercihi İçin Cevaplanması Gereken Sorular oİstediğim bölüm bana bir meslek kazandıracak mı? Evet ise, - Bu mesleğin bana getireceği yaşam biçimi beni mutlu edecek mi? Hayır ise, - O zaman ne yapmam lazım?

KENDİNİ TANIMAK NE DEMEK? o. YETENEKLERİM: Yetenek, öğrenme gücü ya da belli bir eğitimden yararlanabilme gücü olarak tanımlanır. Yapılan işlerin karmaşıklık düzeyi arttıkça gerektirdiği yetenek düzeyi de artar

Bir kimse kelimelerle ifade edilen kavramları kolaylıkla öğrenebilir. Ve onları kullanarak akıl yürütebilirken bir başkası sayılarla ilgili kavramları anlama ve akıl yürütmede veya parmaklarını kullanmada başarılı olabilir. Bazı kimseler ancak bir alanda akıl yürütmede başarılı olabilirlerken bazıları birkaç alanda başarılı olabilmektedir. Çalışma hayatında çeşitli yetenekleri gerektiren pek çok meslek vardır. Bir kimse bir programı ya da mesleği seçerken hangi yetenek türüne ne derece sahip olduğunu düşünmeli ve en çok sahip olduğu yeteneğini kullanabileceği çalışma alanını araştırmalıdır.

YETENEĞE UYGUN MESLEK SEÇMEMENİN SONUÇLARI Eğer yetenek alanımıza uygun seçimler yapmaz isek: o Yeteneğimizin altında meslek seçersek: SIKILMA yaşarız. o Yeteneğimizin üstünde meslek seçersek: KAÇMA yaşarız. o Yeteneğimize uygun meslek sersek: AKIŞ YAŞAR, mutlu oluruz.

Sayısal yetenek, sayılarla ifade edilen problemleri çözebilme, sayısal kavramları daha çabuk öğrenebilme ve sayılarla akıl yürütme gücünü gösterir. Sayısal yetenek bütün temel bilimlerde (matematik, fizik, kimya ve biyoloji), tıp, veterinerlik gibi sağlık bilimlerinde ve mühendislik alanlarında başarı için gerekli bir yetenektir.

SÖZEL YETENEK: Bu yetenek, sözcüklerle ifade edilmiş kavramları öğrenebilme, sorunları algılayıp çözebilme ve düşünceleri doğru, açık bir biçimde anlatabilme gücünü ifade eder. Sözel yetenek, sosyal bilimler ve dil bilimleri için gereklidir.

ŞEKİL UZAY YETENEĞİ NE DEMEK? Bu yetenek, şekiller arasındaki benzerlik ve farkları, şekillerdeki değişmenin temelindeki ilkeyi algılayabilmeyi, düzlem üzerinde çizilmiş bir cismi üç boyutlu görebilme gücünü ifade eder. Şekil-uzay ilişkileri yeteneği, inşaat, maki, ne, harita ve kadastro mühendisliği, mimarlık, endüstriyel tasarım, diş hekimliği gibi alanlardaki başarı için gereklidir.

İLGİLER Herhangi bir zorlama olmadan ya da kendisine bir ödül vaadi olmadan bir kimsenin kendiliğinden bazı faaliyetlere girişiyor ve bundan doyum alıyorsa bu kişinin bu tür faaliyetlere ilgisi vardır denilmektedir. İlgi için gerekli koşullar: Dışarıdan zorlama ya da ödül olmayacak Kişi kendiliğinden faaliyetlere yönelecek Bu faaliyetleri yaparken de doyum alacak İlgi, yetenekleri kullanmaktan ve onları geliştirmekten duyulan zevktir.

