MESLEK OLARAK RETMENLK r Gr Osman ALBAYRAK RTE

MESLEK OLARAK ÖĞRETMENLİK Öğr. Gör. Osman ALBAYRAK RTEÜ Eğitim Fakültesi

MESLEK NEDİR ? �Meslek, belli bir eğitim ile kazanılan , sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek ve hizmet vermek karşılığında para kazanmak için yapılan , kuralları belirlenmiş iş demektir.

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ �Öğretmenliğin bir meslek olup olmadığı hususunda geçmişte hep tartışmalar olmasına karşın yasalarımızda buna yönelik bir takım hususlar belirlenmiştir.

YASALARIMIZDA ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ � 1848 yılında Darülmuallimin adıyla bugünkü manada öğretmen yetiştiren ilk meslek okulu kurulmuştur. � 1850 yılında Darülmuallimin başına getirilen Ahmet Cevdet Efendi, Darülmuallimin için bir nizamname kaleme almıştır. Bu nizamname ile Darülmuallimin köklü bir yasal ve eğitimsel düzenlemeye tabi tutulurken aynı zamanda çağdaş anlamda öğretmenlik mesleğinin temelleri oluşturulmuştur. �Bu nizamname, dolaylı olarak öğretmenliğin meslek olduğunu ve bu mesleğin bir okulu olduğunu ifade etmektedir (Akyüz, 2006 a)

� 1869 yılında çıkarılan Maarif-i Umumi Nizamnamesinde umumi mekteplere öğretmen olmada öncelik hakkının Darülmuallimin’de eğitim görmüş muallimlere ait olduğu belirtilmiştir.

� 1924 tarihli Orta Tedrisat Kanununun 1. maddesine göre, � « muallimlik devletin umumi hizmetlerinden sayılan bir meslektir» �olarak tanımlanmıştır.

� 1926 tarihli Maarif Teşkilatına Dair Kanunun 12. maddesinde “maarif hizmetlerinde asil olan muallimliktir “ denmiştir. � 1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun 43. Maddesinde Öğretmenlik Mesleği; devletin eğitim öğretim ve bununla birlikte yönetim işlerini üzerine alan ihtisas mesleğidir. Şeklinde tanımlanmıştır.

�Günümüzde öğretmenlik artık, alanda uzmanlık, akademik çalışma, mesleksel formasyon ve üniversite diploması gerektiren kendine özgü bir profesyonel meslek statüsü kazanmış bulunmaktadır.

ÖĞRETMENLİĞİN MESLEKLEŞME ÖLÇÜTLERİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Toplumca ve devletçe meslek olarak tanınma ve kabul görme. Belirli bir uzmanlık bilgi ve becerisini gerektirme Mesleğe girişte belirli bir seçim ve denetimden geçme Mesleksel kültüre sahip olma Yasal, tüzük, yönetmelik, statü ve güvenceye kavuşma Tanımlanmış bir hizmet alanı olma ve o alanda hizmet verme Verdiği hizmetten ötürü yetiştirdiği kişiye-ailesine-toplumadevlete karşı sorumlu olmak Yeterince geniş ve yaygın bir hizmet alanına sahip olma. Mesleksel örgütlere sahip olma Mesleğin gerektirdiği etik kurallara sahip olma Meslekte çalışma özgürlüğüne sahip olma

�Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin, genellikle orta gelir düzeyine altı ailelerin çocukları tarafından tercih edildiği bilinmektedir. 2007 yılında eğitim fakültelerindeki öğrenciler üzerinde yapılan kapsamlı bir anket araştırmasında, ankete katılan 18. 226 öğrencinin %78, 7’sinin annesinin; %53, 4’ünün ise babasının eğitim düzeyinin ortaokulu geçmediği �ortaya çıkmıştır. Aynı çalışmada, öğrencilerin %82, 4’ünün annesinin ev hanımı; �%30, 6’sının babasının ise emekli olduğu tespit edilmiştir. Yine, öğrencilerin % 60’ı şehir �merkezinden, geri kalan %40’ının ise kırsaldan geldiği bulunmuştur (Aksu vd. , 2010).

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ �Öğretmenler devlet memurlarının çoğunluğunu oluşturur. �( Ülkemizde 2013 -2014 öğretim yılında ; Okul öncesi eğitimde, İlkokulda, Ortaokulda ve ortaöğretimde 378. 919′si erkek, 410. 325′si bayan olmak üzere toplam 789. 244 öğretmen bulunmaktadır. )

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ �Öğretmenlik mesleğini genellikle bayanlar tercih etmektedir. �Öğretmenlerin büyük bir kısmı devlet memurudur. �Öğretmenler genelde alt ve orta sınıf ailelerdendir. �Öğretmenlik mesleğinin geliri düşük sayılabilir.

