MENELAUS M S 1 YZYIL skenderiyeli olan Menelaus

MENELAUS M. S. 1. YÜZYIL

İskenderiyeli olan Menelaus 100 yılları dolaylarında yaşamıştır. Menelaus küresel üçgeni ilk kez tasarlayan ve tanımlayan eski Yunanlı bir matematikçidir. Yaşamına ve hayatına ilişkin hemen hiçbir bilgi yoktur. Eski çağın bir matematikçisi olmasına karşın Euclidean olmayan küresel üçgeni ilk kez tasarımlayan ve tanımlayan biridir. İskenderiyeli olmasına karşın Roma’da yaşamıştır.

Hakkında az şey bilinmesine karşın matematik ve bilim dünyasına pek çok katkıları olmuştur. Menelaus’ un yapıtlarından sadece Sphaerica günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bu yapıt kürenin geometrisini konu edinen altı kitaplık bir seriden oluşmuştur.

Bugüne kadar Arapçaya Sabit Bin Kurra tarafından çevrilen bu kitabından başka bir çalışması kalmamıştır. Onun bu kitabı, küresel trigonometrinin temellerini içerir. Yine bir üçgenin kesenleriyle ilgili Menelaus teoremi Sabit Bin Kurra tarafından Arapçaya çevrilmiştir

Kitabın birinci bölümü Euclidean’ın düzlemsel üçgenleri ele almasına benzer biçimdedir. Bir küre yüzeyinde üç büyük çemberin yaylarından olusan küresel üçgenler matematigin temellerini içerir.

Menelaus’un küre yüzeyinde paralel çemberlerin yayları yerine büyük çember yaylarını kullanması küresel trigonometride önemli bir dönüm noktası olmustur.

Kitabın ikinci bölümü küresel geometri ve trigonometrinin astronomideki gözlem ve hesaplara uygulanması konusuna ayrılmıştır. Üçüncü ve son bölümse, küresel trigonometriyi içerir.

Menelaus’un kendi adıyla anılan bu teoremi de bu bölümde yer alır. Bu teoremin düzlemsel üçgenlere ilişkin ve Menelaus’un çağdaşlarınca bilinmekte olan biçimi şöyle ifade ediliyordu:

Bir üçgenin iki kenarını ve üçüncü kenarının uzantısını kesen bir doğrunun kenarlar üzerinde oluşturduğu altı doğru parçasından birine komşu olmayan üçünün çarpımı, öteki üç doğru parçasının çarpımına eşittir.

Menelaus bu teoremi değiştirerek küresel üçgenlere uyguladı. Yine Menelaus’un adıyla anılan bu teoremin, küresel trigonometride ve astronomide çok önemli bir yeri vardır.

Bundan başka, Menelaus’un çember kirişleri ve geometrinin temelleri konularında iki kitabının daha bulunduğu bilinmektedir. Ancak bu iki kitabı günümüze kadar gelmeden kaybolmuştur. 98 yıllarında Roma’da astronomi gözlemleri yapmış ve orda ölmüştür.

Ayrıca Menelaus, küresel üçgenlerin iç açılarının toplamının, doğrusal üçgenlerden farklı olarak, 180 dereceden büyük, küçük ve eşit olabileceğini belirten ve bunun kanıtı veren ilk bilim adamıdır.

HAZIRLAYAN: SONER BIYIKLI 0101010259