TEMEL BİLİM: Temel bilim ilgisi, fizik, kimya, biyoloji gibi bilimlerin konusunu oluşturan doğal olayları incelemek, matematik konuları ile uğraşmak gibi davranışlarda kendini gösteren bir alandır. Temel bilim ilgisi yüksek olanlar, ismi geçen temel bilim alanlarının yanında, tıp, veterinerlik ve mühendislik gibi alanlarda çalışmaktan doyum sağlayabilirler. SOSYAL BİLİM: Sosyal bilim ilgisi, sosyal olayları incelemek ve nedenlerini araştırmak gibi davranışlarda ifadesini bulan bir ilgi alanıdır. Sosyal bilim ilgisi yüksek kimseler, hukuk, siyaset bilimleri, sosyoloji, psikoloji, ilahiyat gibi alanlarda çalışmakla mutlu ve başarılı olabilirler. CANLI VARLIK: Canlı varlık ilgisi, hayvan ve bitkilerin yaşayışlarını incelemekten, onları yetiştirip üretmekten zevk alma gibi davranışları içerir. MEKANİK: Mekanik ilgi, çeşitli alet ve makineler yapmak, işletmek ve onarmak gibi faaliyetlerden hoşlanmaktır. Mekanik ilgi makine ve elektronik mühendisliği gibi teknik alanlarda başarı ve doyum için gereklidir. İKNA: İkna ilgisi, başkalarına düşünceleri aktarma, belli bir amacı gerçekleştirmek için başkalarını etkileme gibi davranışları içeren bir ilgi alanıdır. İkna ilgisi ile ilgili meslekler arasında yazarlık, gazetecilik, diplomatlık, din görevliliği sayılabilir. TİCARET: Alım satım işleri ile uğraşma, ticaret yolu ile kar etme, bir malı müşteriye tanıtma, satma gibi faaliyetleri içerir. İŞ AYRINTILARI: Ayrıntılar üzerinde çalışmaktan hoşlanma olarak ifade edilir. Muhasebe ve sekreterlik meslekleri bu ilgi alanı için gerekli meslek alanlarıdır. EDEBİYAT: Her türlü edebi eserleri inceleme, eleştirme ve edebi eserler yazma gibi davranışlarda kendisini gösterir. Bu alanda ilgisi yüksek olanlar, dil, edebiyat ve basın-yayın programlarında doyum sağlayabilirler. GÜZEL SANATLAR: Bu ilgi daha çok resim, heykel gibi plastik ve el sanatları ile ilgili eserleri incelemek ve bu tür eserler ortaya koymak gibi davranışlarda kendisini gösteriri. MÜZİK: Müzik ilgisi, bir müzik aleti çalma, müzik dinleme ve beste yapma gibi davranışlarda kendini gösteren bir ilgidir. Konservatuarların, müzik bölümlerini tercih edebilirler. SOSYAL YARDIM: Sosyal yardım ilgisi, hasta, yoksul ve sakat insanlara yardım etme ve onların sıkıntılarını azaltma gibi davranışlarda ifadesini bulur. Sosyal hizmetler, tıp, psikoloji, çocuk gelişimi ve eğitim programları sosyal yardım ilgisi yüksek kimseler için uygun çalışma alanlarıdır.

DEĞERLERİM: Meslek faaliyetlerinin sonunda beklenen doyum, meslek değeri olarak adlandırılır. Değer ile ilgi arasındaki fark: Bir kimse bir doğa olayının nedenlerini merak edebilir ve bunu açıklamak için bir araştırma yapabilir. Olayın nedenlerini bulmak için giriştiği çabalar ve eriştiği sonuç kişiyi mutlu ediyorsa ve bu kişi bu nedenle bu tür çalışmaları yapmaya hep istekli oluyorsa bu ilgidir. Bu bilimsel çalışma sonucunda önemli bir bulgu elde eden bu kişi ödüllendirilebilir, kendisine yüksek ücretli bir iş verilebilir, ünü çevresine yayılabilir ve popüler olabilir. Ancak kişiyi motive eden bu faktörler, çalışmanın özünden çok sonucundan elde edilen doyumlardır. Bir kimsenin ben ne için çalışıyorum, mesleğimden, hayattan ne bekliyorum gibi sorulara verdiği cevaplar o kişinin mesleki değerlerini yansıtır.