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ �Öğretmenlik sevgi ve özveri mesleğidir �Öğretmenlik mesleğinin statüsü çok yüksek değildir �Öğretmenlerin içinde yaşadıkları topluma karşı önemli görev ve sorumlulukları vardır

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN STATÜSÜ �Toplumsal statü, bireyin toplum yapısı içinde işgal ettiği konum veya yerdir. İki tür statü vardır; �Verilmiş statü: Bireyin hiçbir etkisi olmadan kazanılmış statüdür. Ör: Bireyin erkek olarak doğması �Kazanılmış statü: Bireyin kendi çabasıyla elde ettiği statüdür. Ör: Belli bir eğitim sonucunda öğretmen olmak, okul müdürü olmak.

MESLEĞİN STATÜSÜNÜ BELİRLEYEN UNSURLAR �Mesleğin gelir düzeyi �mesleğe giriş için gerekli olan eğitimin süresidir � Mesleğin çalışma koşulları �Mesleki özerklik �Medyanın meslek ile veya mesleğin topluma sunduğu hizmet ile alakalı yayınlarının etkisi �Meslekin , mesleki standartların geliştirilmesi durumu �Mesleğe atanmadaki standartlar �Mesleğe karşı toplumda oluşmuş kültürel saygınlık

Öğretmenin Görevleri �Öğretmenin okuldaki görevleri şu şekilde belirlenmiştir: � 1. Öğretmenler kendilerine verilen dersleri okuturlar. Serbest çalışma saatlerinde öğrencileri gözlerler. Ders dışında okulun eğitim-öğretim ve yönetim işlerine de katılırlar.

Öğretmenin Görevleri 2. Öğretmenin öğretim işlerindeki görevleri şunlardır: a- Öğretmenler her ders yılı başında yıllık eğitim planlarını yaparlar. b- Etkili bir öğretim sağlayabilmek için, derslere hazırlıklı girmek ve okulda bulunan ders araçlarından ve okul kitaplığında bulunan kitaplardan öğrencilerini yararlandırmakla yükümlüdürler. c- Öğrencilerini bireysel çalışmalara yöneltmek.

2. Öğretmenin öğretim işlerindeki görevleri şunlardır �d- Aynı dersi okutan zümre öğretmenleri eğitim-öğretim yılı başında ve muhtelif zamanlarda toplanarak eşgüdümüm sağlarlar e- Derslerde öğrencilerine ödev ve araştırma konularını veriri ve bunları takip ederler f- Verdikleri dersleri ve sınıf yoklamalarını her ders sınıf defterine yazarak imzalarlar.

3. Öğretmenlerin eğitim işlerinde ödevleri şunlardır a- Öğretmenler haftada en az bir gün nöbet tutarlar. b- Öğretmenler kurulunca ya da okul yönetimince kendilerine verilen öğrenci kurullarını yönetir ve her türlü eğitim çalışmalarına katılırlar. c- Öğretmenler kurulu kararı ile kendilerine verilen sınıfın eğitimöğretim işlerini üzerlerine alırlar.

4. Öğretmenin yönetim işindeki görevleri şunlardır: a- Okulun disiplin ve onur kurulu ile eğitim ve yönetim kurullarında kendine verilen işleri yapmak. b- Öğretmenler kurulu toplantısına katılmak. c- Okul müdürünün uygun bulacağı şekilde okulun diğer yönetim işlerine yardımcı olmak. d- Düzenli olarak Tebliğler Dergisini takip etmek ve okumakla yükümlüdür.

ÖĞRETMENİN ROLLERİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. �ÖĞRETMENİN OKULDAKİ ROLLERİ Liderlik / başkanlık rolü Danışmanlık rolü Rehberlik rolü Eğiticilik rolü Yargıçlık rolü Bilgi yayıcılık rolü Nasihatçılık rolü Ana – babalık rolü

ÖĞRETMENİN ÇEVRESEL ROLLERİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. Çevre kalkınmasına katılma ve katkı sunma rolü Çevre liderlik rolü Toplumsal yabancılık rolü Ahlak savunucusu rolü Kültürlülük rolü Çocuk eğitimi rolü

ÖĞRETMENİN SORUMLULUKLARI Mesleki gelişim sorumluluğu Öğrenciyi tanıma sorumluluğu Karar verme sorumluluğu Plan yapma sorumluluğu Öğretim sorumluluğu Strateji- yöntem ve teknik seçme sorumluluğu Materyal geliştirme ve kullanma sorumluluğu Sınıf yönetimi sorumluluğu Okul-aile ve toplum ilişkilerini geliştirme sorumluluğu 10. İzleme , ölçme ve değerlendirme sorumluluğu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Öğretmenin taşıması gereken yeterlikler �Genel Kültür Bilgisi: Bir öğretmeninin sahip olması gereken genel kültür bilgisi yeterliliğinin oranı % 15 - 20 ’tir. �Alan Bilgisi : Alanıyla ilgili bilgilere sahip olma. % 50 - 60 �Öğretmenlik Meslek Bilgisi : % 25 – 30 Öğretmen adaylarının eğitim fakültelerinde gördüğü derslerin ağırlıkları bu oranlara göre dağıtılmaktadır

