MERKEZ PLANLI KLSELER Bizans Mimarisi BAZLKAL PLANLI KLSELER

MERKEZİ PLANLI KİLİSELER Bizans Mimarisi_

BAZİLİKAL PLANLI KİLİSELER

Santa Constanza Roma’da bulunan yapı, 4. yüzyılın ilk yarısında Konstantin’in kızının adına yapılmıştır. Yuvarlak ve kalın duvarlar içerisinde merkezi planlı olup, çift sütunlar meydana gelmiştir. Binayı dıştan çeviren bir dehliz bulunmaktadır. Kalın duvarları içerisine niş boşlukları bırakılmış ki bu niş boşlukları mekanı açarak duvarı hafifletiyor ve yukarıdan gelen basınca karşılık duvarın direncini artırıyor. Çevre dehlizin üzeri beşik tonozla kapatılmıştır. Tuğladan inşa edilmiş yapı içerisinde mozaik kompozisyonlar bulunmaktadır.

Yapının kuş bakışı görünüşü

Nartekse Giriş Cephesi

Kubbe altında sunak alanı

Kubbenin altında on iki çift Roma sütunlarından oluşan merkezi alan

kubbe altında sunak alanı

Merkezi alanın etrafını çeviren dehliz kısmı

Ortada kadın büstü altta ve üste üzüm hasadının tasviri

Merkezi kubbenin içten görünüşü

Hukuk geleneği: İsa birkaç koyun ve havarileri Aziz Paul ve Peter İle tasvir edilmiştir. Ortada Cennet tepe üzerinde ayakta duran sakalsız mesih (İsa) altın elbisesiyle güç ve üstünlüğü sembolize eder. Sol elindeki Latince yazıtta Rabbim huzur ver yazısı vardır. Sağ elini yukarı kaldırarak Rabbim yasa, hukuk ver demektedir. Burda ilahi güç ile devlet gücü arasında bir bağlantı kurulmuştur.

Mesih bir küre üzerine oturtulan Sakallı Pantokrator İsa cennet krallığının anahtarlarını Aziz Petrus’a gösterirken tasvir edilmiş.

Porfir Lahit

Ravenna Arianlar Vaftizhanesi İtalya’da Ravenna’da bulunmaktadır. Genel olarak bu yapı 5. yüzyılın ortalarına 440 -450 yılları arasına tarihlendirilmektedir. Küçük boyutlarda düzenlenmiş bir yapıdır. Gerek mimari gerekse süsleme bakımından Ortadokslar Vaftizhanesinin bir benzeridir. Ostrogos Kralı Theodorik tarafından yaptırılmıştır. Bu yapı üzerinde Doğu Roma tesiri açıkça görülmektedir. Sekizgen planlı ve dört kenar yüzünde yarım yuvarlak çıkıntılar yapılarak kalevari bir görünüş elde edilmiştir. Dışında bir çevre koridoru kubbesi şarap testileri ile meydana getirilmiştir. Tuğlaya nazaran daha hafif olduğu için testi tonoz örtüsü olarak kullanılmıştır. Bizans’ın Geç devirlerinde de tonozları doldurmak için kemer boşluklarına testi yerleştiriliyordu. Ariyanus mezhebine menzup olanlara tahsis edilmiştir.

Sekizgen Kubbe Kasnağı

Giriş

İçten g. batı köşe (Vaftizhane)

12 Havari tarafından çevrelenen İsa’nın Vaftiz edilişi

Ravenne Ortadokslar Vaftizhanesi İtalya’da Ravenna’da bulunmaktadır. 450 -475 yılları arasında yapılmıştır. Dıştan sekizgen içten yuvarlak planlı olarak yapılmıştır. Köşelerde eksedralara yer verilmiştir. Alt taban seviyesinden itibaren dışa taşkın niş bir görülmektedir. Bu yapının yerinde İlkçağ’da bir hamam kalıntısının olduğu rivayet edilmektedir. Yapının zemini yükseltilmiş olup, asıl zeminin 1. 50 m. Kadar aşağıda olduğu tespit edilmiştir. Özellikle zengin mozaik kompozisyonlara sahip olması bakımından önemlidir.

Dış mimari bakımından son derece iddiasız iken iç mimari hayret verici derecede süslüdür. İskenderiye üslubunda yapılmış çok güzel mozaik kompozisyonlara sahiptir. Duvarlar, zeminden kubbenin ortasına kadar mozaiklerle kaplanmıştır. Mozaiklerin bir kısmı serbest alanda anlatılırken bir kısmıda madalyonlar içerisinde işlenmiştir. Önemli kompozisyonlar arasında İsa’nın Vaftizci Yahya tarafından Şeria Nehri’nde vaftiz edilişi, havari tasvirleri yer almaktadır. Kemerler de zengin renkli taşlarla işlenmiştir.

Dıştan güneydoğu cephe

Kuzeybatı Cephe

Kubbenin dıştan görünüşü

Vaftiz işleminin gerçekleştirildiği sekizgen mermer (Eski bir Roma hamamının korunmuş kalıntısı)

Kubbenin alt kısmında sıva ve mozaik süslemeleri genel görünümü

Sıva Kabartma (Rölyef) lardan ayrıntı

Latin Mozaik yazılardan ayrıntı

12 Havari tarafından çevrelenen İsa’nın Ürdün Nehri kenarında Vaftizci Yahya tarafından vaftiz edilişi

San Vitale Kilisesi İtalya’da Ravenna’da bulunmaktadır. Kilisenin yapımına 526 yılında Piskopos Ekelesius zamanında başlanmış 547 yılında Piskopos Maximianus zamanında açılış töreni yapılmıştır. Ortadoks Kilisesi olarak yapılmıştır. Sekizgen planlı bir kilise olup, dışında dehliz kısmı ve ayrıca tonozla örtülü uzun bir bema ve apsis düzenlemesi bulunmaktadır. Dış mimarisi son derece sadedir. Ancak mimarisinden çok, içerisindeki zengin mozaik kompoisyonları ile tanınan bir yapı olmuştur. Mozaik kompozisyonlar Ortadoks görüşüne göre yapılmış olup, mozaiklerin büyük kısmı bema ve apsis kısmında yoğunlaşmıştır. Kubbe ve dehliz kısımlarında mozaik yoktur. Belirli bi yüksekliğe kadar renkli taşlarla kaplanmış ayrıca yapıda alçı kaplamalarda kullanılmıştır. Günümüzde bu stukolardan çok azı kalmıştır.

Apsisin üst kısmında İsa ve melekler vardır. Ortada genç İsa mavi bir küre üzerine oturuyor her iki yanında melekler bulunmaktadır. Yan duvarların üst kısımlarında Tevrat’tan alınan konular işlenmiştir. Bu kompozisyonlardan en önemlilerinden biri İbrahim Peygamberin oğlu İsmail’i kurban ediş sahnesidir. Ayrıca İbrahim’in üç meleği ağırlaması ve Tevrat Peygamberlerinin tasvirleri görülür. Sembolik olarak İncil yazarları anlatılmıştır. Ayrıca saray erkanının tasvir edildiği kompozisyonlarda önemli mozaikler arasında yer almaktadır. Bunlardan birinde: İmparator Jüstinianus, saray ileri gelenleri, Piskopos Maximianus ve mahiyeti, papazlar, saray muhafızları tasvir edilmiştir. Bu kompozisyonun karşısında ise İmparatoriçe Theodora yanında ki kadınlar ve satay memurları ile anlatılmıştır. Bema kısmında çapraz tonoz üzerinde İsa’nın sembolü olan koyun ve kuzu ile melek tasvirleri yapılmıştır.