YETENEĞİ KULLANMA: İnsanların sahip oldukları gizil güçleri kullanma ve geliştirme isteğini ifade eder. YARATICILIK: İşleri alışılmışın dışında farklı biçimde yapma, yenilikler ortaya koyma gücü olarak tanımlanır. Yaratıcılık her alanda olduğu gibi mimarlık, endüstri tasarımcılığı ve öğretmenlik gibi alanlarda daha çok gereklidir. YARIŞMA: Bazı kimseler yetenek ve başarılarının başka insanlara göre değerlendirilmesine ve üstünlüklerinin tanınmasına olanak veren durumlarda bulunmak isterler. Sanat ve bilim alanlarındaki meslekler yarışmacılığı gerektirir. İŞBİRLİĞİ: Bazı insanlar, çalışırken başka kişi ya da kişilerle işbirliği halinde olmak, işleri başkaları ile birlikte yürütmek, başkalarından yardım almak ve sorumluluğu başkaları ile paylaşmak isterler. DEĞİŞİKLİK: Bazı meslekler çok değişik ortamlarda yürütülür ve bazı insanlar da değişik işler yapmaktan, seyahat etmekten hoşlanırlar. Gazetecilik, diplomatlık, turizm rehberliği bu tür mesleklere örnektir. DÜZENLİ YAŞAM: Düzenli bir yaşam isteyen kimseler çalışma saatleri belirli olan, seyahat etmeyi gerektirmeyen, gece ve tatillerde nöbet tutmayı gerektirmeyen, kendilerine az da olsa düzenli bir gelir sağlayan ve işsiz kalma tehlikesi olmayan işlerde mutlu olabilirler. Böyle kişiler genellikle, devlet sektöründe, büro vaya laboratuarda çalışmayı gerektiren , ilerde mutlu olabilirler. LİDERLİK: Bazı kimseler işyerinde lider olmak, çalışmaları planlayıp, başkalarını yönetmek ve yönlendirmek isterler. Her meslekte yöneticilik ve liderlik pozisyonları vardır. KAZANÇ: Her meslek faaliyetinin sonunda bir kazanç elde edilebilir. Ancak bazı kimseler için yüksek kazanç elde etmek çok önemli olabilir. ÜN SAHİBİ OLMA: Bazı kimseler, adlarını duyurmak, herkes tarafından tanınan bir kimse olmak isterler. Gazetecilik, tiyatro ve sanat dalları insanlara en çok ünü kazandıran mesleklerdir.

MESLEK EDİNME EĞİLİMİNİN GELİŞİM AŞAMALRI Bir mesleği seçme durumunda olan bireylerin öncelikle, doğru ve yerinde karar vermesi gerekir. Bunun içinde ne istediğini bilmesi ve isteklerine erişebilme gücünü iyi tanıması gerekir. Bu da hem kendisi hem de seçmeyi düşündüğü meslekler hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olması gerekir. Tüm bunlar bize, insanların biyolojik ve psikolojik olarak gelişmelerine paralel olarak, meslek edinmeye ilişkin eğilimlerinin de geliştiğini göstermektedir. Peki meslek edinme eğilimimiz nasıl gelişir, hangi aşamalardan ilerleyerek belli bir noktaya gelir?

MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ Dönemin alt basamakları: • A) Araştırma ve Keşif Basamağı: Kendini ve meslekleri keşfeder • B) Billlurlaştırma Basamağı: Seveceği mesleği etkilyen faktörleri düşünür ve bir meslek alanı belirler • C)Belirleme Basamağı: Kişinin seçenekleri daraltıp, bir mesleği belirldiği evredir.

MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ • Hayal dönemi (7 -11 yaş): Haz aldığı işleri yapma • Deneme basamağı (12 -17 yaş): İlgilerin, yeteneğin ve değerlerin önemini anlamaya başlar • Gerçeklik dönemi (18 -22): Yeteneklerini, mali kaynaklarını ve ailenin desteğini göz önünde bulundurarak planlar yapar. Dönemin alt basamakları: • A) Araştırma ve Keşif Basamağı: Kendini ve meslekleri keşfeder

Kişisel ve mesleki gelişim süreçleri hakkında çok kesin, net, açık bilgileri olan insanlar olduğu gibi bilgisi eksik, bulanık ve hatta yanlış olanlar da bulunmaktadır. Peki bu kişiler nerdedir? Tam isabet bu kişiler aramızdadır. Biz bu insanları:

• • İLGİSİ, YETENEĞİ VE DEĞERLERİ: AYRIŞMIŞ OLANLAR KISMEN AYRIŞMIŞ OLANLAR AYRIŞMAMIŞ OLANLAR olmak üzere üç grupta ele alıyoruz.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Size uygulanan ölçme araçlarından edinilen bilgilere ek olarak, notlarınız, öğretmenlerinizin görüşleri ve arkadaşlarınızın değerlendirmeleri doğru seçimlerde bulunmanız önemlidir. PROFİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ %25’in altında ve %75’in üzerindeki puanlar, kişinin ilgi ve yteneklerinin ayrıştığını göstermektedir. %25 ve %75 arasındaki puanlar, ayrışmamışlığı gösterir. Bu durumda kişi belli bir alanı seçme konusunda karar vermede güçlük çekebilir.