� ETKİLİ BİR ÖĞRETMENİN TAŞIMASI GEREKEN BAŞLICA NİTELİKLER �Çok değişik kaynaklarda öğretmenlerin sahip olması gereken özellikler belirtilmektedir. � �Etkili öğretmenin temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz; �Öğretmen sınıfta yaratıcı bir ortam oluşturmalıdır. �Dersini ilgi çekici ve güçlü bir şekilde sunmalıdır. �Öğrencilere yardım etmelidir. �Öğrencilere öğrenme hususunda yardım etmelidir. �Öğretmen hoşgörülü, sevecen, anlayışlı ve espirili olmalıdır. �Açık fikirli, cesaretlendirici ve destekleyici olmalıdır. �Genel kültür sahibi olmalıdır. �Meslek bilgisine sahip olmalı ve kendini yenilemelidir. �Öğretmen öğretme bilgisine sahip olmalıdır. �Öğretmen, öğrenciyi bilgi edinme sürecinde aktif tutmalıdır.

Öğretmen Yeterlikleri

Öğretmenlerin Mesleki Alandaki Yeterlik Durumları �Yeterlik nedir? �Bir meslek alanına özgü görevlerin yapılabilmesi için gerekli olan mesleki bilgi, beceri ve tutumlara sahip olma durumu. �Öğretmen yeterlikleri: �Öğretmenlik mesleğini etkili ve verimli biçimde yerine getirebilmek için sahip olunması gereken genel bilgi, beceri ve tutumlar. �MEB yapmış olduğu çalışmalar sonucunda bir öğretmenin taşıması gereken yeterlik alanlarını belirlemiştir. -37 -

MEB ve Öğretmen Yeterlikleri Milli Eğitim Bakanlığının çalışmaları �Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri � 6 ana yeterlik alanı, � bu yeterlikleri yerine getirebilmek için gerekli bilgi, beceri ve tutumlar � 31 alt yeterlik alanı � yeterliklerin gerçekleşip gerçekleşmediğinin delili olabilecek gözlemlenebilir-ölçülebilir davranışlar � 233 performans göstergesi Özel alan yeterliklerini belirlemiştir -38 -

Yeterlik Alanları A- Kişisel ve Mesleki Değerler-Mesleki Gelişim B- Öğrenciyi Tanıma C- Öğrenme ve Öğretme Süreci D- Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme E- Okul-Aile ve Toplum İlişkileri F- Program ve İçerik Bilgisi -39 -

Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikler (1) �A- Kişisel ve Mesleki Değerler-Mesleki Gelişim �A 1 - Öğrencilere Değer Verme, Anlama ve Saygı Gösterme �A 2 - Öğrencilerin Öğrenebileceğine ve Başaracağına İnanma �A 3 - Ulusal ve Evrensel Değerlere Önem Verme �A 4 - Öz Değerlendirme Yapma �A 5 - Kişisel Gelişimi Sağlama �A 6 - Mesleki Gelişmeleri İzleme ve Katkı Sağlama �A 7 - Okulun İyileştirilmesine ve Geliştirilmesine Katkı Sağlama �A 8 - Mesleki Yasaları İzleme, Görev ve Sorumlulukları Yerine Getirme -40 -

Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikler (2) �B- Öğrenciyi Tanıma �B 1 - Gelişim Özelliklerini �B 2 - İlgi ve İhtiyaçları Dikkate Alma �B 3 - Öğrenciye Değer Verme �B 4 - Öğrenciye Rehberlik Etmek -41 -

Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikler (3) �C- Öğrenme ve Öğretme Süreci �C 1 - Dersi Planlama �C 2 - Materyal Hazırlama �C 3 - Öğrenme Ortamlarını Düzenleme �C 4 - Ders Dışı Etkinlikleri �C 5 - Bireysel Farklılıkları Dikkate Alarak Öğretimi Çeşitlendirme �C 6 - Zaman Yönetimi �C 7 - Davranış Yönetimi -42 -

Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikler (4) �D- Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme �D 1 - Ölçme ve Değerlendirme Yöntem ve Tekniklerini Belirleme �D 2 - Değişik Ölçme Tekniklerini Kullanarak Öğrencinin Öğrenmelerini Ölçme �D 3 - Verileri Analiz Ederek Yorumlama, Geri Bildirim Sağlama �D 4 - Sonuçlara Göre Öğretme-Öğrenme Sürecini Gözden Geçirme -43 -

Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikler (5) �E- Okul-Aile ve Toplum İlişkileri �E 1 - Çevreyi Tanıma �E 2 - Çevre Olanaklarından Yararlanma �E 3 - Okulu Kültür Merkezi Durumuna Getirme �E 4 - Aileyi Tanıma ve Ailelerle İlişkilerde Tarafsızlık �E 5 - Aile Katılımı ve İşbirliği Sağlama -44 -

Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikler (6) �F- Program ve İçerik Bilgisi �F 1 - Türk Milli Eğitimin Amaç ve İlkeleri �F 2 - Özel Alan Öğretim Programı Bilgisi ve Uygulama Becerisi �F 3 - Özel Alan öğretim Programını İzleme, Değerlendirme ve Geliştirme. -45 -

Teşekkürler!!! -46 -